Khói, bụi ở Châu Khê đã có “đầu ra”!

Sự phát triển, mở rộng quy mô của các cơ sở sản xuất thép ở Châu Khê (Từ Sơn) đã kéo theo sự gia tăng về ô nhiễm môi trường. Khói bụi từ hàng trăm lò đúc, cán thép không qua bất kỳ một biện pháp xử lý nào được xả trực tiếp vào môi trường, làm cho bầu không khí ở đây trở nên oi nồng, ngột ngạt. Đã nhiều năm nay, ô nhiễm môi trường là một bài toán khó giải ở Châu Khê. Song có một mô hình xử lý khói bụi hé mở nhiều triển vọng trong việc cải thiện môi trường ở làng nghề vốn được coi là một trong những điểm gây ô nhiễm nhất hiện nay tại Bắc Ninh.

Theo số liệu thống kê, hiện toàn xã có hơn 850 hộ sản xuất, trong đó có gần 160 hộ sản xuất lớn với công suất trung bình 100 tấn/năm, sản phẩm chủ yếu của làng nghề là phôi đúc, sắt thép cán, lưới, dây kim loại, đinh… Các dạng phát thải từ hoạt động tái chế kim loại ở Châu Khê bao gồm: chất thải rắn (phế liệu không sử dụng được), hơi kim loại, các loại khí ô nhiễm do quá trình cháy vật liệu bám theo phế liệu (sơn, dầu mỡ, polime) trong khi đúc thép sinh ra; bụi, hơi kim loại, khí than… do cắt, cán, kéo thép; nước thải chứa hoá chất và ion kim loại, hơi axit, kiềm sinh ra trong quá trình mạ thép… đều thải vào không khí, nước, đất, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của dân cư địa phương và các vùng lân cận.

Kết quả phân tích của Sở Tài nguyên và Môi trường cho thấy, hàm lượng bụi tại khu vực dân cư có tác động của hoạt động sản xuất vượt tiêu chuẩn từ 2- 3 lần, nồng độ khí CO, SO2 vượt gần 2 lần và cao gấp nhiều lần tại các lò đúc thép, nhiều loại khí độc hại, bụi sắt, hơi kim loại nặng đều vượt từ 5-20 lần so với mức cho phép đối với khu dân cư. Đặc biệt là yếu tố nhiệt độ tại các xưởng đúc, cán thép vượt nhiệt độ môi trường từ 8-10 độ C.

Bức xúc trước thực trạng ô nhiễm này, sau thời gian nghiên cứu và tham khảo ý kiến của các cơ quan chức năng, đầu năm 2008, anh Trần Văn Ngọc, nguyên Trưởng thôn Đa Hội, Châu Khê vốn là thành viên trong tổ tự nguyện nằm trong khuôn khổ dự án “Vận động môi trường lành mạnh vì sức khoẻ phụ nữ, trẻ em và người lao động” do Trung tâm Phát triển và hội nhập CDI tài trợ, cùng cộng sự đã thiết kế và triển khai lắp đặt một hệ thống xử lý khói bụi áp dụng cho máy đúc thép tại cơ sở sản xuất Hải Lương (KCN Châu Khê). Đây là thiết bị áp dụng theo phương pháp tuần hoàn tự nhiên, lợi dụng sự chênh lệch áp suất giữa lò luyện thép và độ cao cột khói, có hệ thống quạt khói và nước tạo dàn mưa để làm sạch khói bụi trước khi thải ra môi trường. Mô hình này đã được Sở Lao động- TB và XH, Sở TN và MT thẩm định và đề nghị được áp dụng vào thực tiễn. Sau hơn 6 tháng thực hiện cho thấy kết quả khả quan, mức độ ô nhiễm giảm đáng kể. Ông Hà Minh Hoạ, Chi cục Trưởng Chi cục BVMT cho biết: “Khí thải sau khi đi qua hệ thống  xử lý khói bụi có màu nhạt hơn, khí nhẹ và bay cao hơn, các bụi kim loại, tạp chất cơ bản được giữ lại trong bể lắng. Nếu tất các lò đúc thép trong xã cùng lắp đặt hệ thống xử lý khói bụi này thì các chất ô nhiễm trong không khí sẽ giảm khoảng 70-80%”. Còn theo anh Trần Văn Ngọc, một trong những tác giả của hệ thống xử lý thì việc lắp đặt chỉ mất khoảng gần 30 triệu đồng, chi phí này không phải lớn đối với một cơ sở sản xuất thép và điều quan trọng là có thể đặt mua ngay tại địa phương.

Áp dụng hệ thống xử lý khói bụi trong các cơ sở đúc thép là một trong những biện pháp tối ưu góp phần giảm thiểu đáng kể tình trạng ô nhiễm môi trường tại làng nghề tái chế kim loại Châu Khê. Song để mọi cơ sở cùng áp dụng vẫn cần một biện pháp mạnh từ phía chính quyền sở tại và các ngành chức năng. Các thôn, xóm gắn tiêu chí về áp dụng hệ thống xử lý khói bụi trong sản xuất sắt thép với trong việc xét duyệt, công nhận danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “làng văn hoá”.

Bài, ảnh: Thái Uyên