Miền Quan họ vang tiếng trống hội xuân

Mùa xuân, mùa của lễ hội và tôn vinh những giá trị văn hóa cổ truyền. Trải bao thăng trầm của lịch sử, nhiều lễ hội làng miền Quan họ vẫn còn nguyên những giá trị văn hóa truyền thống với những phong tục, tín ngưỡng linh thiêng nhưng gần gũi trong tâm thức người dân đất Việt.

Lễ hội khán hoa mẫu đơn xuân Bính Thân 2016 thu hút lượng du khách trảy hội đông hơn hẳn mọi năm. Từ chiều ngày mùng 3 Tết, dòng người đã nườm nượp đổ về chùa Phật Tích để lễ phật cầu bình an, may mắn. Trong những ngày lễ hội thường xuyên diễn ra các chương trình biểu diễn quan họ trên thuyền, giao lưu nghệ thuật trên quảng trường Đại phật tượng và các trò chơi dân gian truyền thống. Để bảo đảm điều kiện thuận lợi nhất cho du khách trảy hội, huyện Tiên Du đã tăng cường các lực lượng chức năng đến phân luồng giao thông, gìn giữ an ninh trật tự. Nhà chùa cũng thuê hàng chục bảo vệ cùng với các tăng ni phật tử tham gia hướng dẫn du khách trong không gian lễ hội. Nhờ vậy, du khách đến chùa đều thể hiện sự trang nghiêm, thành kính, thắp hương đúng nơi quy định, việc đặt tiền lên tay tượng hầu như không còn. Lực lượng Quản lý thị trường, vệ sinh an toàn thực phẩm thường xuyên mở các đợt thanh, kiểm tra đột xuất nhằm kiểm soát giá cả và bảo đảm an toàn thực phẩm trong những ngày diễn ra lễ hội. Các trò chơi điện tử dùng loa nén, loa máy công suất lớn hay những hình thức quảng cáo gây ảnh hưởng không gian lễ hội đều bị nghiêm cấm…

Hội làng Đồng Kỵ, tiêu biểu còn có hội pháo diễn ra trong 3 ngày mùng 4, 5, 6 tháng Giêng âm lịch với ý nghĩa kỷ niệm cuộc ra quân đánh giặc Xích Quỷ của Thiên Cương tướng quân và tiếng pháo nổ là lệnh xuất quân chiến đấu. Lễ hội là dịp để dân làng bày tỏ lòng biết ơn với đức thánh Thiên Cương, là dịp để người dân cố kết cộng đồng, phản ánh sự đa dạng văn hóa và sự sáng tạo của con người, được kế tục qua nhiều thế hệ để giúp nhau trong sinh hoạt văn hóa và trong phát triển kinh tế. Với những giá trị đặc sắc, vai trò quan trọng đó, lễ hội làng Đồng Kỵ vinh dự là 1 trong 15 di sản văn hóa phi vật thể của cả nước được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận. Đây vừa là niềm tự hào, vừa là động lực để nhân dân Đồng Kỵ tiếp tục gìn giữ và phát huy giá trị của di sản trong đời sống cộng đồng.

Ngày nay, hội làng Đồng Kỵ với tiêu biểu là lễ rước pháo được chuẩn bị từ sớm ngày mồng 4 tháng Giêng với sự tham gia của hàng trăm người phục vụ và nhiều nghi thức trang trọng. Đến giờ rước pháo, hàng nghìn người già, trẻ, gái, trai từ khắp ngả đường đổ dồn ra khu vực rước pháo chứng kiến để thỏa mãn sự háo hức. Người tham gia đông, người đi trảy hội càng đông, nên năm nào, đám rước cũng kéo dài gần 3 tiếng đồng hồ để đi hết đoạn đường từ Nhà truyền thống của phường Đồng Kỵ ra đình làng. Đó cũng chính là nét đặc sắc riêng có mà người dân Đồng Kỵ vẫn gìn giữ được dù giờ đây “làng” đã lên “phố”.

Lễ hội kéo co năm nay đông vui, ý nghĩa hơn mọi năm vì trong ngày khai hội 11-2 (tức mùng 4 Tết), chính quyền và nhân dân xã Hòa Long, thành phố Bắc Ninh đã long trọng tổ chức lễ đón nhận Bằng di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia lễ hội Kéo co thôn Hữu Chấp. Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng lãnh đạo thành phố Bắc Ninh về dự. Lễ hội diễn ra trong niềm tự hào, phấn khởi của đông đảo tầng lớp nhân dân địa phương. Đúng 15 giờ ngày mùng 4 Tết, sau khi hoàn thành nghi thức tế lễ hạ cây dây, đội hình kéo co bao gồm 70 thanh niên khỏe mạnh trong độ tuổi từ 30 đến 45 chia làm 2 đội bên Đông và bên Tây với 4 ông Hóa cầm cờ lệnh và 4 ông vè làm nhiệm vụ cầm chịch đã vào vị trí sẵn sàng cho cuộc đọ sức. Bốn người to khỏe nhất của mỗi đội được chọn đứng đầu đòn gánh, tất cả đều cởi trần, đóng khố, thắt lưng nhiễu điều, đầu chít khăn lụa những người còn lại bám vào thân tre chờ hiệu lệnh của các ông Hóa mà kéo. Trong sự hò reo, cổ vũ và giúp sức của dân làng, đội bên Đông đã giành chiến thắng sau ba keo kéo. Lễ hội là một đặc trưng nổi bật của cộng đồng cư dân trồng lúa nước mang trong mình tín ngưỡng thờ thần mặt trời.

Mùng 6 mừng hội khao quân làng Ném Thượng

Trong hai ngày 12 và 13-2 (tức mùng 5 và mùng 6 Tết), nhân dân khu phố Ném Thượng (phường Khắc Niệm, thành phố Bắc Ninh) tổ chức lễ hội truyền thống với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ độc đáo, hát Quan họ dưới thuyền, thể dục thể thao, trò chơi dân gian như đánh đu, đấu vật, chọi gà… và tâm điểm là nghi lễ chém lợn làm cỗ ngọc tế Thánh. Khác với mọi năm, năm nay, Ban Tổ chức đã dựng thêm một nhà sạp rộng chừng 20m2 cạnh sân đình, nhà sạp được quây bạt kín và là nơi diễn ra nghi lễ tâm điểm này.

Ông Vũ Quang Liệu, Bí thư Chi bộ khu phố Ném Thượng, Thường trực BTC Lễ hội cho biết: “Nhân dân Ném Thượng vẫn tổ chức lễ chém lợn để tế Thành Hoàng làng. Tuy nhiên, nghi lễ năm nay được cử hành trong nhà sạp được quây bạt kín, chỉ có một số cụ bô lão trong làng và hai thủ đao cùng các cán bộ của địa phương được vào trong. Mặc dù không đúng với nghi lễ xưa nhưng việc tổ chức như năm nay cũng là thể hiện nét văn hóa, văn minh trong lễ hội, phù hợp với thực tế hiện nay”. Nghi lễ chém lợn được cho là mô phỏng lại hành động chém lợn rừng khao quân của vị tướng Lý Đoàn Thượng dưới triều Lý nhằm tôn vinh công lao của vị Thành hoàng và nhắc nhở con cháu về truyền thống anh dũng của các bậc tiền bối có công bảo vệ đất nước. Đồng thời tăng cường tình đoàn kết dân tộc và cầu mong cho năm mới được no ấm, đầy đủ, mùa màng bội thu.

Ghi nhận từ các lễ hội đầu Xuân Bính Thân năm nay cho thấy, lượng du khách tham gia trảy hội khá đông nhưng vẫn bảo đảm an toàn, nghiêm túc, không xảy ra tình trạng mất an ninh trật tự, an toàn giao thông…

Như đã thấy, mỗi hội làng miền Quan họ đều có một sắc thái riêng, vừa góp phần điểm tô hương sắc mùa xuân vừa như một thứ lực hấp dẫn, thôi thúc giục giã người người náo nức trảy hội mùa xuân Bắc Ninh-Kinh Bắc.