Một chiến công mang dấu ấn khó phai của Quân đoàn 2

Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, với sức đột kích mạnh, cơ động cao, khả năng tác chiến hiệp đồng quân binh chủng qui mô lớn, Quân đoàn 2 Anh hùng đã thực hiện cuộc hành quân thần tốc: “Đánh địch mà đi, mở đường mà tiến”, góp phần giải phóng các tỉnh Duyên hải miền Trung; kịp thời tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh trên một hướng, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đánh chiếm dinh Độc Lập, bắt toàn bộ nội các chính quyền Sài Sòn vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Đây là cuộc hành quân lịch sử và chiến công đáng nhớ!

Sau khi tham gia giải phóng Huế - Đà Nẵng vào cuối tháng 3 năm 1975, ý định ban đầu của Bộ là để Quân đoàn 2 ở lại Trị -Thiên - Huế phối hợp với địa phương bảo vệ, củng cố vùng mới giải phóng, đồng thời làm lực lượng dự bị chiến lược của Bộ. Song với đề nghị tha thiết của cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn cùng điều kiện thời cơ mới xuất hiện, Bộ quyết định cho Quân đoàn 2 được vào tham gia chiến dịch giải phóng Sài Gòn - Gia Định.
Vinh dự lớn, nhiệm vụ nặng nề! Trước mắt, Quân đoàn phải tổ chức, chỉ huy bộ đội cơ động đến địa điểm tập kết chiến dịch bí mật, an toàn, sẵn sàng bước ngay vào chiến đấu bằng phương thức “đánh địch mà đi, mở đường mà tiến” với lực lượng cơ động đông, chặng đường dài, địa hình mới lạ; trong khi đó địch lại đánh phá, ngăn chặn quyết liệt từ xa bằng cả không quân, pháo hạm và bộ binh chốt giữ, cố thủ trên nhiều tuyến…thực sự là một thách thức không nhỏ. Nhưng với tinh thần đoàn kết thống nhất cao, chủ động hiệp đồng, khắc phục khó khăn, Quân đoàn quyết tâm phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được Bộ tin tưởng giao cho.

Hành quân thần tốc vào giải phóng miền Nam. Ảnh: Tư liệu

Theo mệnh lệnh và nhiệm vụ của Bộ, chậm nhất ngày 24 tháng 4 năm 1975, toàn bộ đội hình của Quân đoàn phải tập trung đầy đủ ở Xuân Lộc để từ ngày 25 tháng 4 trở đi hoàn thành mọi công tác chuẩn bị, bước vào chiến dịch. Ngày 6 tháng 4 nhận nhiệm vụ thì trước đó hai ngày (ngày 4 tháng 4), Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Bí thư Quân uỷ Trung ương - Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã động viên, nhắc nhở: “Các đồng chí lên đường làm nhiệm vụ rất vẻ vang, cần hành động thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng”. Ngày 7 tháng 4, khi đội hình đi đầu chuẩn bị xuất phát, Quân đoàn lại nhận được “Nhật lệnh” của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng:
“Mệnh lệnh:
1. Thần tốc, thần tốc hơn nữa! Táo bạo, Táo bạo hơn nữa! Tranh thủ từng giờ từng phút xốc tới mặt trận giải phóng miền Nam. Quyết chiến và quyết thắng.
2.  Truyền đạt tức khắc tới đảng viên, chiến sĩ.
                                                                                                          Văn”
Nội dung Mệnh lệnh đã nhanh chóng được chuyển đi khắp các đơn vị trong Quân đoàn. Và cũng chính từ khi nhận được Mệnh lệnh, không khí thi đua rộng khắp Quân đoàn sôi nổi hẳn lên. Trên mũ của từng cán bộ, chiến sĩ hay mỗi nòng pháo, chiếc xe tăng, xe tải chở quân hay vận chuyển hàng... đâu đâu cũng nổi bật dòng khẩu hiệu bướm nhỏ, to: “Thần tốc, táo bạo, quyết thắng!”. Đó là lời hiệu triệu, tiếng kèn xung trận vọng vang thôi thúc, động viên mọi người, mọi đơn vị chấp hành nghiêm Mệnh lệnh, biết vượt qua những khó khăn, thách thức, sự hi sinh, gian khổ ác liệt… quyết tâm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ, Quân đoàn xác định cuộc hành quân được chia làm hai giai đoạn. Giai đoạn I (ngày 7 đến 15 tháng 4 năm 1975) cơ động bằng xe cơ giới và đường thuỷ từ Đà Nẵng vào Cam Ranh, được tổ chức thành 5 khối và đội tiền trạm. Giai đoạn II (ngày 16 đến 24 tháng 4 năm 1975), đây là giai đoạn đánh địch trong hành tiến, đột phá tuyến phòng thủ từ xa ở phía bắc Sài Gòn, đánh chiếm thị xã Phan Rang, Phan Thiết, Hàm Tân… phát triển chiến đấu mở đường cho Quân đoàn vào vị trí tập kết, tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh theo Mệnh lệnh.
Như vậy, sau 18 ngày cơ động chiến đấu liên tục, cuộc hành quân thần tốc bằng cơ giới “Đánh địch mà đi, mở đường mà tiến” vào tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử của Quân Đoàn 2 đã kết thúc với thắng lợi hết sức vẻ vang. Điểm nổi bật trong cuộc hành quân này, Quân đoàn đã tổ chức chiến đấu trong hành tiến, thực hành đánh 5 trận hiệp đồng binh chủng, trong đó 3 trận qui mô từ cấp trung đoàn đến cấp sư đoàn như ở Phan Rang, Phan Thiết, Phan Rí, Hàm Tân. Tiêu diệt một bộ phận quan trọng lực lượng chủ lực quân đoàn 3 và quân khu 3 nguỵ, làm tan rã toàn bộ hệ thống nguỵ quyền từ cơ sở đến cấp tỉnh, quân khu. Bắt sống 2.162 tên địch (trong đó có 2 tướng nguỵ là trung tướng Nguyễn Vĩnh Nghi và chuẩn tướng Phạm Ngọc Sang); bắn rơi 17 chiếc, thu 40 máy bay còn nguyên vẹn ở sân bay Thành Sơn; bắn chìm 4 tàu hải quân nguỵ; thu và phá huỷ nhiều xe tăng, xe thiết giáp, xe vận tải, cùng vũ khí, đạn dược và những phương tiện chiến tranh khác.
Thắng lợi của cuộc hành quân trước hết khai thông tuyến đường giao thông số 1 từ Đà Nẵng vào trong, mở rộng nối liền vùng mới giải phóng với hậu phương lớn, tạo điều kiện cho việc tập trung lực lượng, phương tiện vật chất của cả nước chi viện cho miền Nam nhanh nhất, đồng thời lập thế trận và bàn đạp đánh địch từ hướng đông vào giải phóng Sài Gòn - Gia Định trong chiến dịch Hồ Chí Minh. Mặt khác, cuộc hành quân đường dài lần đầu được tổ chức bằng cơ giới kết hợp đường bộ và đường biển, lại đi trong điều kiện thời gian gấp, địch đánh phá ngăn chặn ác liệt, vừa đi vừa phải đánh địch mở đường giành thắng lợi…đã đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của Quân đoàn trong tổ chức hành quân, trong tác chiến hiệp đồng binh chủng qui mô nhiều cấp khi điều kiện có nhiều khó khăn.
 Điều quan trọng nhất là thắng lợi của cuộc hành quân đã góp phần động viên, khích lệ kịp thời mỗi cán bộ, chiến sĩ toàn Quân đoàn hăng hái thi đua, chuẩn bị tốt hơn nữa về mọi mặt sẵn sàng bước vào cuộc chiến đấu mới, góp phần cùng toàn mặt trận hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của cuộc Tổng tiến công chiến lược vào sào huyệt cuối cùng của địch, giải phóng Sài Gòn - Gia Định, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
50 năm đã qua, mặc dù hôm nay do yêu cầu tổ chức biên chế của quân đội, phiên hiệu đơn vị không còn nữa, nhưng Cuộc hành quân thần tốc: “Đánh địch mà đi, mở đường mà tiến” của Quân đoàn 2 vào tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử thắng lợi cách đây nửa thế kỷ… mãi mãi là bản hùng ca, trang sử vàng sáng chói vinh quang của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng - một quân đội từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu và chiến thắng.