Lựa lời mà nói

“Lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” (Tục ngữ)

 Trong cuộc sống, nhiều khi do vô tình hoặc nóng giận, người ta lỡ nói những lời khiến người nghe bị tổn thương.  
Khi còn chưa kết hôn, hàng ngày sau bữa ăn tối, tôi thường dành ít phút nghe bố mẹ trò chuyện. Một lần, đang nghe mẹ kể chuyện trong họ ngoài làng, tôi buột miệng “toàn chuyện vớ chuyện vẩn”, vừa dứt lời liền thấy ân hận. Mẹ tôi hơi sững người, còn bố tôi thì cau mày, đứng dậy đi ra sân. Vội vàng xin lỗi mẹ và bố nhưng tôi không sao quên được cảm giác xấu hổ. Chỉ một phút bốc đồng tôi đã làm tổn thương mẹ, may mà bà không giận, độ lượng nhắc tôi phải chú ý giữ gìn lời ăn tiếng nói, sau này còn phải làm dâu, làm mẹ… Rồi bà kể, ngày còn nhỏ, có lần em tôi mải chơi theo bạn, tối muộn chưa về; chú tôi phải đi tìm, có lẽ vì sợ bị mắng nên em nói dối quanh co khiến chú giận quá mắng “đồ mất dạy”. Cô tôi biết chuyện góp ý: “Em sai rồi, cháu nó trẻ dại chưa ngoan thì mình dạy bảo dần, không nên nói cháu như vậy, khác nào bảo anh chị mình không biết dạy con?! Em nên nhớ, chính nhờ có anh chị mà mấy chị em ta được như ngày hôm nay…” Mẹ tôi bảo, đó là cô nhắc chú tôi nhớ công lao trước đây, khi mới về làm dâu, các cô các chú còn đang tuổi đi học, bố tôi thường xuyên công tác xa nhà, mẹ đã chăm lo cùng ông bà nuôi các cô chú ăn học nên người.
Bạn tôi chia sẻ, chồng bạn là người thương yêu vợ con nhưng bản tính nóng nảy, mỗi khi có chuyện bực tức nói rất khó nghe, không ít lần làm vợ con phải khóc. Bạn cũng lựa những lúc vui vẻ, góp ý với chồng nhưng “giang sơn dễ đổi...” nên thỉnh thoảng lại phải chịu ấm ức. Người một nhà, có lúc này lúc khác nên cũng dễ thông cảm. Nhưng ra ngoài xã hội, sự bất cẩn trong lời nói không những làm tổn thương người khác mà đôi khi còn tự chuốc lấy phiền hà cho bản thân. Chú em tôi hay có thói quen ăn nói văng mạng, coi trời bằng vung, hè vừa rồi đưa vợ con đi nghỉ mát, cũng chỉ vì cách nói mà xảy ra mâu thuẫn với một “ông kễnh”, may mà có gia đình mấy người bạn cùng đi can thiệp kịp thời không thì đánh nhau to, đúng là “họa từ miệng nói ra”.
Con gái tôi kể “phòng con, hai lãnh đạo hai phong cách mẹ ạ. Chú trưởng phòng luôn nhẹ nhàng, điềm đạm mà mọi việc cứ răm rắp đâu vào đấy. Cô phó phòng không hiểu sao cứ có việc là gắt gỏng, quát nạt, con thấy mấy anh chị nhân viên trẻ vẫn làm theo nhưng có vẻ không phục ...” Tôi nói với con “mỗi người mỗi tính, con nên chịu khó quan sát, lắng nghe, học hỏi và tự rút kinh nghiệm nhé”.
Tục ngữ có câu “Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” chính là khuyên con người ta biết ứng xử dung hòa, nói sao để người khác dễ tiếp nhận và tìm được điểm chung… “Nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truy” (một lời nói ra, bốn ngựa khó đuổi), lời đã nói ra rồi thì thu lại cũng không kịp nữa. Vậy nên cần phải thận trọng trong từng lời nói, nhất là những lúc nóng giận.