Khôi phục hệ sinh thái thủy sản

Nguồn lợi thủy sản nằm trong hệ sinh thái thủy sinh có giá trị lớn về kinh tế, đồng thời có nhiều ý nghĩa về mặt nghiên cứu khoa học và mang đậm nét văn hóa bản địa. Nguồn lợi thủy sản tự nhiên đang có dấu hiệu suy kiệt dần do môi trường ô nhiễm, hoạt động khai thác không có kế hoạch trong thời gian dài đòi hỏi quá trình để khôi phục và phát triển. 

Theo Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh, hằng năm sản lượng thuỷ sản của tỉnh đạt khoảng 41.000 tấn (trong đó, sản lượng nuôi cá trong ao đất đạt 30.480 tấn; nuôi lồng bè đạt 7.800 tấn; thủy sản khác đạt 670 tấn; sản lượng khai thác đạt 2.050 tấn). Trên địa bàn tỉnh có 3 hệ thống sông lớn chảy qua gồm sông Đuống, sông Thái Bình, sông Cầu và sông, ngòi nội tỉnh như sông Dâu, sông Đông Côi, sông Bùi, sông Ngòi Tào Khê, sông Đồng Khởi, sông Đại Quảng Bình... tạo ra hệ sinh thái thủy sản tự nhiên đa dạng. Các đối tượng thuỷ sản khai thác từ hệ thống sông, ngòi chủ yếu là tôm, tép, cá chày sông, cá ngạnh, ốc, trai... 
Tuy nhiên, nguồn lợi thủy sản tự nhiên đang ngày càng ít đi cả về số lượng và diện tích khai thác; một số hộ dân trước đây gắn bó với nghề chài, lưới, nay đã lên bờ chuyển sang làm nghề khác. Nguyên nhân do quá trình đô thị hóa làm thu hẹp đáng kể diện tích hồ, ao, đầm tự nhiên; môi trường thủy sinh bị ô nhiễm nghiêm trọng do việc xả thải bừa bãi, lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật trên hệ thống thủy lợi nội đồng; vẫn còn tình trạng kích điện khai thác tận diệt... Trong khi đó, công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản còn một số hạn chế, mới chỉ dừng lại ở việc thả cá giống ra tự nhiên, việc tuyên truyền nêu cao nhận thức chưa tạo nên sức ảnh hưởng, lan toả chưa cao. Công tác điều tra, dự tính, dự báo, đối tượng thuỷ sản, mùa vụ di cư, sinh sản ít được thực hiện. Việc quản lý phương tiện, dụng cụ, công cụ khai thác không được phép trong khai thác thuỷ sản vẫn chưa chặt chẽ tại một số địa phương. Ngoài ra, có 157 hộ nuôi cá lồng với 2.700 lồng nuôi cũng rất cần được định hướng quản lý để nghề nuôi cá cộng đồng phát triển bền vững, ít xung đột với môi trường tự nhiên…

Người dân thả cá giống, tái tạo nguồn lợi thủy sản tự nhiên trên sông Đuống.

Xác định thực trạng đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường xây dựng và tham mưu đề xuất UBND tỉnh ban hành Kế hoạch Bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản đến năm 2030 nhằm góp phần bảo vệ, tái tạo, phát triển hệ sinh thái thủy sinh. Trên cơ sở đó, các ngành chuyên môn phối hợp điều tra, đánh giá nguồn lợi thuỷ sản nội đồng và môi trường sống của loài thủy sản trên sông Đuống, sông Thái Bình, sông Cầu; cập nhật thông tin dữ liệu trên hệ thống phần mềm quốc gia phục vụ công tác quản lý nguồn lợi thuỷ sản. Thực hiện nhiệm vụ phối hợp kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về khai thác thuỷ sản như: Sử dụng xung điện, chất độc, ngư cụ khai thác có tính hủy diệt, tận diệt, khai thác loài thủy sản có kích thước nhỏ hơn quy định; khai thác, vận chuyển, mua bán tiêu thụ trái phép các loài nguy cấp, quý, hiếm. Xây dựng các chương trình, đề tài, nghiên cứu khoa học trong chọn, tạo giống, hoàn thiện quy trình kỹ thuật, chuyển giao công nghệ... nhằm sản xuất con giống, ương nuôi một số loài thủy sản nguy cấp, có giá trị, loài bản địa, phục hồi hệ sinh thái như: cá Ngạnh sông, cá Lăng ấm, cá Chiên, cá Nheo sông, cá Bỗng, cá Rầm xanh, cá Anh vũ, cá Chày đất... Khuyến khích và có chính sách thu hút sự tham gia đóng góp của tổ chức, cá nhân đầu tư, phát triển khoa học công nghệ trong khai thác và phát triển nguồn lợi thuỷ sản. Ngăn chặn tình trạng xả thải gây ô nhiễm môi trường sống, chặn đường di cư của các loài thủy sản.
Cùng với đó, các cơ quan, đơn vị, địa phương đẩy mạnh tổ chức các hoạt động tuyên truyền, thả cá giống tái tạo nguồn lợi thuỷ sản vào vùng nước tự nhiên; hướng dẫn lựa chọn đối tượng, kích cỡ, địa điểm… để thả cá tái tạo nguồn lợi; phổ biến các văn bản quy định pháp luật liên quan đến phát triển thuỷ sản. Từ đó, nâng cao nhận thức của cộng đồng, xã hội về bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản, giữ gìn giá trị và tính đa dạng sinh học, ứng phó có hiệu quả với biến đổi khí hậu, thúc đẩy tăng trưởng bền vững trong ngành thủy sản.