Hầm hập Châu khê

Nước bốc hơi ngùn ngụt, những người lao động thoăn thoắt dùng kẹp gắp, kéo từng thanh thép rực đỏ chạy theo dây chuyền. Tiếng máy cưa xoèn xoẹt lẫn trong mùi phôi cán thép khét lẹt. Đứng ròng rã bên các lò “bát quái” khiến  quần áo của họ xoăn tít vì sức nóng hơn 1000oC trong lò tỏa ra. Cả một bầu không khí trong nhà xưởng rừng rực như “Hỏa Diệm Sơn”.

Gh cho vợ con. 

Vất vả và nguy hiểm nhất là quy trình sản xuất phôi thép. Mỗi khi cho sắt vụn vào lò, người lao động luôn thấp thỏm, âu lo. Sắt vụn có nhiều tạp chất, nung đốt ở nhiệt độ cao dễ xảy ra các phản ứng gây nổ mạnh, vô cùng nguy hiểm.

Từ 10 giờ đêm đến sáng, hơn 100 lò đúc thép trong khu công nghiệp bắt đầu đỏ lửa hoạt động, bởi đây là lúc giá điện thấp nhất trong ngày. Những người thợ phủ kín người bằng những tấm vải, quần áo cũ để chống lại cái nóng hơn  1000oC trong lò tỏa ra.

Tiền công sản xuất phôi 260-280 ngàn đồng/tấn, cán thép 210-220 ngàn đồng/tấn. Mỗi lò sản xuất được 15-30 tấn/ngày. Mỗi dây chuyền có khoảng 6-7 người, trung bình mỗi một lao động có thu nhập từ 400-500 ngàn đồng/ngày. Thu nhập cao, nhưng cường độ lao động lớn nguy cơ tai nạn rình rập. Anh Thân nói với chúng tôi:“Làm công việc này, đòi hỏi người thợ phải cẩn trọng, chăm chú và phối hợp nhịp nhàng. Chỉ cần một động tác bất cẩn là phải “lãnh” hậu quả nghiêm trọng”.

Dõi theo họ làm chừng 30 phút, hai má căng rát lên vì nóng, cổ họng ngứa ngáy, chúng tôi húng hắng ho. Thấy thế chị chủ cơ sở sản xuất bảo: “Nếu ai lần đầu tiên vào  lò luyện thép Đa Hội ra về không viêm họng mới là chuyện lạ”. Không chịu nổi sức nóng lẫn mùi khét độc hại, chúng tôi vội ra ngoài mua chai nước lọc rửa mặt, súc miệng. Chị chủ quán nước hỏi: “Các chú mới về đây hả”. Một người đàn ông chạc tuổi 40 râu rậm, khuôn mặt chằng chịt vết sẹo ngồi bên cười: “Chưa đến Đa Hội thì chưa biết, khi đến rồi mới thấy khiếp”. 

Nhóm cửu vạn thường gọi ông là Trí “khùng”. Ông quê ở Đoan Hùng (Phú Thọ), vợ bỏ, không con, một mình nuôi mẹ già và cô em gái. Lấy vợ được 5 năm, thấy mãi không có con, nên vợ ông bỏ đi… Từ ấy, ông cảm thấy cuộc sống chán nản, sinh ra trái tính, trái nết. Hễ ai trêu là ông khùng lên chửi đổng.

Cầm chiếc điếu cày, rít sòng sọc một hơi  dài, ông Trí kể: “Năm 2010, khi mới xuống Đa Hội, thấy đứng máy công cao, tôi lao vào làm mà không quan tâm đến sự rủi ro. Làm được 1 tuần, tôi nhớ mãi đêm mùa đông đó, lúc gắp thép, do trượt chân, bàn tay tôi đã chạm vào lửa. Chưa bao giờ đau khủng khiếp như thế, tôi phải nghỉ mất hơn nửa tháng nằm điều trị. Sau lần đó, tôi chuyển hẳn sang bốc vác thép không đứng lò nữa”.

Hồi đầu năm, cơ sở sản xuất thép của anh Đức ở thôn Đa Hội đã xảy ra vụ tai nạn thương tâm. Khi lò nung đốt có sự cố kỹ thuật, anh Đức, chủ cơ sở xuống kiểm tra, thì bất ngờ từ trong lò miếng kim loại nổ bắn vào người anh, vết thương quá nặng nên anh không qua khỏi.

Theo bà Dương Thị Sinh, Trạm Y tế phường Châu Khê cho biết: “Từ năm 2010 đến nay, ở làng nghề Châu Khê có gần 150 người tai nạn lao động đến sơ cứu và điều trị. Họ chủ yếu bị bỏng, ngã, kẹp tay, chân… Nguyên nhân thì nhiều nhưng chủ yếu vẫn là do làm trong môi trường độc hại và nguy hiểm nhưng họ chưa chú trọng dụng cụ bảo hộ lao động. Lực lượng lao động tự do không ổn định, nay làm, mai nghỉ, nên cũng khó khăn trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng kiến thức an toàn lao động. Thực tế từ trước tới nay, những người lao động về đây kiếm sống, họ chỉ nhìn và học hỏi thao tác công việc lẫn nhau”.

Tình trạng ô nhiễm môi trường, mất an toàn trong lao động không còn là chuyện lạ từ nhiều năm nay. Điều đáng nói là chính bản thân những thợ  chưa hiểu hoặc chưa quan tâm đến chính mình. Những chủ cơ sở sản xuất  sắt thép – người sử dụng lao động cũng “vô tư” hoặc cố tình quên đi trách nhiệm của mình đối với quyền lợi của người lao động từng ngày, từng giờ bền bỉ bên chiếc lò “bát quái” của họ.

Rời Châu Khê trong ánh hoàng hôn, để lại sau lưng chúng tôi cả một vùng hầm hập, mà không khỏi băn khoăn đến bao giờ những thợ luyện sắt được hưởng chế độ bảo hiểm và quyền lợi chính đáng?!.

Đỗ Xuân - Văn Phong