Mùa lúa qua làng

Cánh đồng làng đã vào vụ - vụ tháng 5. Nghe đâu đó trong hơi nắng cuối ngày mùi hanh nồng ấm sực của rơm rạ mới. Sáng ra, sau cơn mưa rào sớm, đất ngai ngái mê man.

Nếu là ngày trước, vụ lúa chiêm sẽ mướt mải trong những ngày đầy nắng và rập rình mưa như trút; sẽ là huy động hết nhân lực trong nhà để đi cắt lúa, chở lúa, tuốt lúa rồi buộc đai, phơi rơm, phơi thóc… là khoảng thời gian trần mình với trời đất để mang được thành quả nhà nông sau bao tháng ngày vất vả về hòm, về bồ, về cót…
Mồ hôi tắm trên áo mẹ, áo cha; vương trên mớ tóc lòa xòa ngang trán của những cô bé, cậu bé vừa rời cánh cổng nhà trường, chia tay với bằng lăng, với phượng.
Nắng sẽ rót mật vàng rực rỡ xuống những bờ tường nhấp nhô đai xếp hàng ngay ngắn như những chú lính giữa thao trường, xuống những khoảnh sân gạch ngồn ngộn thóc.
Những con đường làng rối bời và óng màu no ấm của rơm rạ. Rơm vương cả trên cành cây, trên mái ngói, trên nón, mũ của những người qua đường. Giữa trưa nắng, các bà, các mẹ tranh thủ đội nón, bịt khăn cầm gậy dài, gậy có ngạnh sắt để gẩy rơm; gẩy càng kĩ, rơm càng khô, càng vàng, càng óng, càng để được lâu.
Gẩy rơm xong lại đi thóc, đánh bờ, chang, cào, đảo luống cho thóc được nắng nhanh giòn; sau này xát, vừa trắng vừa “được gạo”. Cái nắng ban trưa nhiều khi như đổ lửa nhưng lại thật quý với nhà nông những ngày phơi phóng. Nhớ dáng mẹ tất bật ngoài sân trăn trở giữa chang chang, hừng hực… khăn áo kín không giấu nổi những giọt mồ hôi mặn mòi thánh thót, nón trắng nhòa đi trôi từ góc sân ra mảnh vườn, lối ngõ.
Bởi chỉ cần một trận mưa bất ngờ là bao nhiêu công trăn trở ngoài sân, ngoài đồng, ngoài đường sẽ trôi theo màn nước. Không gì mệt mỏi bằng cảnh giữa ngày mùa mà gặp mưa bất chợt, không kịp chạy thóc, chạy rơm. Sẽ là nước mắt hòa với nước mưa đắng đót. Là ngẩn ngơ, nghẹn lời bất lực trước đất trời.
Giờ cơ giới hóa hết rồi. Vụ mùa chợt đến rồi chợt đi nhiều khi không kịp thấy-nếu không còn làm nông, không cấy, cày, thóc lúa.
Thoáng thấy lúa vàng rực đầu trên những thửa ruộng ven đường, rồi lại thoáng thấy những chiếc máy vò ào ào hết công suất, có nơi máy gặt cuốn từ sáng đến trưa đã hết cả một khoảng ruộng mênh mông.
Trong vòng một tuần, cả cánh đồng chỉ còn trơ gốc rạ. Máy thay con người làm những điều thật diệu kì, nhanh chóng. Chỉ có điều, chắc máy không biết đổ mồ hôi và không ngửi thấy mùi thân thuộc của ruộng đồng, không hít hà được vị mặn mòi và thân thương của lúa mới.
Không còn cảnh người người kĩu kịt gánh lúa trên đường làng, những xe bò nặng nề chở những bao thóc chất ngất cuối chiều… giờ người ta chở thóc về bằng xe máy, rơm được tãi ngay ra ruộng để khô rồi đốt làm phân bón.
Mùa đi qua thật nhẹ nhàng, có phần chóng vánh.
Cũng có gì vừa đi qua lòng mình. Chợt nhớ mùi khói bếp mới nhen, mùi cơm gạo mới nấu. Dẫu biết cuộc sống chảy trôi, xã hội phát triển, những tiện nghi đã giải phóng cho con người không ít sức lao động. Chỉ là, đã trót phải lòng với những điều thân thuộc. Nên khi nắng về giữa tháng năm oi ả, sao nhớ mùa đến thế!
Sau này, công nghiệp hóa gia tăng, e rằng còn không có đất để trồng lúa. Khi đó, mùa về sẽ không còn thấy thóc, thấy rơm. Chỉ thấy chang chang là nắng như hun như quạt mà chẳng biết lấy gì ra phơi.
Khi đó, mùa lúa qua làng chỉ còn trong hoài niệm để mà vương vấn.
Nhìn ra ngoài kia, khi những thửa ruộng đầu tiên bắt đầu rung động dưới nắng vàng, tưởng nghe lời lúa hát. Tưởng sắp sửa bắt gặp cảnh mẹ rộn ràng chuẩn bị liềm, hái, quang gánh, rơm buộc; bố lôi xe cải tiến ra xem xét, sửa chữa. Và mảnh sân nhà luôn được quét dọn sạch bong.
             Mùa ơi, đừng xa nhé!