Hội làng Duệ Đông

Thôn Duệ Đông (thị trấn Lim, huyện Tiên Du) xưa thuộc tổng Nội Duệ, huyện Tiên Du, phủ Từ Sơn, nằm bên bờ sông Tiêu Tương cổ, đồng ruộng màu mỡ nhưng thường xuyên bị úng lụt. Ngoài nghề trồng lúa nước, dân Duệ Đông biết kết hợp làm thợ nề, thợ mộc, trồng dâu, chăn tằm, dệt vải làm cho cuộc sống ngày một ổn định và phát triển.

Đình làng Duệ Đông thờ đức Kiều Nhạc Đại Vương thời Hùng Vương thứ 6, có công cùng Thánh Gióng đánh giặc Ân, giữ yên bình cho đất nước. Đáng tiếc ngôi đình bị tiêu thổ trong kháng chiến. Hòa bình lập lại, dân làng mới xây dựng lại. Trong đình hiện còn lưu giữ một số hiện vật như ngai thờ, hương án, đỉnh đồng, kiệu bát cống thời Nguyễn. Hằng năm ở đình có các lễ tiết vào ngày 13 tháng giêng, 15 tháng 3 âm lịch và 17 tháng 7 âm lịch.
Đền làng Duệ Đông nằm ở chân núi Hồng Vân (núi Lim), thờ Đức Thánh Tam Giang. Hằng năm ở đền có các tiết lệ vào ngày 5 tháng giêng, ngày 10 tháng 4 và 15 tháng 4 âm lịch.
Người dân Duệ Đông hòa nhập, giao lưu với cuộc sống chung của nhân dân các làng, xã vùng Nội Duệ, biểu hiện tập trung nhất là lễ hội xuân 13 tháng giêng. Theo lệ làng, ngày 11 tháng giêng làng họp bàn việc lễ, các xóm cử người đi rước. Ngày 12, mở cờ, lau kiệu, mặc thử quần áo chuẩn bị rước. Ngày 13, thỉnh ở đền, rước thánh về đình tế an vị. Ngày 14, lễ thần và vui hội. Ngày 15, tế xuân. Ngày 18, giã hội.
Để lo việc hội, làng bầu ra một ông quan Đám, mỗi năm bầu một lần. Tiêu chuẩn phải là người 60 tuổi trở lên, sạch sẽ không có tang trở, vợ chồng hòa thuận, có trai có gái. Ông quan Đám cùng với hội đồng kỳ hào điều hành lễ hội.
Hội làng Duệ Đông có các phần tế lễ, rước và các trò vui. Tế lễ do Ban tế đảm nhận. Ban tế có từ 13 đến 15 người. Đó là những người 50 tuổi trở lên, phải mua nhiêu, các cụ trong đội tế mặc áo thụng, chân đi hia, đầu đội mũ bình thiên.
Ngày 13 là chính hội, lễ rước được cử hành. Đi đầu là 5 lá cờ hội, tiếp theo 5 lá cờ ngũ hành, cờ tứ linh (4 lá), ngựa thần, kiềng thỉnh, kiệu long đình, tiếp đến là phường bát âm, kiệu bát cống, các cụ quan viên, cuối cùng là dân làng.
Sau khi làm lễ đình xong thì xuất phát, đám rước thong thả trong tiếng trống, nhạc theo đường làng đến đền. Đến nơi, vị chủ tế dâng lên bàn thờ Đức Thánh mâm lễ vật gồm xôi, gà, trầu, rượu, hoa quả. Làm lễ Đức Thánh xong thì rước bài vị đức thánh về đình để chứng kiến dân làng mở hội. Đám rước lại lần lượt như cũ, quay lại đình. Sau đó làng tổ chức các trò vui như vật, cờ người, tổ tôm điếm, hát cửa đình, hát Quan họ.
Duệ Đông là làng Quan họ gốc. Gần đến ngày hội, các liền anh, liền chị Quan họ có cơi trầu sang làng Đào Xá (nơi kết bạn với Duệ Đông) mời các liền anh, liền chị về dự hội và chơi Quan họ. Ngoài Quan họ Đào Xá, Quan họ ở nơi khác cũng đến Duệ Đông dự hội. Đây chính là một trong những hoạt động trọng tâm của lễ hội làng Duệ Đông.