Khó kiểm tra, xử lý các hành vi gian lận thương mại điện tử

Thương mại điện tử (TMĐT)  phát  triển đem lại những giá trị, lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp, người dân, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh những mặt tích cực, TMĐT vẫn còn những rủi ro, hàng lậu, hàng giả, hàng cấm dễ hoạt động trên môi trường này. Trong khi đó, công tác kiểm tra, kiểm soát, xử lý gặp không ít khó khăn.

Theo ông Lưu Bảo Trung, Phó giám đốc Sở Công Thương: Thời gian qua, cùng với cả nước, TMĐT trên địa bàn tỉnh phát triển mạnh mẽ, giúp các doanh nghiệp và người tiêu dùng tiếp cận được thông tin thị trường, giảm đáng kể thời gian và chi phí giao dịch, tiếp thị, tìm kiếm đối tác; giúp thanh toán nhanh chóng, chính xác và tiện lợi. Đặc biệt, sàn TMĐT Bắc Ninh có địa chỉ website là www.ecombacninh.vn đã đăng thông tin quảng bá, giới thiệu hơn 1.000 sản phẩm, dịch vụ của hơn 60 doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trong tỉnh. Trong đó, nhiều sản phẩm công nghiệp, nông nghiệp nông thôn tiêu biểu và sản phẩm OCOP giới thiệu trên sàn được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng như: Bún, phở Khương Huy; đậu phụ Trà Lâm; nem bùi Tuấn Liên, Kinh Bắc; gạo thơm Đại Xuân; đồ đồng Đại Bái; đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ… Bên cạnh đó, một số sản phẩm đặc trưng mang thương hiệu của các doanh nghiệp, HTX, cơ sở sản xuất trong tỉnh cũng đã có mặt trên các sàn TMĐT lớn (Sendo, Shopee, Lazada, Tiki, Alibaba, Amazon…). Tỉnh đã tích cực hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân ứng dụng công nghệ số nhằm cải tiến mô hình sản xuất, kinh doanh, tối ưu hoá hoạt động quản lý.

TMĐT mở ra nhiều cơ hội đưa sản phẩm OCOP, đặc trưng của địa phương đến với người tiêu dùng.

Cùng với sự tiện ích TMĐT cũng tạo môi trường thuận lợi để kẻ xấu lợi dụng hoạt động các hành vi gian lận thương mại. Theo đánh giá của lực lượng quản lý thị trường (QLTT), tình trạng gian lận thương mại liên quan đến hoạt động TMĐT là vấn đề nhức nhối đối với cơ quan chức năng. Việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trước những chiêu thức ngày càng tinh vi của các trang mua bán hàng hoá qua môi trường điện tử, mạng xã hội rất khó khăn. Cục QLTT đã thành lập Tổ công tác về TMĐT để chuyên thu thập, tiếp nhận, xác minh, xử lý thông tin các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật về kinh doanh hàng hoá nhập lậu, hàng giả, hàng cấm, hàng hoá không rõ nguồn gốc, xuất xứ và hàng hoá xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ qua mạng xã hội và các sàn TMĐT. Chỉ đạo các đội quản lý thị trường chủ động, nắm chắc diễn biến tình hình, kiểm soát chặt chẽ hoạt động TMĐT (quảng cáo, giới thiệu, chào bán, vận chuyển, giao nhận hàng hoá); đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm; tăng cường phối hợp giữa các đơn vị, lực lượng chức năng trong quá trình thực thi nhiệm vụ. Từ đầu năm 2021 đến nay, lực lượng QLTT kiểm tra, phạt hành chính 17 vụ liên quan đến TMĐT với số tiền gần 660 triệu đồng về hành vi không thông báo website thương mại điện tử bán hàng với cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền theo quy định và kinh doanh hàng hóa nhập lậu, trưng bày để bán hàng hóa giả mạo nhãn hiệu; tịch thu hàng vi phạm trị giá hơn  340 triệu đồng.

Cán bộ QLTT kiểm tra, giám sát hàng hoá qua mạng xã hội và các sàn TMĐT.

Ông Nguyễn Văn Hoàng, Phó Cục trưởng Cục QLTT cho biết: “Để tổ chức một cuộc kiểm tra và xác định vị trí, địa điểm, đối tượng vi phạm là không hề dễ. Các đối tượng dễ dàng giả mạo; thay đổi, che giấu nhân thân, lý lịch; tẩy xoá, sửa chữa, thay đổi dấu vết, chứng cứ... Lực lượng QLTT muốn kiểm tra, xử lý, đòi hỏi phải có dấu hiệu, chứng cứ vi phạm cụ thể. Trong khi các giao dịch, thanh toán trên mạng đều có rủi ro bị huỷ, xoá dấu vết rất nhanh, mà thẩm quyền của lực lượng QLTT không thể đề xuất lấy các sao kê ngân hàng để theo dõi giao dịch tài chính của đối tượng. Mặt khác, các đối tượng kinh doanh hàng hoá vi phạm thường có quy mô nhỏ lẻ nên rất khó phát hiện, xử lý. Bản thân người tiêu dùng còn e dè trong tố giác các hành vi vi phạm hoạt động mua, bán trên môi trường TMĐT. Từ đó, nhiều khi tiếp tay cho hoạt động sản xuất, kinh doanh không đúng theo quy định của pháp luật.
Để ngăn chặn tình trạng này, thời gian tới, tổ TMĐT tiếp tục phối hợp với các lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý nghiêm những đối tượng có các hành vi vi phạm trong lĩnh vực TMĐT. Khai thác từ những đối tượng vi phạm trong lĩnh vực TMĐT để lần ra dấu vết các kho hàng giả, hàng nhái…  Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến quy định pháp luật trong hoạt động TMĐT để nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của các tổ chức, cá nhân; công bố, công khai số điện thoại, đường dây nóng tiếp nhận, xử lý kịp thời tin báo từ người dân và doanh nghiệp về hành vi vi phạm.
Để môi trường kinh doanh TMĐT thật sự lành mạnh, ngoài sự nỗ lực của các lực lượng chức năng, rất cần có sự chung tay của cộng đồng người bán và mua. Đối với các doanh nghiệp, người bán hàng cần chủ động chấp hành các quy định của Nhà nước; xây dựng uy tín, nhãn hiệu tín nhiệm trong hoạt động TMĐT để đáp ứng thông tin cho khách hàng, không giới thiệu, đăng bán hàng kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái...  Người tiêu dùng nâng cao kiến thức, tìm hiểu kỹ về chất lượng sản phẩm, thông tin các gian hàng kinh doanh online; chỉ mua tại các trang hàng, cá nhân uy tín, tránh nguy cơ bị lừa, mua phải hàng kém chất lượng, không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm; tìm hiểu kỹ các thông tin liên quan, nhất là quy định về đổi trả, xử lý khiếu nại;…