Mong manh nỗi nhớ

Nghe mong manh một niềm thương nỗi nhớ về mùa tháng Mười xưa cũ. Những năm tháng xa xưa mỗi mùa đi qua bà và mẹ thường hay mong ngóng: Bao giờ cho đến tháng Mười, để ăn bát cơm gạo mới… Nghe sao mà thấy xa xôi đến thế. Vậy mà đã có bao nhiêu mùa tháng Mười đi qua đời bà, đời mẹ, đã bao nhiêu mùa tháng Mười đi qua đời tôi? Nhiều nhiều đó…

Hình ảnh tháng Mười trở đi trở lại trong tâm trí tôi là những cánh đồng lúa ngút ngàn chuyển màu vàng rực. Bắt đầu từ ưng ửng vàng pha xanh, từng ngày từng ngày màu vàng chuyển đậm dần hơn và đến nguyên một màu vàng đậm đà, từ đó lại chuyển sang màu rạ rơm sâm sẫm hoà sắc với bùn đất ruộng đồng. Thật ra khung cảnh đó có từ cuối tháng Tám ở cánh đồng chân ruộng cao, tháng Chín ở chân ruộng thấp… Tháng Mười cơ bản chuyển sang màu xanh của các loại cây rau mùa đông, ngô và khoai các loại, nhưng trong ký ức cứ ghi nhớ về tháng Mười như thế.
Đông đã thật đông với đợt gió bắc đầu mùa, qua một hai ngày mưa gió tơi bời tiết trời chuyển hanh khô, sáng sớm ngủ dậy cảm nhận rõ cái lạnh của sương giăng giá buốt. Cảm nhận thèm bữa cơm gạo mới dẻo thơm ngào ngạt lan toả khắp gian nhà năm xưa ấy. Cả nhà quây quần quanh mâm cơm với bát nước sốt cà chua với tóp mỡ, rổ rau xà lách tươi non loáng thoáng vài cọng rau mùi hơi tim tím, mùi thơm thoang thoảng chạm vào vị giác… Đơn giản vậy thôi mà sao miếng cơm thơm ngon đến thế, cảm nhận chất tinh bột của hạt cơm ngọt lịm nhuyễn cùng vị chua chua dịu nhẹ của cà chua, vị béo ngậy ngậy của tóp mỡ, vị thanh mát thơm tho của rau xà lách, rau mùi… Miếng ngon nhớ lâu là vậy.
Cuộc sống còn nhiều khó khăn, nhưng mọi nhà đều không quên làm Tết cơm mới tạ ơn trời đất, tổ tiên phù hộ cho một mùa lúa bội thu, hy vọng ấm no hạnh phúc. Đồ lễ dâng cúng chỉ đơn giản là xôi thịt và cơm canh thường nhật, những sản vật được nuôi trồng từ ruộng vườn nhà mà thành kính thiêng liêng… Dường như cả làng chìm trong hương thơm xôi nếp và cơm gạo mới, ngào ngạt lan toả …
Bước sang Tháng Mười còn cảm nhận về thu liễm, đông tàng… Vạn vật cỏ cây dường ẩn tàng nội lực dành cho một chu kỳ thời gian mới. Người nông dân cũng theo chu trình đó làm cải tạo đất, dung dưỡng đồng đất bằng việc phơi ải, đắp bờ, nạo vét kênh mương… Những buổi chiều chớm đông, khi tháo nước trong đồng cũng là thời điểm trẻ em theo người lớn ra đồng tát vét, kiếm con tôm con cá cho bữa ăn thêm phong phú… Trên các nẻo thoát nước từ ruộng xuống mương máng nhà nào cũng đặt đó, đặt lờ. Tôm, cua, cá, tép theo dòng nước chảy vào đó nhảy lao xao thật vui mắt… Ở những vạt nước trũng góc ruộng, đám trẻ be bờ, chắn rổ nan thưa tát bì bõm, đám cá thòng đong, cân cấn, rô ron… lạch xạch lẩn vào gốc rạ. Lúa gặt rồi còn xắn bùn đất bắt lươn bắt trạch tíu tít khắp ruộng trên ruộng dưới…
Nắng trưa nghe ran rát từ những vệt bùn khô nẻ trên bắp chân, bắp tay còn đọng lại, chúng tôi men theo con mương đến đoạn còn nước để thả chiếc giỏ xuống choả sạch bùn đất, nghe mớ cá tép nhảy lao xao giữa đám cua quềnh quàng trong giỏ mà lòng chộn rộn một niềm vui nho nhỏ. Bữa ăn hôm nay sẽ có canh cua nấu rau tập tàng ngọt đậm, dậy mùi thơm từ vài chiếc lá lốt tôn vị. Mớ tôm tép rang khế đỏ au điểm chút sợi lá chanh dìu dịu thơm. Mớ cá thòng đong, cân cấn nhỏ li ti… thì kho quện tương liu riu trong chiếc nồi đất vừa sém lửa… cơm gạo mới dẻo thơm chín tới toả hơi nghi ngút, dường như tất cả khứu giác, vị giác đồng thanh được đánh thức đón nhận.
 Mỗi mùa đi qua nhớ về còn cảm nhận rõ vị ngon ngọt tươi mới vẹn nguyên.