Một ngày trên cao nguyên đá Đồng Văn

Đoạn đường hơn 180 cây số từ thành phố Hà Giang đến cột cờ Lũng Cú rất khó đi. Bên núi, bên vực. Núi tiếp núi, đèo tiếp đèo khiến chiếc xe cứ lúc thì chồm lên như con ngựa bất kham, lúc lại oằn mình nặng nề leo tùng con dốc. Từng đi nhiều nơi nhưng quả thật, có những đoạn đường tôi cũng không dám nhìn thẳng xuống bởi vực quá sâu và nguy hiểm. Nhọc nhằn lắm chúng tôi cũng vượt từng con dốc để lên đến cổng trời Quản Bạ rồi điểm cao Yên Minh… Từ trên cao nhìn xuống, con đường vừa đi như những dải lụa mềm vắt ngang lưng chừng núi. Nhắc đến những con đường hiểm trở trên cao nguyên đá Đồng Văn không thể không nói tới con đường Mã Pí Lèng (đường Hạnh phúc) nối liền hai huyện Đồng Văn và Mèo Vạc.  Anh Tuấn Việt cho biết, làm cả con đường này rất vất vả và hiểm nguy, riêng đoạn dốc Mã Pí Lèng công nhân đã phải treo mình suốt 11 tháng trời trên vách đá để mở đường. Nhiều người đã nằm xuống cho con đường mới mở. Đứng trên đỉnh đèo Mã Pí Lèng cao hơn 2.000m so với mực nước biển nhìn con sông Nho Quế như dải lụa mỏng manh dưới chân núi mới thấy hết sự hùng vĩ của thiên nhiên.

Giữa cảnh thiên nhiên hùng vĩ, cuộc sống của những người dân nơi đây cơ cực, vất vả trăm bề. Bốn bề chỉ có đá với đá nên cảm giác như chẳng có cây cỏ gì có thể mọc nổi. Xa xa, những bản làng nằm lưng chừng núi đá, lác đác vài nóc nhà nâu cũ bao quanh bởi những hàng rào được xếp bằng đá. Đá khắp mọi nơi nên bà con dùng làm mọi thứ có thể, từ xây nhà, xếp tường rào, quây khu chăn nuôi đến làm bờ cho các nương ngô… Việc canh tác của người dân nơi đây vô cùng khó khăn bởi rất ít đất. Có nơi, người dân phải xuống tận chân núi, gùi từng gùi đất đổ vào các hốc đá để trồng ngô. Nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất cũng gặp nhiều khó khăn. Vào mùa khô các bể chứa cạn, có bản làng người dân phải đi hơn chục cây số đường núi để gùi những can nước về sinh hoạt. Khó khăn là thế nhưng đồng bào các dân tộc bao đời vẫn kiên cường bám bản, làng để sinh tồn và phát triển. 

 Đặc sắc phiên chợ vùng cao

Quầy bán váy, áo thổ cẩm thu hút nhiều người đến mua.

Tranh thủ lúc nghỉ trưa, chúng tôi vào thăm khu chợ vùng cao đầy màu sắc tại thị trấn Mèo Vạc. Phiên chợ vào ngày Chủ nhật nên rất đông vui, người Mông, người Dao… từ các bản làng xa xôi vượt núi trèo đèo từ tờ mờ sáng để đến được đây. Những món hàng độc đáo được bày bán khắp nơi từ các sạp hàng trong chợ, trên các con đường, ven lối vào chợ… Người mang theo con lợn, người mang theo lồng chim… cũng có người đi hơn 10 cây số đường đèo xuống chợ chỉ để uống chén rượu ngô, ăn bát thắng cố gặp gỡ bạn bè… 

Chợ được chia thành nhiều khu khác nhau như khu ăn uống, khu thực phẩm, khu bán hàng tiêu dùng thiết yếu… Khu bán hàng tạp hóa gồm những sạp hàng nông cụ và đồ vật dụng trong nhà. Các sạp hàng bán đồ trang sức, váy, áo thổ cẩm cũng tấp nập người mua, kẻ bán.

Len qua dãy hàng bán thực phẩm và đồ nông cụ, chúng tôi đến khu ẩm thực. Có lẽ đúng vào giữa trưa lên khu vực này đông vui nhất. Từng dãy bàn kê liền nhau được che tạm bởi những tấm bạt vậy mà níu kéo biết bao người. Con gái, con trai ngồi bên bát thắng cố uống từng bát rượu ngô chuyện trò râm ran khắp cả khu chợ. May mắn lắm chúng tôi mới tìm được người nói rõ tiếng Kinh, anh Thò Mí Hờ, người dân tộc Mông, ở xã Cán Chu Phìn (Mèo Vạc) kể rằng, nhà anh cách chợ Mèo Vạc gần 10 cây số, đường đi lại khó khăn, hàng quán không có nên cứ vào ngày Chủ nhật anh cùng vợ lại đi lên chợ để bán những sản phẩm sản xuất ra và mua các đồ dùng thiết yếu. Hôm nay anh rất vui vì đến chợ mua được váy, áo mới cho 2 đứa con. Hàng hóa đã mua xong anh ngồi lại khu ẩm thực để uống rượu giao lưu với các bạn ở quanh vùng. Được anh múc thìa thắng cố, rót bát rượu ngô mời, tôi nhấp một ngụm dài và cảm nhận  vị cay cay, nồng nồng lan tỏa khắp cơ thể. Có lẽ, rượu ngon cũng là một yếu tố để những trai bản đến chợ “không say không về”.

…Một ngày trên cao nguyên đá Đồng Văn chưa thể khám phá hết sự hùng vĩ của thiên nhiên cũng như những nét văn hóa đặc sắc trong cuộc sống của người dân nơi đây nhưng chừng ấy thời gian cũng đủ để chúng tôi trải nghiệm được nhiều điều thú vị, ý nghĩa. Trời về chiều, con đường từ Mèo Vạc về thành phố Hà Giang vắng lặng, đâu đó trong không gian vẳng nghe tiếng chim họa my lảnh lót gọi bầy. Anh bạn đồng nghiệp ngân nga: “Rừng đá chập chùng, rừng đá chập chùng, đá trước, đá sau, rừng núi đá nuôi bao người khôn lớn, sống trên đá chết nằm trong đá, vẫn anh hùng vượt khó đi lên, để hạt ngô cho hạt thóc thêm nhiều… Trong thâm tâm, chúng tôi ai cũng mong rằng, bà con nơi đây ngày thêm nhiều hạt ngô, hạt thóc để tiếng kèn, tiếng sáo và điệu múa mãi vui tươi, để những nụ cười mãi nở trên môi những người dân đôn hậu, thật thà, chất phác nơi địa đầu Tổ quốc.