Hội Diềm 2007: Vấn vít tình Quan họ

Đến hẹn lại lên, ngày mồng 6 tháng hai âm lịch, du khách thập phương lại đổ về làng Diềm (xã Hoà Long, huyện Yên Phong) để dự lễ hội thuỷ tổ Quan họ. Không hoành tráng như Hội Lim song Hội Diềm để lại trong lòng người trẩy hội những ấn tượng sâu sắc về một lễ hội đậm đà chất Quan họ.

Tuy ngày mồng 6 là chính hội song thực ra Hội Diềm đã bắt đầu từ trước đó một ngày với nghi thức mở cửa đền Vua Bà. Theo truyền thống, dân làng tổ chức lấy nước ở giếng Ngọc làm lễ bao sai rồi mới tiến hành tế lễ. Chu trình rước thường xuất phát ở đền Vua Bà sang đình làng, đến đền Cùng rồi lại quay về đền Vua Bà. Lễ khai mạc năm nay tổ chức ngắn gọn, sau màn biểu diễn của đội văn nghệ thôn Viêm Xá là màn trống hội chào mừng. Dàn nhạc cụ gồm 9 trống, 4 chiêng (do Viện Văn hoá – Thông tin trao tặng cho thôn vào năm 2006) thực sự tạo thành điểm nhấn cho ngày hội. Mưa xuân tháng Hai lất phất hoà vào tiếng trống hội rộn ràng như giục bước chân du khách tìm về với lễ hội. Và cũng giống như mọi lễ hội làng quê của vùng Bắc Ninh – Kinh Bắc, Hội Diềm vẫn giữ những nét đặc trưng như trò đu tiên, nặn tò he…Theo ông Nguyễn Đức Liễn, Trưởng ban tổ chức, trước ngày khai hội hàng tháng, dân làng đã bắt tay vào chuẩn bị, từ việc tổ chức đội rước cho đến những vật dụng như kiệu, cờ, phướn phục vụ nghi thức tế lễ đều phải thật tỷ mỷ, kỹ càng. Có thể nói, đến với Hội Diềm du khách được đằm mình vào một không giam đậm đặc chất Quan họ. Ngoài ao làng, nơi đền Cùng hay là đi vào trong làng ở đâu cũng véo von những giai điệu đằm thắm, mượt mà của những bài Quan họ cổ với đầy đủ các yếu tố vang -rền - nền - nảy. Trong ngày chính hội, chúng tôi ghé qua nhà cụ Dành để thưởng thức một canh hát Quan họ lối cổ. Trong căn nhà ngói ba gian hai chái, bên ấm trà thơm, trực tiếp nghe các cụ hát những lời ca mộc mạc theo điệu La rằng, La hừ, giọng vặt…chúng tôi mới phần nào hiểu được một chút của cái tình Quan họ. Cụ Ngô Thị Nhi đã ngoài 80, giọng không còn trong nữa nhưng vẫn đắm say hết mình vào từng lời ca. Cụ bảo: “Làng chúng tôi kết chạ với bên Bịu Sim, mỗi lần hội, liền anh liền chị bên bạn sang chơi, chúng tôi đáp lại tình cảm ấy”. Nhà nghiên cứu văn hoá dân gian Nguyễn Hùng Vỹ (Đại học Quốc gia Hà Nội) bộc bạch: “Dù có bận đến đâu thì năm nào tôi cùng cố thu xếp công việc về với Hội Diềm, để được thức thâu đêm nghe hát canh, để được giao hoà với từng lời hát ngọt ngào mà tình tứ. Nét đặc biệt của Hội Diềm là sâu lắng, nhẹ nhàng, ở đây, người ta cảm nhận được rất rõ nét thanh lịch, hào hoa của người Quan họ”. Theo cụ Nguyễn Văn Thư, 70 tuổi: Người Quan họ nổi tiếng thanh lịch từ ngàn xưa, làng Diềm lại là nơi khai sinh ra Quan họ nên chúng tôi thường bảo nhau phải cố gắng gìn giữ, nâng niu nét thanh lịch ấy, âu đó cũng là một cách góp phần bảo tồn giá trị văn hoá quê hương”. Hội Diềm khép lại với lễ nhập tịch cho Vua Bà vào sáng mồng 7. Du khách thập phương lại bịn rịn, vấn vương khi nghe câu hát “Người ơi, người ở đừng về”. Quả thật, người Viêm Xá đón khách với lời ca Quan họ, tiễn khách cũng bằng Quan họ để cho người cất bước cứ mãi lưu luyến, hẹn trở lại vào mùa xuân sau.