Hội làng Yên Mẫn

Làng Yên Mẫn xưa có tên là Yên Xá trại, Yên Xá ấp, tên nôm là Yên Giàu. Nay, làng Yên là một trong những khu phố thuộc phường Kinh Bắc, thành phố Bắc Ninh.

Hội làng Yên là hội đình, Thành hoàng làng là đức Bính Công, một vị tướng của Triệu Việt Vương có công đánh đuổi giặc Lương và giúp dân làng dẹp “Yêu Xà”, khai phá ruộng đất. Hội mở từ mồng 10 tháng 2 đến 19 tháng 2 âm lịch. Ngày mồng 10: Rước kiệu, từ đình Yên Mẫn lên đình Thị Chung làm lễ đón sắc về thờ. Ngày 11 là ngày đại nghinh thỉnh: Rước kiệu từ đình ra nghè để làm lễ sau đó lại rước về đình. Ngày 12 lễ an vị. Ngày 13 là ngày đãi khách (dành riêng cho rể làng và khách thập phương). Ngày 14 là ngày chạ: Tất cả trai tráng từ 18 tuổi đến các già lão ở hai làng Thị Chung và Yên Mẫn làm lễ Thánh sau đó tổ chức chạy chữ và cướp cầu. Ngày 15, 16, 17: Cúng tế bình thường và tổ chức đấu vật. Ngày 18: Cúng tế bố mẹ đức Thánh. Ngày 19 là ngày Tế giã đám. Đó là những năm phong đăng hòa cốc còn hội lệ được tổ chức trong 2 ngày mồng 10 và 11 tháng 2, ngày đầu là xin sắc về thờ, ngày hôm sau tế lễ.

Sới vật giữa ao làng trong lễ hội đình Yên Mẫn. Ảnh: K.T

Tục rước của làng Yên là sự diễn lại cảnh trống giong cờ mở của quân sĩ Đức Thành hoàng làng khi thắng trận trở về.  Đám rước có khoảng hơn trăm người tham gia. Ông Tổng Biển, Tổng Cờ phải là thanh niên chưa vợ, người gốc làng Yên có tướng mạo và thân hình đẹp do hội quan viên chọn từ trong năm. Đi đầu đám rước là đội múa sư tử, sau đó là cờ tứ linh, cờ ngũ hành, trống, chiêng, ông Tổng Biển, gươm vàng cờ thần, chấp kích, phủ việt, đội nhạc, tổng cờ, gươm vàng, kiệu bát cống, ngựa thần, ông đám và các quan viên. Trên đường đi, thỉnh thoảng đám rước dừng lại. Hai vị lệnh một tay chống cạnh sườn, một tay phất cờ đuôi nheo, vừa chạy, vừa phất cờ, vừa cao giọng hô: Đại vương, phong thuận vũ hòa A! A! A!. Cúc cung đại vương thượng đẳng thần A! A! A! đôi giáp đôi bên cùng reo lên A! A! A. Xong đám rước lại tiếp tục đi, lại nghỉ, lại hò như sấm vang. Đi đến bãi nghè thì dừng lại làm lễ. Xong lại rước về đình. Rước xong thì tế lễ được cử hành.
Sau các kỳ tế lễ, các hoạt động văn hóa được tổ chức. Đầu tiên phải kể đến những hình thức diễn xướng văn nghệ dân gian như: Tuồng, hát Ca trù, múa rối. Đặc biệt là tục hát Quan họ. Bên cạnh những hoạt động văn nghệ dân gian, dân làng còn tổ chức những trò chơi được nhiều người ưa thích như: đánh cờ, chọi gà, cướp cầu, bắt vịt, vật, chạy chữ.
Ngày mồng 9 tháng 2 cửa đình mở, các bọn Quan họ tập trung lại phân công nhau chuẩn bị trầu cau, nước, cử người đón bạn. Đó là các bọn Quan họ Đào Xá, Thị Chung, Đống Cao, Đặng Xá, Thụ Ninh. Đúng hẹn, các bọn Quan họ khách đến hội Yên. Đầu tiên là được Quan họ chủ dẫn vào đình lễ Thành hoàng làng, sang chùa lễ Phật, cuối cùng mới về nhà chứa. Đến tối thì tổ chức hát canh theo đúng lề lối Quan họ. Hát tới đêm mới nghỉ.
Chùa Yên, tên chữ là Di Đà tự được xây dựng từ thời Lý nhưng hầu hết phần kiến trúc và những di vật còn lại trong chùa đều mang phong cách kiến trúc nghệ thuật thời Lê. Đặc biệt trong chùa còn có quả chuông từ thời Tây Sơn, năm Cảnh Thịnh thứ 7 (1799). Hằng năm vào ngày rằm tháng Giêng, dân làng mở hội chùa, khách thập phương nô nức đến cầu phúc, vãn cảnh.