Lấp lánh những sắc màu Di sản

Đặc sắc, độc đáo- đó là cảm nhận chung của khán giả khi thưởng thức chương trình nghệ thuật “Sắc màu di sản” diễn ra tại Hồ Nguyên phi Ỷ Lan tối nay. Khán giả được cùng thưởng thức ba loại hình di sản văn hóa đã được UNESSCO ghi danh trong một chương trình diễn xướng là: Dân ca Quan họ Bắc Ninh; Ví, Giặm Nghệ Tĩnh và Đờn ca tài tử Nam Bộ.

Ngày 30-9-2009, Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là một hình thức sinh hoạt văn hóa tiêu biểu, thể hiện truyền thống và bản sắc văn hóa Kinh Bắc-Bắc Ninh, phát triển đạt tới trình độ cao, hoàn chỉnh cả về phương diện âm nhạc, lời ca và hình thức trình diễn… Trong 15 năm qua, Bắc Ninh triển khai đồng bộ, bài bản các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị di sản Dân ca Quan họ và đạt kết quả thiết thực; động viên, khích lệ các nghệ nhân, nghệ sĩ nỗ lực cống hiến, góp phần bảo tồn và lưu truyền những giá trị tinh hoa, độc đáo của di sản văn hóa Quan họ.

Những liền anh, liền chị của Bắc Ninh đưa khán giả đến với không khí của miền quê Quan họ Bắc Ninh mỗi độ xuân về qua những điệu dân ca ngọt ngào biểu hiện những ước mơ, khao khát của người dân xứ Bắc. Đến với không khí lễ hội miền Quan họ, khi mùa xuân về hay mùa thu tới, những người nông dân vốn tần tảo một nắng hai sương lại xúng xính khoác lên mình bộ quần áo mớ ba, mớ bảy, nón quai thao, cơi trầu têm cánh phượng đến với những canh hát Quan họ lay động lòng người: “Đôi tay nâng lấy cơi trầu, trước mời quý khách sau mời đôi bên. Em là con gái Bắc Ninh…” 

Các nghệ sĩ, diễn viên tỉnh Hà Tĩnh, Bắc Ninh trình diễn trên thuyền.

Dân ca Ví, Giặm Nghệ - Tĩnh được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2014. Đây là loại hình nghệ thuật trình diễn có vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. Dân ca Ví, Giặm được diễn xướng trong hầu hết mọi hoạt động đời thường, từ ru con, dệt vải, trồng lúa... ca ngợi những giá trị cao đẹp như lòng hiếu thuận với cha mẹ, lòng chung thủy, tận tụy vì người khác, đức tính thật thà và cách ứng xử tử tế giữa người với người. Câu ca Ví, Giặm “Thử lòng chung thủy” là lời yêu thương của đôi trai gái với những gửi gắm thầm kín, duyên dáng: “Mang chuông đi đánh đất người, ôm gà đi chọi những nơi anh hùng. Anh đang tìm vợ qua sông, em đang tìm chồng thì gặp được anh đây. Trước nhờ nguyệt lão se dây, sắt cầm tình hảo hợp đó đây một nhà…”

Nghệ nhân Phạm Thị Kiều Thương đến từ Trung tâm Văn hóa Điện ảnh tỉnh Hà Tĩnh vui mừng cho biết: “ Tôi vinh hạnh được đại diện người dân, nghệ sỹ tỉnh Hà Tĩnh mang lời ca Ví, Giặm đến với bà con miền Quan họ, tăng tình kết nối giữa các miền. Tôi được đến dâng hương Thủy tổ Quan họ, tham quan làng Quan họ, rất ấn tượng với sự thân thiện, hiếu khách của người dân Bắc Ninh.”

Đoàn nghệ sĩ tỉnh Tây Ninh mang di sản Đờn ca tài tử đến với khán giả Bắc Ninh.

Di sản Đờn ca tài tử Nam bộ là thanh âm của tình yêu cuộc sống, là tiếng lòng thiết tha ân tình. Đây là loại hình nghệ thuật của đàn và ca, hình thành và phát triển từ cuối thế kỷ 19, bắt nguồn từ nhạc lễ, Nhã nhạc cung đình Huế và văn học dân gian do những người bình dân, thanh niên nam nữ nông thôn Nam Bộ hát ca sau những giờ lao động. Tây Ninh vinh dự là một trong 21 tỉnh thành miền Nam, là cái nôi của nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2013.

Không quản đường sá xa xôi, các nghệ sĩ của tỉnh Tây Ninh mang Đờn ca tài tử đến với Bắc Ninh, đưa khán giả đến với vùng đất Tây Ninh tươi đẹp: “Ai về Tây Ninh xin về cùng em. Đưa anh viếng thăm núi Bà Đen. Cảnh đẹp người quen mến khách. Đón anh đến thăm bến Tầm Long. Vàm Cỏ Đông đẹp như trong tiếng hát. Xuôi con nước ta xuống Bến Cầu. Qua Gò Dầu đến Vàm Trảng nước sâu…”. Các nghệ sĩ cũng cho khán giả thấy những nhớ thương sâu lắng của người dân vùng sông nước mênh mang qua câu tân cổ Dòng sông bến đợi.

Nghe thông tin về chương trình, chị Đào Thị Kim Hường đến từ thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ vượt hơn 100km đến Bắc Ninh để được đắm mình trong những điệu dân ca. Xuất phát lúc 1 giờ chiều, đến Bắc Ninh 4h30 chiều, chị tranh thủ tham quan thành phố Bắc Ninh. Chị Hường cho biết: “ Là con cháu vua Hùng, tôi luôn tự hào về di sản hát Xoan của quê hương. Nhưng tôi cũng rất thích nghe hát Quan họ. Đến chương trình tôi còn được nghe cả Ví, Giặm và Đờn ca tài tử, thật là đặc sắc! Mong sao các di sản văn hóa của quê hương được bảo tồn và trao truyền cho đời đời con cháu sau này”.

 Đông đảo khán giả thưởng thức chương trình

Anh Nguyễn Thanh Chính ở Văn Môn, Yên Phong xúc động: “Các làn điệu dân ca khác trình diễn cùng Quan họ là sự giao lưu, kết hợp rất ý nghĩa, mang lại cho tôi nhiều cảm xúc. Mong rằng các chương trình như thế này được tổ chức thêm nhiều lần nữa.”

Ba vùng miền với phong thổ khác nhau, âm sắc giọng nói khác nhau, hình thức diễn xướng dân ca khác nhau nhưng những lời ca cất lên lại chung một xúc cảm, gieo vào lòng người nghe những mạch nguồn trong trẻo về tình yêu quê hương đất nước, về tình yêu thương con người, yêu cuộc sống. Trong sự giao lưu đa dạng muôn màu muôn vẻ của những mạch nguồn văn hóa trên miền quê văn hiến Bắc Ninh-Kinh Bắc, mỗi di sản giống như một "sứ giả" kết nối các vùng miền. Qua đó thấy được những bằng chứng về lịch sử, khát vọng của mỗi vùng đất, gửi đi những thông điệp của tiền nhân, đặc biệt là ý thức trách nhiệm bảo tồn, gìn giữ và chuyển giao di sản văn hóa cho thế hệ sau.

Chương trình kết thúc nhưng dư âm còn đọng mãi trong lòng người hâm mộ, những mong cuộc vui còn mãi không tan, cùng hẹn sớm ngày gặp lại như lời giã bạn đầy sâu lắng của các liền anh, liền chị: “Chia tay nhau sao mà lưu luyến thế. Chia tay rồi dùng dằng lại không đi. Trăng đêm rằm sao cứ nghẹn câu hát…Người ơi đến hẹn lại về…”