Lệnh cấm nhập cư vào Mỹ: Ai bị cấm, ai được miễn trừ, tính pháp lý ra sao?

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh tạm thời cấm nhập cư trong vòng 60 ngày đối với những ứng viên muốn được cấp thẻ xanh. Vậy điều đó có ý nghĩa gì và liệu ông Trump có đủ quyền thực thi quyết định trên đây?

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng ngày 8/4/2020.
Ảnh: AFP/TTXVN

Lấy danh nghĩa cam kết “bảo vệ người lao động Mỹ” khi dịch COVID-19 đẩy hàng triệu người mất việc làm, các doanh nghiệp trật vật tìm cách tồn tại, ông Trump ngày 22/4 (sáng 23/4 giờ Việt Nam) đã ký sắc lệnh hành chính nhằm cấm người nhập cư tìm kiếm thẻ xanh. 

Lệnh cấm này sẽ chỉ ảnh hưởng tới những người di cư hợp pháp đang tìm kiếm quy chế thường trú nhân, hay còn gọi là thẻ xanh, tại Mỹ. Thẻ xanh là giấy tờ cần thiết để số này được quyền sống và làm việc thường trực một cách hợp pháp ở Mỹ, là bước đệm để được xét cấp quốc tịch Mỹ. Trong tài khóa 2019, Mỹ đã cấp hơn 1 triệu thẻ xanh, một nửa trong số đó là cho các đối tượng có mối quan hệ gia đình gần gũi với những người đã là công dân Mỹ. 

Ông Trump cho biết sắc lệnh vẫn đang trong quá trình hoàn thiện và sẽ có miễn trừ, nhưng không nói rõ đối tượng thuộc diện này là những ai. Theo lệnh, chính quyền sẽ dừng cấp thẻ xanh, nhưng Tổng thống Mỹ không cho biết liệu sắc lệnh này có nhằm vào số đối tượng đã tìm kiếm được việc làm và được bảo đảm quyền cư trú ở Mỹ, nhưng chưa đặt chân đến Mỹ. Lệnh sẽ không ảnh hưởng đến số nhân công làm việc tạm thời, ví như lao động tài các nông trại, hoặc là khách du lịch, doanh nhân, lao động trình độ cao có visa không định cư. 

Biện pháp này sẽ có thời hạn hiệu lực ít nhất là 60 ngày. Sau đó có thể được gia hạn thêm 60 ngày hoặc lâu hơn. Ông cũng cho biết sẽ xem xét các dữ liệu kinh tế trước khi đưa ra quyết định kéo dài lệnh cấm, ngầm cho thấy một khi kinh tế Mỹ phục hồi mạnh mẽ, lệnh cấm nhập cảnh này sẽ được dỡ bỏ. 

Liệu sắc lệnh của ông Trump có hợp pháp? Tổng thống Mỹ đã nhiều lần tìm cách ngăn chặn nhập cư kể từ thời điểm ông lên nắm quyền vào tháng 1/2017. Năm 2018, Tòa án Tối cao Mỹ ra phán quyết tổng thống có quyền không cho một số nhóm đối tượng người nước ngoài nhất định nhập cảnh vào Mỹ nếu số này được xác định là nguy cơ an ninh. Đạo luật Di trú và Quốc tịch năm 1965 của Mỹ cũng cho phép tổng thống có quyền cấm người nước ngoài vào Mỹ nếu xác định số này “gây nguy hại” đến lợi ích của Mỹ.

Tuy nhiên, những sắc lệnh hành pháp được ông Trump đưa ra liên quan đến vấn đề người nhập cư thường gây tranh cãi tại tòa và nhiều khả năng sắc lệnh mới này cũng sẽ vấp phải đơn kiện như những lần trước, hoặc bị các thẩm phán phong tỏa.