Kết quả bước đầu giảng dạy dân ca Quan họ trong trường học

Vùng Bắc Ninh - Kinh Bắc hội tụ, sản sinh ra Dân ca Quan họ Bắc Ninh - một loại hình nghệ thuật đặc sắc, độc đáo, tiêu biểu trong hình thức diễn xướng dân gian của vùng đồng bằng trung du Bắc Bộ.

Ngay sau khi Dân ca Quan họ Bắc Ninh được vinh danh, thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam với Ủy ban liên Chính phủ công ước UNESCO 2003, về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, tỉnh phê duyệt đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Dân ca Quan họ Bắc Ninh” giai đoạn 1 (2010 - 2012) với 6 tiểu dự án, trong đó có việc đưa Dân ca Quan họ Bắc Ninh vào giảng dạy trong các nhà trường (từ cấp mầm non đến cấp Trung học phổ thông). Ngày 18-5-2011, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 63/2011/QĐ-UBND về việc ban hành Kế hoạch dạy hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong các trường học Giai đoạn 2011-2015.

Để triển khai thực hiện các quyết định của UBND tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Sở Giáo dục và Đào tạo giao nhiệm vụ cho Trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh ba nhiệm vụ: Chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng bộ tài liệu dạy hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh cho các cấp học; tập huấn chuyên môn cho đội ngũ giáo viên dạy hát nhạc trong các nhà trường; biên soạn bộ giáo trình giảng dạy Dân ca Quan họ Bắc Ninh cho học sinh chuyên ngành Nghệ thuật biểu diễn Dân ca Quan họ Bắc Ninh tại Trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh.

Thực hiện nhiệm vụ được giao, Trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh triển khai và tổ chức thực hiện tích cực, khẩn trương, trách nhiệm cao. Nhà trường biên soạn tài liệu giảng dạy với các bước như: Xây dựng kế hoạch và dự toán kinh phí tổ chức biên soạn tài liệu dạy hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh cho các cấp học và tập huấn cho đội ngũ giáo viên trình cấp có thẩm quyền phê duyệt; thành lập Hội đồng biên soạn, thành phần gồm có những giáo viên là nghệ sỹ ưu tú, giáo viên có trình độ chuyên môn sâu, giáo viên có nhiều năm dạy hát Quan họ, các nhà nghiên cứu về Dân ca Quan họ, các nhà sư phạm, các nhà tâm lý… Tổ chức xây dựng đề cương tài liệu dạy hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh cho từng cấp học; tham mưu trình Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành lập Hội đồng thẩm định và trình Hội đồng thẩm định phê duyệt đề cương…

Tài liệu theo đề cương cũng được biên soạn, gồm: Phần kiến thức thường thức về Dân ca Quan họ và phần các bài hát đưa vào dạy đối với từng cấp học. Dân ca Quan họ Bắc Ninh chủ yếu là những bài ca về tình yêu... do vậy việc lựa chọn các bài hát phù hợp với các cấp học cần phải có sự tham gia, tư vấn của các nhà sư phạm âm nhạc và các nhà tâm lý học; việc lựa chọn bìa tài liệu, mầu bìa cũng cần phải có sự tham gia của các chuyên gia về mỹ thuật, mỗi bậc học có một loại bìa và màu sắc khác nhau. Riêng đối với bậc học mầm non thì biên soạn các đĩa CD và DVD. Tài liệu dạy hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong các nhà trường được thẩm định về khoa học Âm nhạc và khoa học Sư phạm. Hội đồng thẩm định Tài liệu dạy hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong các trường học có sự tham gia của nhà Sư phạm Âm nhạc (Thạc sỹ, nhạc sỹ Bùi Anh Tú - Vụ Giáo dục Trung học - Bộ GD&ĐT) và nhà khoa học Âm nhạc (Tiến sỹ, nhạc sỹ Lê Toàn - Viện trưởng Viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam)… Sau khi tài liệu được Hội đồng thẩm định phê duyệt, nhà trường tổ chức in và giao về Sở Giáo dục và Đào tạo cấp phát cho mỗi nhà trường phổ thông 1 bộ.

Trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh cử các giáo viên có kinh nghiệm tập huấn cho đại diện giáo viên của 100% trường Mầm non và Trung học phổ thông; 100% giáo viên dạy bộ môn Âm nhạc các trường Tiểu học, Trung học cơ sở. Tài liệu được cung cấp đầy đủ đến từng giáo viên tham dự tập huấn. Nhà trường cũng tham mưu trình Sở Giáo dục và Đào tạo ban hành văn bản Hướng dẫn thực hiện dạy hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong các trường học, quy định cụ thể nội dung cho từng khối lớp và cho phép đa dạng hóa các hình thức truyền dạy.

Đến hết năm 2015, việc đưa Dân ca Quan họ Bắc Ninh vào giảng dạy trong các nhà trường đạt được một số kết quả khả quan. Về nhận thức của CB, GV và học sinh ngành giáo dục về Dân ca Quan họ Bắc Ninh được nâng cao, xác định được trách nhiệm bảo tồn Dân ca Quan họ Bắc Ninh. Về công tác chuyên môn, nội dung chương trình: Các trường Mầm non thực hiện tốt chương trình, đảm bảo học sinh lớp 5 tuổi được nghe hát, nghe kể các câu chuyện về Quan họ Bắc Ninh; học sinh các lớp Tiểu học và Trung học cơ sở được học, được biết 1 bài/lớp. Về hình thức, do thực hiện dạy hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong các trường học chủ yếu trong các buổi ngoại khoá nên mỗi cơ sở giáo dục có cách hoàn thành chương trình khác nhau: Dạy theo tiết, dạy các buổi chiều, thu đĩa CD các bài theo yêu cầu của chương trình và phát vào đầu giờ buổi sáng, giờ ra chơi, thiết kế giáo án điện tử giúp học sinh các lớp tự học… Một số học sinh có năng khiếu trở thành người hướng dẫn cho các nhóm học sinh khác.

Các hoạt động bổ trợ như số câu lạc bộ văn nghệ trong các trường, trong đó có nhiều câu lạc bộ Quan họ được phát triển nhanh, hoạt động có chất lượng tốt, trong đó khối phòng GD và ĐT có 1.543 CLB; các trường THPT có 75 CLB; các Trung tâm GDTX có 17 CLB. Phòng GD và ĐT các huyện, thị xã, thành phố tổ chức liên hoan các câu lạc bộ. Trong các hoạt động văn hóa văn nghệ do ngành Giáo dục và Đào tạo tổ chức hoặc phối hợp tổ chức, Dân ca Quan họ Bắc Ninh luôn được chú trọng và được các diễn viên thể hiện thành công. Các phóng sự về đưa Dân ca Quan họ Bắc Ninh vào trường học được thực hiện nhiều lần trên các phương tiện thông tin đại chúng. Tại hội nghị tổng kết 5 năm xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực, Bắc Ninh được báo cáo điển hình và có chiếu phóng sự 15 phút về đưa Dân ca Quan họ Bắc Ninh vào trường học.

Để tiếp tục triển khai có hiệu quả việc đưa Dân ca Quan họ Bắc Ninh và giảng dạy trong các nhà trường đạt được mục tiêu, hiệu quả, thiết thực, với trách nhiệm được giao, Trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh sẽ tích cực tham mưu cho các cấp, ngành và tổ chức triển khai một số nhiệm vụ, nhằm giúp Quan họ Bắc Ninh ngày càng lan tỏa trong đời sống đương đại.