Huy động các nguồn lực cho xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn mới

Hiện nay, Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM) đang được tỉnh tích cực triển khai với sự đồng tình và hưởng ứng của các địa phương và người dân. Tuy nhiên, từ thực tiễn triển khai ở 8 xã điểm nói riêng và các địa phương khác nói chung đã nảy sinh không ít vướng mắc, khó khăn; trong đó, việc huy động mọi nguồn lực xây dựng kết cấu hạ tầng NTM đang là vấn đề khó khăn nhất.

Theo đề án xây dựng NTM của tỉnh, căn cứ kết quả rà soát cơ sở vật chất các xã chưa đạt so với tiêu chí xây dựng NTM, trong giai đoạn 2010-2015 toàn tỉnh cần tổng vốn đầu tư xây dựng hạ tầng nông thôn là 2.112 tỷ đồng, đến giai đoạn 2016-2020 là 1.645 tỷ đồng. Riêng trong năm 2011 này, tổng vốn đầu tư cho 8 xã điểm là 285,3 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách hỗ trợ là 221,8 tỷ đồng, còn lại 63,5 tỷ đồng là vốn đóng góp của người dân địa phương.

Tuy nhiên, đây mới chỉ là con số khái toán ban đầu, thực tế triển khai tại các địa phương thì lớn hơn nhiều. Vì vậy, vấn đề nguồn vốn đầu tư hạ tầng xây dựng NTM vốn khó khăn lại càng khó khăn, trở ngại hơn.

Trong đợt kiểm tra của Ban chỉ đạo xây dựng NTM tỉnh đối với tiến độ triển khai tại 8 xã điểm vừa qua thì vấn đề kiến nghị nhiều nhất của các địa phương vẫn chủ yếu xoay quanh việc bố trí vốn ngân sách cho các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn. Bởi đây là khó khăn, bức xúc nhất của các địa phương trước nhu cầu thực tế, khả năng đáp ứng vốn và yêu cầu đòi hỏi đẩy nhanh tiến độ xây dựng NTM.

Theo báo cáo của các xã điểm thì nhu cầu vốn xây dựng cơ sở hạ tầng của các đơn vị này đều vượt xa con số dự kiến ban đầu đặt ra. Điển hình là: xã Trung Kênh (Lương Tài) dự kiến có 42 công trình với tổng mức đầu tư gần 85 tỷ đồng; xã Đông Thọ (Yên Phong) dự kiến có 4 công trình với tổng mức đầu tư hơn 148 tỷ đồng; xã Phượng Mao (Quế Võ) dự kiến có 9 công trình với tổng mức đầu tư hơn 89 tỷ đồng… Như vậy, chỉ tính riêng 3 xã này đã cần nhu cầu vốn đầu tư lớn hơn dự kiến ban đầu của cả 8 xã mà đề án đưa ra.

Trong bối cảnh các xã đều đang tích cực triển khai xây dựng theo các dự án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt thì vấn đề vốn trở nên bức xúc là điều không tránh khỏi. Cùng với việc kiến nghị các cấp, ngành chức năng tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục phê duyệt các dự án xây dựng… thì cả 8/8 xã điểm đều kiến nghị với tỉnh sớm bố trí vốn ngân sách hỗ trợ cho các địa phương. Bên cạnh đó, các xã cũng kiến nghị tỉnh tạo cơ chế cho địa phương đấu giá đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng nhằm giúp các xã chủ động nguồn vốn trong khi chờ cân đối của trên.

Trong khi các địa phương chủ yếu trông chờ vào nguồn vốn ngân sách cấp thì vấn đề huy động vốn đóng góp của dân lại chưa được quan tâm nhiều. Trong tổng nhu cầu vốn mà các xã đưa ra thì nguồn vốn cần huy động dân đóng góp cũng không nhỏ, như xã Trung Kênh cần huy động 18 tỷ đồng từ dân trên tổng nhu cầu là 85 tỷ đồng; xã Phượng Mao cũng cần huy động dân đóng góp tới 13 tỷ đồng… Từ thực tế này cho thấy, vấn đề huy động nguồn vốn xây dựng các công trình hạ tầng nông thôn cần được các địa phương tiến hành đồng bộ.

Trước hết, các địa phương cần tiến hành rà soát kỹ lưỡng các công trình, dự án đầu tư xây dựng, ưu tiên bố trí những công trình cấp thiết như: đường GTNT, kênh tưới tiêu, bãi rác thải… tránh việc dàn trải, lãng phí, hiệu quả sử dụng thấp. Cùng với việc tập trung nhanh chóng hoàn chỉnh thủ tục hồ sơ xây dựng các dự án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, cần tích cực đôn đốc các nhà thầu ứng vốn đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình, bảo đảm chất lượng và kế hoạch đề ra. Trong điều kiện tỉnh luôn ưu tiên nguồn vốn cho chương trình xây dựng NTM, các cấp, ngành chức năng cần sớm bố trí ngân sách cho các địa phương theo tiến độ các dự án đã được phê duyệt. Đặc biệt, cần sớm xem xét, tạo điều kiện cho các địa phương có khả năng tiến hành đấu giá đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng như kiến nghị của các địa phương.

Cùng với việc sử dụng hiệu quả các nguồn vốn Nhà nước hỗ trợ, các địa phương cần chú trọng huy động cao nhất các nguồn lực từ đóng góp của nhân dân, cộng đồng và doanh nghiệp... tránh tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước bởi mục tiêu của Chương trình xây dựng NTM chính là huy động các nguồn lực trong nhân dân theo phương châm "Nhân dân làm, Nhà nước hỗ trợ".

Trên cơ sở hỗ trợ của Nhà nước, các địa phương cần xây dựng ý thức cộng đồng trách nhiệm, chủ động đóng góp, tích cực tham gia tổ chức thực hiện của người dân, bởi họ cũng chính là đối tượng thụ hưởng thành quả trong xây dựng NTM. Từ đó, cần sớm bàn, xây dựng phương án và cách thức huy động đóng góp của người dân bằng nhiều hình thức: tiền của, công sức, trí tuệ… với sự tham gia của các tổ chức đoàn thể xã hội thông qua việc tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức của người dân. Đặc biệt, trong quá trình xây dựng các công trình hạ tầng nông thôn cần phát huy vai trò dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra của người dân địa phương nhằm tạo nên sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và cộng đồng xã hội cho công cuộc xây dựng quê hương mình.

Bài và ảnh: Lê Thanh