Nặn tò he

 Tò he xanh đỏ

ra ngõ mà coi

ngó ông tóc trắng

nặn nặn, bôi bôi

Này đây răng lược

mười ngón hiện ra

dẻo nếp chi mà

bông hoa xòe cánh

Cân đai: hiển tướng

mào gà: đỏ tươi

nặn nặn, bôi bôi

mắt ông yên lặng

Tròn vo bóng nắng

giòn tan chuỗi cười

tò he cổ tích

ông ngồi nặn chơi.

Lời bình của Vũ Từ Trang

Những năm trước, đồ chơi tò he quá quen thân với trẻ nhỏ. Nhất là trẻ ở thôn quê vốn nghèo đồ chơi, thì tò he xem ra càng gắn bó.

Đa phần người nặn tò he là những ông thợ già. Người thợ nặn tò he, như một nghệ sỹ điêu khắc, giầu sức sáng tạo. Với hòm đồ nghề bằng gỗ mộc, với nắm bột gạo đã nghiền nhuyễn, pha phẩm màu, (những màu cơ bản, như: xanh, đỏ, tím, vàng), với một bó que tre nứa chẻ nhỏ, với bàn tay khéo léo và sức tưởng tượng phong phú, đã tạo ra một thế giới đồ chơi thật lung linh, độc đáo, nhiều hấp dẫn với trẻ con.

Này đây, một chú ngựa xích thố đang tung bờm với yên cương xủng xẻng. Này đây một chú gà trống có mào đỏ rực rỡ đang gáy gọi bình minh. Này đây ông Tôn Ngộ Không với cây gậy nhiều tài biến hóa. Này đây, ông Thánh Gióng đánh giặc xong, ung dung cưỡi mây cưỡi gió bay về trời... Thế giới đồ chơi tò he mở ra bao niềm vui, bao hồi hộp, bao khát vọng cho lứa trẻ với tâm hồn trong trẻo, cặp mắt trong veo nhìn đời. Muốn dẫn giải dài dòng vậy, vì những câu thơ khấp khởi niềm vui mà Nguyễn Thanh Kim đã viết: Tò he xanh đỏ/ra ngõ mà coi/Ngó ông tóc trắng/Nặn nặn, bôi bôi. Cái thích thú và đầy hồi hộp của trẻ thơ đang vây quanh ông lão nặn tò he. Ấy là Cân đai: hiển tướng/ mào gà: đỏ tươi/ nặn nặn, bôi bôi. Đối lập với cái thế giới sáng tạo của tò he đang tưng bừng, sôi động kia, thì: mắt ông (người nặn tò he) yên lặng. Cái yên lặng của người biết tạo niềm vui hồn nhiên, rộn rã cho con cháu mình. Cái yên lặng chứa chất yêu thương.

Khổ thơ cuối, cái kết của bài thơ, nhưng lại mở ra những nhận cảm cho người đọc. Nhà thơ chỉ nói về không gian của thi ca, ấy là: Ra ngõ mà coi. Nhưng: Tròn vo bóng nắng, người đọc tinh, sẽ nhận ra thời gian ở bài thơ. Rõ là buổi trưa rồi. Chỉ có trưa, mới tròn vo bóng nắng. Ông thợ nặn tò he mải tạo niềm vui cho con trẻ, quên cả thời gian. Nhà thơ Nguyễn Thanh Kim không cần nói về sự say mê của người thợ già nặn tò he, nhưng thời gian trưa đứng bóng, đã tự nói nên điều đó. Tình yêu thương biết giấu sau câu chữ. Cái đẹp của bài thơ, như ẩn giấu ở điểm này.