Mô hình VNEN tạo môi trường giáo dục thân thiện, dân chủ trong nhà trường

Năm học 2012-2013, Mô hình VNEN triển khai thí điểm tại 1.447 trường tiểu học ở 63 tỉnh, thành phố, đến nay toàn quốc có thêm 3.067 trường tiểu học nhân rộng toàn phần. Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định đây là mô hình có nhiều điểm tích cực, tạo môi trường giáo dục thân thiện, dân chủ trong nhà trường.

Tại Bắc Ninh, từ năm học 2012-2013, Sở Giáo dục và Đào tạo đã thành lập Ban Chỉ đạo và Ban quản lý dự án mô hình VNEN; tổ chức hội nghị quán triệt các văn bản chỉ đạo của Bộ, triển khai nhân rộng đến các trường Tiểu học có đủ điều kiện (đủ tỉ lệ giáo viên/lớp và mỗi lớp 1 phòng học để tổ chức dạy học 2 buổi/ngày) và tự nguyện tham gia, những trường tiểu học. Các trường còn lại có thể lựa chọn một số thành tố tích cực của mô hình VNEN để bổ sung vào đổi mới phương thức giáo dục đang thực hiện.

Hàng năm, Sở Giáo dục và Đào tạo đều ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện, tập huấn nâng cao năng lực cho 100% cán bộ quản lý, giáo viên tham gia dạy học theo mô hình, tổ chức các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường, thành lập tổ tư vấn hỗ trợ các cơ sở trường học mới triển khai mô hình VNEN. Ngành cũng chỉ đạo các trường chưa có đủ điều kiện triển khai và những giáo viên chưa dạy theo mô hình VNEN dự giờ, học tập, tiếp cận các nội dung đổi mới để lựa chọn áp dụng các thành tố tích cực, trong đó tập trung vào đổi mới phương pháp dạy, học, tổ chức lớp học, các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, có sự tham gia của cha mẹ học sinh và cộng đồng.

Song song, các phòng giáo dục và đào tạo cùng các trường tiểu học thường xuyên tạo điều kiện cho cán bộ quản lý, giáo viên đi học tập, trao đổi kinh nghiệm tại các đơn vị trong và ngoài tỉnh triển khai mô hình VNEN hiệu quả; tổ chức các cuộc thi, giao lưu, tạo sân chơi trí tuệ và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo giúp học sinh bộc lộ khả năng tư duy sáng tạo trong học tập. Cuối năm học nghiêm túc đánh giá việc triển khai thực, nêu rõ ưu điểm, tồn tại hạn chế, khó khăn vướng mắc cần khắc phục và đề xuất định hướng triển khai thực hiện trong những năm học tiếp theo. Khuyến khích các trường đăng kí triển khai nhân rộng trong các khối lớp 2,3,4,5 hoặc ở 1 đến 2 khối lớp để rút kinh nghiệm, trên tinh thần tự nguyện và có sự đồng thuận của cha mẹ học sinh và cộng đồng.

Theo đánh giá của Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Ninh, việc triển khai mô hình VNEN đạt được những kết quả tích cực, giáo viên đổi mới phương pháp dạy, lấy hoạt động học của học sinh làm trung tâm; chuyển từ chủ yếu giảng giải, truyền thụ kiến thức sang tổ chức, hướng dẫn các hoạt động giáo dục; thường xuyên tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh.

Học sinh chủ động, mạnh dạn, tự tin trong học tập và tích cực tham gia các hoạt động giáo dục; chú trọng hình thành và phát triển các năng lực: tự quản, tự phục vụ; hợp tác; tự học và giải quyết vấn đề, có kĩ năng giao tiếp; có khả năng thực hành, vận dụng tốt; chú trọng khai thác và sử dụng những kinh nghiệm trong đời sống hàng ngày để tìm ra kiến thức mới; gắn kết giữa nội dung học trên lớp với đời sống thực tiễn thông qua hoạt động ứng dụng.

Qua so sánh, đối chiếu kết quả các đợt kiểm tra cho thấy chất lượng học sinh học theo Mô hình VNEN luôn ổn định, có nhiều nội dung được đánh giá tốt hơn dạy theo sách hiện hành, nhất là phát triển các năng lực cho học sinh. Môi trường sư phạm thân thiện, hấp dẫn, không khí lớp học luôn cởi mở sôi nổi, học sinh tích cực, chủ động tham gia các hoạt động của trường lớp. Các em gần gũi, yêu thương nhau, có trách nhiệm với bản thân và mọi người. Cha mẹ học sinh cũng tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục của nhà trường. Đặc biệt, ở những trường đã triển khai từ năm học thứ ba và làm tốt công tác tham mưu, tuyên truyền, cha mẹ học sinh nhận thức đầy đủ nên đã tin tưởng vào mô hình, gắn bó với nhà trường.

Tuy nhiên quá trình triển khai còn gặp khó khăn: một bộ phận cha mẹ học sinh phản ánh mô hình VNEN còn bất cập, chưa thực sự phù hợp với điều kiện của địa phương dẫn đến việc tổ chức hoạt động giáo dục chưa đạt hiệu quả mong muốn, gây ra những băn khoăn trong dư luận. Nguyên nhân do công tác tuyên truyền ở một số trường tiểu học mới triển khai mô hình còn chưa bài bản, hiệu quả chưa cao nên phụ huynh chưa hiểu về mô hình và cùng nhà trường tham gia vào các hoạt động giáo dục; một số cán bộ quản lý, giáo viên (tập trung ở những trường tiểu học mới triển khai năm đầu) còn ngại đổi mới, năng lực hạn chế, nhận thức chưa đầy đủ bản chất của mô hình nên triển khai máy móc, chưa linh hoạt, sáng tạo. Thêm nữa ở những trường mới triển khai năm đầu còn gặp nhiều khó khăn, nhất là ở khối lớp 2; thời gian đầu thực hiện, những học sinh yếu tiếp thu chậm, chưa có phương pháp tự học, các em chưa mạnh dạn trong việc chia sẻ khi hoạt động nhóm nên hiệu quả học tập chưa cao.