Nặng lòng với những bản truyện Kiều cổ

Trong căn nhà 5 tầng rộng 40m² ở phường Tiền An, thành phố Bắc Ninh của thầy lang Nguyễn Khắc Bảo hiện lưu giữ khoảng 63 bản Kiều cổ, những pho tượng bằng đất nung mang đậm tín ngưỡng phồn thực và nhiều bộ sưu tập tiền cổ…

Được biết đến là Phó chủ tịch Hội Kiều học Việt Nam, hơn 20 năm qua, từ một người có tình yêu đơn thuần với Truyện Kiều, ông đã trở thành người sở hữu nhiều bản Truyện Kiều cổ quý giá nhất.

Vốn là thầy giáo dạy Toán, năm 1989, thầy Nguyễn Khắc Bảo xin nghỉ hưu sớm ở tuổi 42 về nhà kế nghiệp nghề thuốc gia truyền, gìn giữ thương hiệu lang “Chọi” 5 đời của tổ tông. Ngày ngày, ông trau dồi y lý phương Đông thông qua những cuốn sách cổ viết bằng chữ Hán và chữ Nôm, tìm hiểu các bài thuốc quý và ứng dụng vào trị bệnh một cách hiệu quả nhất. Dần dần, bằng vốn kiến thức tự trang bị, thầy Nguyễn Khắc Bảo khá thành thạo chữ Hán và chữ Nôm. Như một mối lương duyên kỳ lạ, trong vô vàn những cuốn sách về nghề thuốc của gia đình lại xuất hiện một cuốn Truyện Kiều bằng chữ Nôm, thầy đã đam mê những vần thơ của Đại thi hào Nguyễn Du từ đó.

Không quản ngại đường xá vào Nam ra Bắc, sau hơn 20 năm miệt mài tìm kiếm, ông đã sở hữu 63 bản Kiều Nôm cổ, trong đó có 22 bản gốc, còn lại là bản khắc ván, photo hoặc chép tay. Trong 63 bản Kiều ấy, nổi bật nhất phải kể đến là bản Liễu Văn Đường (1866). Đây là bản có niên đại lâu đời nhất mà người ta tìm thấy cho đến ngày nay. Nhưng trong bộ sưu tập hiếm có của thầy Nguyễn Khắc Bảo, có một cuốn giá trị cũng không kém, được cho là bản chép tay, là báu vật gia truyền của gia đình anh trai đại thi hào Nguyễn Du – ông Nguyễn Trừ. Đây là bản Kiều cổ nhất xét về cả nội dung câu chữ và chất liệu giấy.

Trải qua quá trình miệt mài khảo cứu, thầy Nguyễn Khắc Bảo có những nghiên cứu công phu, có giá trị cao đối với nền văn học nước nhà. Ông đã in được 5 đầu sách giải thích về Truyện Kiều cùng những chuyện ít người biết về đại thi hào Nguyễn Du như: “Tìm đến nguyên tác truyện Kiều” và “Truyện Kiều bản Nôm Thịnh Mỹ Đường – Tự Đức Kỷ mão 1879” đều do NXB Văn hóa dân tộc ấn hành, “Truyện Kiều – bản khắc cổ nhất in năm 1866” do NXB Nghệ An phát hành hay cuốn “Truyện Kiều văn bản hướng tới phục nguyên, khảo đính và chú giải” do NXB Giáo dục ấn hành tháng 12-2004.

Không chỉ đắm đuối với Truyện Kiều mà vị lương y này còn cần mẫn, miệt mài sưu tầm đồ cổ.

Nhiều bản Kiều cổ và tượng đất được ông dày công sưu tầm, lưu giữ.

Ban đầu, nhờ vốn chữ Hán và chữ Nôm, một số người chơi đồ cổ xứ Kinh Bắc mua được đĩa, bát, hoành phi, câu đối… mang đến nhờ ông dịch. Có khi đó là cả một chum tiền xu, ông phải dịch nhiều ngày. Sau họ trả công ông bằng một đấu tiền xu đó. Ông đến với thú chơi đồ cổ cũng từ đấy.

Hàng ngàn những pho tượng đất với tạo hình lạ mắt, độc đáo khiến ông phải trưng dụng nhiều vị trí trong ngôi nhà để bài trí, cất giữ. Ngoài ra, ông còn sở hữu bộ sưu tập tiền cổ từ thời các vương triều phong kiến xưa như đồng “Thái Bình Hưng Bảo” thời vua Đinh Tiên Hoàng, đồng “Thiên Phúc Trấn Bảo” thời Tiền Lê hay đồng “Tự Đức Thông Bảo” đời vua Tự Đức…

Bộ sưu tập những bức tượng của ông phong phú, đa dạng cả về chất liệu và chủng loại. Mỗi pho tượng đều có hình thái và cách thể hiện cảm xúc khác nhau như khơi dậy một phần đời sống tinh thần phong phú của người Việt cổ.

Bao nhiêu năm qua, lương y Nguyễn Khắc Bảo vẫn miệt mài tìm kiếm, lưu giữ những bản truyện Kiều cổ. Sau lớp bụi thời gian, những cổ vật vẫn sống trong những câu chuyện về lịch sử dân tộc, về cuộc sống của cha ông.