Không thiếu lương thực, nhưng vẫn còn những vùng dễ tổn thương

Ông Andrew Speedy, Trưởng Đại diện Tổ chức Nông lương LHQ (FAO) tại Việt Nam, nhận xét, tuy Việt Nam hiện không phải đối mặt với việc thiếu hụt lương thực, sản lượng nông nghiệp rất tốt, song việc giá cả tăng dẫn tới khả năng tổn thương trong những nhóm dân và một số vùng cụ thể.

Lễ Kỷ niệm Ngày Lương thực thế giới và 30 năm quan hệ Việt Nam - FAO được Bộ NN-PTNT tổ chức ngày 16/10, tại Hà Nội. Chủ đề của Ngày lương thực năm nay là An ninh lương thực thế giới: Thách thức từ biến đổi khí hậu và năng lượng sinh học. 

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát cho biết, thành công nhất trong phát triển nông nghiệp của Việt Nam là từ một nước phải nhập lương thực, đến nay, Việt Nam đã đảm bảo được lương thực trong nước và mỗi năm xuất khẩu khoảng 4 triệu tấn gạo.

Không chỉ vậy, Việt Nam đã chia sẻ kinh nghiệm sản xuất của mình với các nước khác, đóng góp vào chương trình hợp tác hỗ trợ của FAO mang tên "Nam - Nam" dành cho các nước ở phía Nam thế giới.

Sự phát triển vượt bậc của nông nghiệp và đóng góp của Việt Nam với các nước cùng sản xuất lương thực, theo ông Andrew Speedy, đã khiến tổ chức này phải xem xét lại việc thay đổi vai trò của FAO tại Việt Nam, từ "viện trợ" trong thời gian đầu chuyển sang "hỗ trợ" khi Việt Nam tự chủ hơn về lương thực. Vai trò này ngày càng có xu hướng trở thành một mối quan hệ đối tác, cùng hướng tới phát triển bền vững.

"Việt Nam hiện có thể được mô tả như một quốc gia đi đầu trên thế giới về công nghệ sản xuất lúa gạo và nuôi trồng thuỷ sản, về cà phê, hạt tiêu, cao su, chế biến thuỷ sản và sản xuất đồ gỗ. Việt Nam có thể cung cấp các chuyên gia sang hỗ trợ về sản xuất lương thực tại các quốc gia kém phát triển hơn.

Tuy nhiên, Việt Nam cần hợp tác quốc tế về kiểm soát dich vu seo bệnh thú y và thực vật, công nghệ sinh học, chất lượng và tiêu chuẩn VSATTP, sử dụng thuốc trừ sâu cũng như về chiến lược và chính sách phát triển kinh tế, thương mại", ông Andrew Speedy lưu ý.

Ông cho biết, Hội nghị các Bộ trưởng Nông lâm nghiệp ASEAN, tổ chức tại Việt Nam đầu tuần tới, tổ chức FAO cùng các cơ quan LHQ khác sẽ trình bày báo cáo quan trọng liên quan đến giá lương thực, khả năng tổn thương và an ninh lương thực ở Việt Nam.

Ông đánh giá, mặc dù hiện nay Việt Nam không phải đối mặt với việc thiếu hụt lương thực, sản lượng nông nghiệp rất tốt, song việc giá cả tăng dẫn tới khả năng tổn thương trong những nhóm dân và một số vùng cụ thể (đặc biệt là Tây Bắc và Tây Nguyên), tiêu biểu là những vùng có tỷ lệ nghèo, thiếu dinh dưỡng cao và những vùng chịu nhiều tác động nhất của thiên tai và mất mùa.

Ngoài ra, sức mua của các hộ gia đình giảm, đặc biệt là các hộ nghèo, chỉ ra một nguy cơ lớn là các hộ gia đình mới thoát khỏi cảnh nghèo đói có khả năng rơi trở lại nghèo đói. Phụ nữ và trẻ em có nguy cơ cao đặc biệt do giá lương thực tăng. Áp lực đối với các hộ gia đình nghèo trong việc phải tăng thuế thu nhập cũng có thể tác động đến việc chăm sóc trẻ em.

FAO đề xuất, Việt Nam cần có chính sách tốt hơn về lương thực bền vững, duy trì lượng dự trữ, xây dựng kế hoạch phân phối và dự phòng tốt; tăng cường các chính sách an sinh và hỗ trợ xã hội; mở rộng các chương trình về dinh dưỡng.

TS. Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược và Chính sách (Bộ NN-PTNT), dự báo, dân số Việt Nam sẽ vượt mức 100 triệu người, với mức thu nhập ngày càng cao. Nước láng giềng Trung Quốc và khu vực Đông Nam Á cũng có lượng dân số lớn sẽ mở ra thị trường tại chỗ cho nông nghiệp Việt Nam.

Với mức sống cao hơn, các nhu cầu về lương thực thực phẩm và nông sản sẽ chuyển sang chất lượng, giá trị gia tăng. Từ đó, thúc đẩy quá trình chuyển dịch thú y và thực vật, công nghệ sinh học, chất lượng và tiêu chuẩn VSATTP, sử dụng thuốc trừ sâu cũng như về chiến lược và chính sách phát triển kinh tế, thương mại", ông Andrew Speedy lưu ý.

Ông cho biết, Hội nghị các Bộ trưởng Nông lâm nghiệp ASEAN, tổ chức tại Việt Nam đầu tuần tới, tổ chức FAO cùng các cơ quan LHQ khác sẽ trình bày báo cáo quan trọng liên quan đến giá lương thực, khả năng tổn thương và an ninh lương thực ở Việt Nam.

Ông đánh giá, mặc dù hiện nay Việt Nam không phải đối mặt với việc thiếu hụt lương thực, sản lượng nông nghiệp rất tốt, song việc giá cả tăng dẫn tới khả năng tổn thương trong những nhóm dân và một số vùng cụ thể (đặc biệt là Tây Bắc và Tây Nguyên), tiêu biểu là những vùng có tỷ lệ nghèo, thiếu dinh dưỡng cao và những vùng chịu nhiều tác động nhất của thiên tai và mất mùa.

Ngoài ra, sức mua của các hộ gia đình giảm, đặc biệt là các hộ nghèo, chỉ ra một nguy cơ lớn là các hộ gia đình mới thoát khỏi cảnh nghèo đói có khả năng rơi trở lại nghèo đói. Phụ nữ và trẻ em có nguy cơ cao đặc biệt do giá lương thực tăng. Áp lực đối với các hộ gia đình nghèo trong việc phải tăng thuế thu nhập cũng có thể tác động đến việc chăm sóc trẻ em.

FAO đề xuất, Việt Nam cần có chính sách tốt hơn về lương thực bền vững, duy trì lượng dự trữ, xây dựng kế hoạch phân phối và dự phòng tốt; tăng cường các chính sách an sinh và hỗ trợ xã hội; mở rộng các chương trình về dinh dưỡng.

TS. Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược và Chính sách (Bộ NN-PTNT), dự báo, dân số Việt Nam sẽ vượt mức 100 triệu người, với mức thu nhập ngày càng cao. Nước láng giềng Trung Quốc và khu vực Đông Nam Á cũng có lượng dân số lớn sẽ mở ra thị trường tại chỗ cho nông nghiệp Việt Nam.

Với mức sống cao hơn, các nhu cầu về lương thực thực phẩm và nông sản sẽ chuyển sang chất lượng, giá trị gia tăng. Từ đó, thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu sản xuất, làm cho nông nghiệp phải vừa chuyên canh vừa đa dạng.

VNN