Mênh mang cánh đồng con chữ

Chúng là bọn trẻ thơ ngây đi nhặt chữ trên cánh đồng. Khi mùa thu chạm đáy mắt từng hạt thóc non mùa vụ, bao vạt lúa mơn man gội sương gió trên đám cỏ hiền. Chúng nhặt chữ lép, chúng nhặt hạt mẩy bông. Và có khi nhặt được cả mảnh trăng lấp loáng dưới con kênh trong vắt. Sao rơi vào tim bồi hồi, rung động. Lúa uốn câu, từng con chữ uốn câu. Chúng nhặt hạt ngâu trên nền trời xanh biếc. Sóng sánh là câu chữ, sóng sánh là vần điệu, sóng sánh là mảnh ghép cuộc đời. Và dội vào mắt người niềm ưu tư, lòng trắc ẩn.

Tôi bồi hồi, miên man đi giữa khoảng trời thơ ngây lúc nhớ, lúc quên. Hôm những làn mưa phùn vương vào tôi, làm ướt áo tôi, ướt lời nguồn cội, tôi thấy mình như bừng tỉnh, mắt không còn xa xăm, khuôn mặt thức cùng cánh đồng. Mưa kết dính, len lỏi, thẩm thấu. Tôi ùa vào bọn chúng, hòa vào bọn chúng, bắt đầu đi tìm kỉ niệm của riêng mình. Chạm vào đâu, thấy tuổi thơ mình ở đó. Chỉ là một khoảng trời chung thôi mà. Cánh đồng vẫn hát lời của gió, của mây đã bao năm tha thiết. Có những bức tranh đầy lời giã biệt. Có mầm chồi biếc cựa nảy, sinh sôi. Hình như, chúng nhặt chung một niềm nhớ, nhặt chung câu thơ bỏ ngỏ, hay đơn thuần là lời văn viết vội như treo một cái status dài lên face chẳng có tiêu đề. Hoặc như cái cách mà cuộc sống ồn ào, náo nhiệt lướt qua nhau chưa nhìn rõ, thấu tỏ mọi mặt... Và, nhặt chung cả những tâm tư đã bao năm cố nén lại riêng mình. Vạt áo tôi không đủ rộng, đủ lớn để bỏ vào đó. Đã có lúc tôi gói tròn lại, vo viên và muốn ném đi thật xa. Nhưng rồi nghĩ lại, biết đâu đó lại là hạt ngọc ẩn giấu nơi trái tim mình. Tôi nằm vắt vẻo trên nền nhạc tháng năm, khẽ ngân lên câu hát ru khúc sông nguồn cội. Ai đó cứ bon chen, nặng gánh với đời đi. Tôi đã thấy những hạt bụi trần gian cuốn theo chiều gió. Thấy không, chỉ khi ngả mình dưới triền đê thoai thoải, ngước nhìn lên mới thấy rõ, ôi cái khoảng trời chung, rộng lớn, mênh mang, thăm thẳm đến vô chừng.
Cánh đồng này là tự do. Con chữ cũng tự do. Không ai bảo ai, lúc mới bước chân tới, đứa nào đứa ấy nhặt lấy, nhặt để, ôm khư khư, giữ khư khư như sợ con chữ rơi vãi, lạc mất. Tôi cũng thế. Tôi nhặt được hoài niệm, kỉ niệm. Thứ mà mỗi con người khi mất đi rồi sẽ nôn nao, tiếc nuối. Kí ức trong đó dẫu không thể vẹn nguyên nhưng tôi tin rằng một ngày nào đó bằng sự tỉ mỉ, chăm chút, tha thiết tìm tòi tôi sẽ cố gắng lấp đầy chúng. Tôi nghiêm túc nghĩ về những ngày tháng đã qua. Người ta nói rằng, cuộc đời con người sẽ trải qua nhiều giai đoạn nhưng điều đáng quý nhất là trong mỗi giai đoạn đã sống hết mình và không sống hoài, sống phí để cảm thấy tiếc nuối.
Trên cánh đồng con chữ, không phải cứ thích là gặt hái được. Chỉ là sự góp nhặt. Một sự góp nhặt bằng va quệt. Những bông lúa đồng cảm, cùng nhau rủ xuống, nặng hạt, cúi đầu. Lúa biết mình, có thể lắm, giống như con chữ. Dẫu có rơi rụng nhưng vẫn đủ đầy. Có đôi khi, lúa mang trên mình sứ mệnh cao cả nữa. Chẳng phải lúa đang truyền tải một thông điệp: Qua sương gió, qua thăng trầm vẫn khiêm nhu mà không ngạo nghễ đó sao. Những con chữ như chuỗi hạt vàng ẩn giấu. Cùng uốn câu, hạt mảy may không đầu không cuối. Và chỉ chín tới khi ngày nắng dội, đêm xuống mờ sương. Nhưng lúc rơi xuống cỏ, mới biết hạt đã già, đã căng. Trở về nguồn cội còn trăn trở, thao thức, nảy mầm.
Cánh đồng con chữ có lúc gây cho người ta những hiểu lầm nho nhỏ. Tưởng như gặt chung thửa ruộng. Tưởng như gặt chung kí ức, chung mường tượng và sự đồng cảm không dễ gì để phô bày. Nhưng không, mỗi người là một tay liềm, tay cuốc. Cứ bảo rằng “gieo nhân nào gặt quả ấy”. Song điều dễ thấy là trên tay họ chỉ có hạt giống thiện lương. Thứ hạt giống cần cả sự chiêm nghiệm, rèn giũa mỗi ngày. Thứ hạt giống nhẹ như những cánh hoa bay. Lan tỏa chút niềm mây mà đầy ấm áp. Dẫu có lúc: “Vui vẻ chết như cày xong thửa ruộng/Lòng khỏe nhẹ anh dân quê vui sướng/Ngả mình trên liếp cỏ ngủ ngon lành/Và trong mơ thơm mát lúa đồng xanh”. Dẫu có khi: “Hôm nay trời nhẹ lên cao/Tôi buồn không hiểu vì sao tôi buồn”. Và dẫu là niềm vui hay nỗi buồn thì bản ngã đã thôi thúc hạt mầm ấy dù gieo từ mảnh đất khô cằn cũng phải thật tốt tươi, cũng phải thật nỗi đời. Sự cần mẫn, sự sáng tạo, có cả niềm tin như ánh nắng mặt trời mỗi ngày chiếu rọi sẽ làm đầy và thức tỉnh vạt sinh sôi, trú ngụ.
Trên cánh đồng con chữ, chúng tìm thấy dấu vết của những mùa mưa lũ, hạn hán, xâm ngập mặn. Vũng trâu đằm mà tưởng như từng hố bom dội vào, ép chặt lấy lồng ngực. Bão tố tràn qua cuốn xô đời người. Dịch bệnh, thảm họa thiên tai... và có đâu xa, nơi những thành phố ngủ quên trong cánh rừng thiếu bầu ô xi để thở. Mênh mang lắm, chúng thấy mình già nua theo hạt thóc rụng rơi, chúng thấy mình nâu trầm như gốc rạ xác xơ, tróc gẫy, đổ rạp dưới chân người. Rồi gốc rạ ấy bén vào lời ru, bén vào gốc rễ, tỏa ra mùi thơm dễ chịu dẫn dụ bằng làn khói thoảng cho những ánh mắt chưa tìm thấy bến bờ, thấy con đường mòn trở lại. Có lúc, chúng muốn từ bỏ, không nhặt nữa. Càng nhặt càng đau. Đau hơn cả mảnh sành cứa gót chân tóe máu mà vẫn chạm bùn, lội ruộng. Chút máu có là gì đâu. Chính bùn đất xoa dịu, chữa lành.
Không chỉ những ngày mưa phùn, gió bấc ngấm vòm tôi hiu hắt. Nay trên cánh đồng con chữ tôi hòa vào mênh mang, đi cùng chúng bạn. Tôi ngộ ra một điều rằng: khi tâm mình thay đổi cả thế giới thay đổi. Những con chữ cứ thế rào rạt rơi, thấm đẫm tôi. Trên cánh đồng tự do ấy, lòng trắc ẩn đã mọc xanh cây…