Mô hình tự quản bảo vệ môi trường ở Đại Bái

Mỗi sáng sớm ở làng nghề Đại Bái huyện Gia Bình bây giờ, trong tiếng búa, tiếng đe dát đồng còn có thêm tiếng kẻng của đội thu gom rác thải. Điều bình thường này chỉ cách đây một năm là việc còn khá xa lạ với người dân nơi đây. Kết quả có được từ cuộc vận động xây dựng “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường” do UB MTTQ tỉnh và Sở TN và MT phát động cách đây một năm.

Thôn Đại Bái là một làng nghề đang phát triển, tuy nhiên cùng với thu nhập của người dân tăng cao thì tình trạng ô nhiễm môi trường cũng ngày càng nặng nề. Theo tính toán của các ngành chức năng mỗi tháng làng nghề thải ra khoảng 14 tấn rác sinh hoạt, 10-12 tấn chất thải rắn công nghiệp, 500m³ nước thải, cùng với một lượng lớn khí thải.

Để nâng cao nhận thức của người dân và hạn chế tình trang ô nhiễm môi trường trên địa bàn, tháng 8-2011 Ủy ban  MTTQ tỉnh và Sở Tài nguyên Môi trường đã chọn thôn Đại Bái làm điểm xây dựng “khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường”. Mục tiêu đặt ra là xây dựng được các tổ tự quản bảo vệ môi trường tại các khu dân cư; vận động 100% các hộ gia đình và các hội viên, đoàn viên của các tổ chức đoàn thể thực hiện cam kết bảo vệ môi trường, xây dựng được quy chế bảo vệ môi trường làng nghề và tổ chức thu gom toàn bộ rác thải sinh hoạt trên địa bàn. Qua đó nâng cao nhận thức của cán bộ hội viên và nhân dân với công tác bảo vệ môi trường, phát huy vai trò của MTTQ trong động viên sức mạnh toàn dân trong giữ gìn, bảo vệ môi trường làng nghề.

Qua 1 năm hoạt động, mô hình đã phát huy hiệu quả, đường làng ngõ xóm phong quang, sạch sẽ, không còn tình trạng vứt rác bừa bãi như trước đây. Thôn đã thành lập được 6 tổ thu gom rác thải ở 6 khu dân cư, với 12 thành viên tham gia. Đội thu gom rác thải hoạt động theo nền nếp, vào buổi sáng hàng ngày các thành viên trong tổ đến từng ngõ, xóm thu gom rác thải trở về nơi tập kết chung của toàn xã. Các gia đình cũng đã quen với việc thu gom rác thải sinh hoạt, khi nghe tiếng kẻng là đưa rác ra đổ, thay vì đổ thẳng xuống các ao, hồ quanh làng, các khu vực ven bờ sông, bờ máng như trước đây.

Anh Nguyễn Viết Hiểu, một thành viên trong tổ thu gom rác thải của thôn cho biết: Tổ của anh phụ trách thu gom rác của 300 hộ gia đình thuộc khu vực xóm Giữa, hàng ngày cứ vào 6 giờ sáng là bắt đầu đi đến các ngõ xóm thu gom rác. Mỗi ngày phải chở tới 2 xe công nông rác. Những ngõ to thì xe đến tận nhà để thu gom, nhưng những hộ nằm trong ngõ sâu thì phải đi bộ vào đưa rác ra xe nên công việc rất vất vả.

Ban công tác Mặt trận làng đã vận động 100% hộ gia đình ký cam kết các qui định bảo vệ môi trường làng nghề với những nội dung cụ thể như: thu gom, tập kết rác thải đúng nơi qui định, hàng tuần tổ chức vệ sinh đường làng, ngõ xóm, trồng thêm cây xanh, thực hiện các qui định trong sản xuất công nghiệp. Nhờ đó đến nay đã có 117 hộ đúc đồng nhôm xây dựng ống khói thoát khí thải, 10 hộ xây bể lắng lọc nước thải.

Thôn cũng đã xây dựng qui chế bảo vệ môi trường làng nghề; quy định trong việc xử lý chất thải rắn, nước thải, khí thải của các cơ sở sản xuất, quy định hoạt động của tổ thu gom rác thải, mức đóng phí vệ sinh của các hộ gia đình, đồng thời Ban công tác Mặt trận làng cũng thường xuyên nhắc nhở các gia đình thực hiện tốt qui ước đã cam kết, tạo điều kiện để cho tổ thu gom rác thải làm việc.

Đặc biệt để động viên các thành viên trong tổ thu gom rác thải làm việc tốt, Ban công tác Mặt trận làng đã tham mưu với UBND xã dành toàn bộ số tiền lệ phí thu từ các hộ gia đình trả cho đội thu gom rác thải, đồng thời vận động các xóm ủng hộ tiền mua bảo hiểm y tế cho các thành viên trong các tổ thu gom rác thải.

 Để phát huy hiệu quả mô hình khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường, Ủy ban MTTQ tỉnh và Sở Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức tổng kết đánh giá kết quả của mô hình, rút kinh nghiệm để nhân rộng mô hình trên phạm vi toàn tỉnh. Đối với huyện Gia Bình cũng đã có chủ trương mở rộng qui mô hoạt động của các tổ thu gom rác thải ở làng nghề Đại Bái hướng tới thu gom cả các chất thải rắn trong sản xuất công nghiệp, có hướng xử lý triệt để nguồn rác thải thay cho hình thức đốt và chôn rác như hiện nay. Huyện cũng đã chỉ đạo các địa phương khác đưa tiêu chí bảo vệ môi trường vào qui ước làng văn hoá, đồng thời phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể trong việc giữ gìn bảo vệ môi trường, xây dựng qui chế của khu dân cư tự quản phù hợp với điều kiện của từng địa phương, cũng như xây dựng các qui định, tiêu chuẩn chế độ đối với người trực tiếp thu gom rác thải, mức đóng phí của các hộ gia đình.

Ông Hoàng Văn Chinh, Chủ tịch MTTQ huyện Gia Bình cho biết thêm: MTTQ huyện sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động, phát huy vai trò của cộng đồng dân cư trong giữ gìn vệ sinh môi trường, hướng dẫn Ban công tác Mặt trận các thôn có nghề truyền thống như Xuân Lai, Môn Quảng xây dựng “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường”, đồng thời tham mưu với huyện trang bị phương tiện, bảo hộ lao động cho các đội vệ sinh môi trường.

Môi trường nông thôn đặc biệt là môi trường làng nghề, môi trường chăn nuôi bị ô nhiễm đang là vấn đề khá bức xúc mà chính quyền các cấp đang tập trung giải quyết. Do vậy việc xây dựng “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường” không chỉ nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của nhân dân, đồng thời huy động được các nguồn lực cùng chung tay góp sức bảo vệ môi trường.