Nâng cao chất lượng dân số, nhìn từ công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em

Nấc thang đầu tiên đánh giá chất lượng dân số là bảo đảm một thế hệ khỏe mạnh ngay từ khi chào đời. Quan tâm, chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em là một phần đặc biệt quan trọng để nâng cao chất lượng dân số từ nâng cao sức khỏe những mầm non tương lai của đất nước.

Chuyển trọng tâm từ công tác Dân số - KHHGĐ sang Dân số và phát triển, công tác bảo vệ sức khỏe bà mẹ, trẻ em trên địa bàn tỉnh được ngành Y tế triển khai đồng bộ các nhiệm vụ và giải pháp nhằm góp phần giải quyết các vấn đề về quy mô, cơ cấu, chất lượng dân số phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Ngành đẩy mạnh truyền thông tại cộng đồng với các nội dung trọng tâm về sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh; chăm sóc sức khỏe sinh sản; sức khỏe tiền hôn nhân. Công tác quản lý thai nghén được thực hiện từ trạm y tế, triển khai hiệu quả các giải pháp can thiệp giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi trẻ em; tổ chức bổ sung vitamin A liều cao cho trẻ em và phụ nữ sau sinh đạt tỉ lệ cao. Từ một tỉnh có mức sinh cao, số trẻ sinh ra hằng năm của tỉnh giảm từ gần 20 nghìn trẻ vào năm 2020 xuống còn hơn 16,8 nghìn trẻ vào năm 2023; tỉ lệ sinh con thứ 3 giảm từ 28,6% năm 2020 xuống còn 27,1% vào năm 2023. Tỉ lệ sàng lọc trước sinh tăng từ 65,6% (2020) lên 88,7% (2023); tỉ lệ sàng lọc sơ sinh tăng từ 71,7% lên 86,1%. Năm 2023, tỉ lệ phụ nữ được sàng lọc trước sinh (4 loại bệnh) đạt 88,7% và tỉ lệ trẻ sơ sinh được sàng lọc sơ sinh (5 loại bệnh) đạt 86,1%.

Tư vấn tiền hôn nhân góp phần giảm thiểu nguy cơ sinh con dị tật.

Tăng cường sàng lọc trước sinh và sơ sinh là một trong những giải pháp can thiệp y tế chủ động nhằm giảm thiểu số trẻ sinh ra bị dị tật, góp phần nâng cao sức khỏe các thế hệ tương lai. Nhận thức được tầm quan trọng của tầm soát dị tật đối với tương lai của trẻ, sức khỏe của mẹ và những hệ lụy lâu dài, năm 2022, Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh thành lập Đơn nguyên Sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh, đến nay giúp hàng nghìn thai nhi được tầm soát dị tật và chào đời khỏe mạnh. Hiện Bệnh viện triển khai đầy đủ các kỹ thuật về sàng lọc, chẩn đoán trước sinh, đồng thời phối hợp triển khai các gói xét nghiệm chẩn đoán trước sinh cơ bản (Double test, Triple test và xét nghiệm NIPT) trong sàng lọc các dị tật, bất thường của thai nhi.
Công tác bảo vệ và chăm sóc trẻ em trên địa bàn tỉnh nhận được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành, đoàn thể và hưởng ứng tích cực của tổ chức, cá nhân, nhân dân trong tỉnh. Việc huy động và sử dụng nguồn lực thực hiện các mục tiêu trong Chương trình hành động vì trẻ em ngày càng hiệu quả, trong đó tập trung thực hiện các giải pháp can thiệp nhằm giảm tử vong trẻ em. Tổng hợp số liệu từ năm 2020 đến hết năm 2023, tỷ suất giảm tử vong trẻ em dưới 1 tuổi và dưới 5 tuổi trên địa bàn tỉnh đều đạt, vượt chỉ tiêu giao, tuy nhiên không ổn định: Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 1 tuổi và tỷ suất tử vong trẻ em dưới 5 tuổi: Năm 2020 (1,6 ‰, 2,6 ‰); năm 2021 (1,6 ‰, 2,6‰); năm 2022 (1,7‰, 2,99‰); năm 2023 (1,8‰, 3,2‰).
Số con trung bình của các cặp vợ chồng giảm dần, điều kiện kinh tế ngày càng cải thiện và nâng cao, do đó phần lớn các gia đình rất quan tâm đến vấn đề sinh con khoẻ mạnh và chăm sóc con tốt nhất về thể lực, trí tuệ, tinh thần, xã hội. Đây là lợi thế để nâng cao hơn nữa chất lượng dân số. Tuy nhiên, nhận thức và cơ hội tiếp cận tư vấn, dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản của nam nữ thanh niên trước kết hôn của một bộ phận người dân còn hạn chế, đặc biệt là người lao động thu nhập thấp ở các làng nghề, khu công nghiệp, khu vực điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn… công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về khám sức khỏe tiền hôn nhân cho cả nam và nữ, quản lý thai nghén ở phụ nữ mang thai, sàng lọc trước sinh và sơ sinh cần được các cấp, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp quan tâm hơn nữa. Có như vậy, kết quả giảm thiểu dị tật bẩm sinh mới thực sự bền vững và chất lượng dân số ngày càng được nâng cao.