Lắng về cội nguồn

Từng nghe: Chim có tổ, người có tông, cây có trăm cành vạn lá vẫn quy từ một gốc.

Cái đạo cội nguồn từ khi trời đất mở mang, âm dương hợp khí, tự nhiên đã vậy. Tổ Nam Việt ta khởi thủy địa đàng nguyên sơ, thần tiên thường qua lại, vạn vật cái biến cái sinh. Những dấu thiêng liêng mà vượt ngoài nghĩ bàn, trí hiểu biết của con người vậy.
Tương truyền, cách đây hơn bốn ngàn năm, trên bầu trời phương Nam xuất hiện một ngôi sao đỏ rực, sáng chói, điềm lành báo hiệu nơi đây sẽ có bậc minh quân.
Năm thứ nhất, “Cháu ba đời của Viêm Đế họ Thần Nông là Đế Minh đã sinh Đế Nghi rồi nhân tuần thú phương Nam, đến núi Ngũ Lĩnh, lấy nàng con gái Vụ Tiên, sinh ra Lộc Tục, dung mạo đoan chính, là bậc thánh trí thông minh. Đế Minh rất yêu quý và cho nối ngôi. Lộc Tục cố nhường cho anh, không dám vâng mệnh. Đế Minh lập Đế Nghi là con nối ngôi, cai quản phương Bắc, phong Lộc Tục là Kinh Dương Vương cai quản phương Nam, hiệu Xích Quỷ. Vương đóng đô ở Hồng Lĩnh (nay là Ngàn Hống, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh), Bách Việt ta xưa cõi bờ rộng lớn, phía bắc tới sông Dương Tử, phía nam tới nước Hồ Tôn, phía đông là Đông Hải, phía tây là Ba Thục”.
Trong Đại Việt sử ký toàn thư kỷ Hồng Bàng được Ngô Sĩ Liên viết rất súc tích, song vẫn ghi được đầy đủ nội dung cần thiết như trên. Chỉ một lời nói mà sáng tỏ được đạo hiếu đễ. Nhưng lẽ thường, người có đức hạnh ắt có đại danh, ắt được ngôi vị lớn. Vận khí trời đất đặt lên vai người chính đạo, thành tựu công đức khai sáng bờ cõi, mở ra thời đại Lạc Long Quân - Âu Cơ và tiếp nối các đời Vua Hùng làm rạng rỡ non sông đất Việt.
Trải bao biến cải bể dâu, ngàn năm phong sương đắp đổi, bên dòng Thiên Đức, vẫn còn đó lăng mộ “Nam Bang Thủy Tổ” uy nghi, trầm mặc tại làng cổ Á Lữ (Thuận Thành). Nơi đây một miền ưa văn nhã, nơi hội tụ những linh khí của bốn phương, với địa thế có 99 cái ao, 99 cái hồ và trông về vùng đồi núi đột khởi xứ Tiên Du, được ví như Long, Ly, Quy, Phượng chầu về. Vùng đất văn vật ngàn năm, vẻ vang oai hùng lẫm liệt trong lịch sử dựng nước giữ nước. Nơi giao thoa với nhiều nền văn minh lớn. Tính đặc trưng bản địa được dung hợp những tinh hoa cộng đồng, tạo nên dáng dấp diện mạo thượng tầng kiến trúc của dân tộc đa bản sắc văn hóa.
Lăng Kinh Dương Vương nằm trong quần thể lăng - đền thờ Lăng Kinh Dương Vương (đền Thượng) - Lạc Long Quân và Âu Cơ (đền Hạ). Trong khu đền đến nay vẫn còn lưu giữ được các đồ thờ tự, tế khí, rước sách như: ngai thờ, bộ kiệu bát cống, hương án, văn tế... và các cặp hoành phi, câu đối. Đặc biệt là bản thần tích “Ngọc phả” và những đạo sắc phong của các triều đại phong kiến đối với lăng miếu bậc Đế Vương.
Thắp nén tâm nhang hướng về Tiên Tổ, trải ân sâu trước dòng mỹ tự “Bất Vong” mà thấm thía thâm ý người xưa, từ vạn cổ Bách Việt ta đã nghĩ về nguồn cội. Nơi đây, bao thế hệ cha anh gìn giữ, “dĩ nghi truyền nghi” mà sử trong truyện còn lưu mãi dân gian.
Phải chăng, công đức khai sáng cao dày ngàn năm chưa tàn nghĩa ấm lạnh, khí thiêng mãi còn, mà chiêu cảm dáng núi hình sông, bao bồi lắng và kết tụ những tinh hoa đất trời ngưng đọng cõi Lĩnh Nam.
Phải chăng, Nước Nam ta phong tục thuần hậu, nhân dân anh hào, mưu trí được tiếp nối kế thừa từ dòng tâm thức tiên tổ truyền đời mà giường mối nên cương thường, phong hóa Nam Việt. Một dân tộc khi chống giặc thì không khoan nhượng, nhưng khi thắng giặc rồi thì đối xử độ lượng, bao dung, cung cấp thuyền bè, lương thực cho họ về nước, “lấy nghĩa nhân để thắng hung tàn”, xóa hận thù biến thành công đức mới.
Thấm nhuần đạo lý uống nước nhớ nguồn, cho hôm nay đồng bào ta kiêu hãnh tự hào còn chốn tìm về vấn tổ tầm tông.
Con chim Việt biết đậu cành Nam, con cháu Tiên Rồng chỉ còn một nguồn cội duy nhất để hướng về, yêu thương. Cánh chim Lạc nôn nao trời viễn xứ, ví xa gần, ngàn năm hoài giọt sữa quê hương.