Nghệ nhân Nguyễn Đình Túc và niềm đam mê Quan họ

Sinh ra và lớn lên ở làng Đình Cả, xã Nội Duệ (Tiên Du), tuy không phải làng Quan họ gốc nhưng nghệ nhân Quan họ Nguyễn Đình Túc, sinh năm 1952 bén duyên với Quan họ từ những năm 80 của thế kỷ trước. Với tình yêu và trách nhiệm gìn giữ, phát huy giá trị di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh, ông đã góp phần đưa Quan họ sống lại trên quê hương.

Nghệ nhân Quan họ Nguyễn Đình Túc cho hay: Đình Cả là một làng lớn, có vai trò quan trọng trong vùng tổng Nội Duệ, xưa thế hệ các cụ có hát chèo, cải lương và Quan họ thường được hát vào ngày 15, 16 tháng 8 âm lịch. Về sau Quan họ bị mai một, trong làng không còn ai chơi, những năm 80, khi ấy tôi làm quản lý của Hợp tác xã Xây dựng Nội Duệ, mỗi khi tổ chức sự kiện thường mời các nghệ sĩ của Đoàn Dân ca Quan họ Bắc Ninh là Thúy Hường, Thúy Cải, Lan Hương, Khánh Hạ, Quang Vinh… về hát, rồi Quan họ ngấm vào tôi từ đó.
Tình yêu Quan họ thôi thúc liền anh Nguyễn Đình Túc tìm tòi, học hỏi, từ các nghệ nhân Quan họ ở các làng gốc để trau dồi vốn liếng. Trong nhiều dịp khi còn làm việc đến các tỉnh giao lưu, ông đều hát Quan họ và được mọi người khen ngợi. Năm 2005, ông Túc tự mình giảm bớt công việc để đầu tư thêm nhiều thời gian cho Quan họ, ông tập hợp, động viên một số anh, em, bạn bè ở làng Lộ Bao và Đình Cả tham gia lớp truyền dạy Quan họ do ông đứng lên tổ chức và mời vợ chồng liền anh, liền chị Nguyễn Thị Quýnh, Nguyễn Văn Cách ở khu Đương Xá, phường Vạn An (thành phố Bắc Ninh) về truyền dạy. Nay liền chị Nguyễn Thị Quýnh là Nghệ nhân Nhân dân, nổi tiếng trong giới chơi Quan họ.

Lớp học hát Quan họ thôn Đình Cả, xã Nội Duệ (Tiên Du).

Được học hát Quan họ, các anh, chị, em trong lớp học dần dần có tình yêu và đam mê với Quan họ. Cùng với sự ủng hộ của lãnh đạo địa phương, năm 2011, ông Túc đứng lên gây dựng phong trào hát Quan họ trên quê hương và thành lập câu lạc bộ (CLB) Quan họ thôn Đình Cả do UBND xã Nội Duệ ra Quyết định. CLB có Ban chủ nhiệm và quy chế hoạt động rõ ràng với hơn 30 thành viên tham gia, sinh hoạt mỗi tuần một buổi tại đình làng. Thời gian đầu, tại các buổi sinh hoạt, CLB thường xuyên mời các nghệ nhân ở các làng Quan họ gốc về truyền dạy để học hỏi những kỹ năng cơ bản, từ cách “buông câu, nhả chữ” đến “vang, rền, nền, nảy”. Sau nhiều năm tích lũy vốn liếng và nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong việc gây dựng phong trào hát Quan họ tại địa phương, ông Túc tự mình sưu tầm và đánh máy in thành quyển 238 bài Quan họ cổ để truyền dạy cho các thành viên trong CLB. Ngoài ra, ông còn sưu tầm nhiều loại sách viết về Quan họ, có những cuốn sách được xuất bản từ năm 1962.
Nghệ nhân Quan họ Nguyễn Đình Túc cho biết thêm: Càng tìm hiểu sâu về Quan họ, tôi càng đam mê bởi những câu ca trong các làn điệu Quan họ cổ thực sự rất sâu sắc. Có những làn điệu ca từ khó hiểu, tôi phải mày mò các loại sách để tra ra ý nghĩa của câu từ đó, lại càng khâm phục các thế hệ ông, cha mình đã để lại kho tàng Dân ca Quan họ quý báu.
Dưới sự dẫn dắt của nghệ nhân Quan họ Nguyễn Đình Túc, năm 2019, CLB Quan họ thôn Đình Cả được công nhận là làng Quan họ thực hành. Để các thành viên trong CLB học hỏi được nhiều vốn liếng từ các làng Quan họ gốc, nghệ nhân Nguyễn Đình Túc khởi dựng Ban liên lạc các CLB Quan họ tổng Nội Duệ gồm 10 thôn: Đình Cả, Lộ Bao, Duệ Đông, Lũng Giang, Lũng Sơn, Hoài Thị, Hoài Trung, Bái Uyên, Hoài Thượng, Chè. Mỗi năm Ban liên lạc tổ chức canh hát truyền thống 2 lần vào tháng 3 và tháng 8 âm lịch để các CLB giao lưu học hỏi lẫn nhau.
Đến nay, CLB Quan họ thôn Đình Cả, ngày càng phát triển, mỗi tuần sinh hoạt 2 buổi để đáp ứng nguyện vọng của các thành viên, nhiều gia đình hai, ba thế hệ cùng tham gia CLB. Từ năm 2012, CLB phát triển thêm thế hệ măng non, vào dịp hè, CLB tổ chức lớp truyền dạy cho các em trong thôn từ 5, 6 tuổi đến 15, 16 tuổi. Nghệ nhân Nguyễn Đình Túc là người trực tiếp truyền dạy cho thế hệ măng non quê nhà với tâm huyết, Quan họ được trao truyền từ đời này sang đời khác trên quê hương Đình Cả.
Với sự miệt mài cống hiến, đóng góp tích cực trong việc trao truyền, phát huy giá trị Dân ca Quan họ, năm 2022, liền anh Nguyễn Đình Túc được vinh danh nghệ nhân Quan họ. Dù ở tuổi “xưa nay hiếm” nhưng bất kể trời mưa hay nắng, nghệ nhân Nguyễn Đình Túc vẫn đều đặn duy trì truyền dạy Quan họ cho các thành viên CLB và thế hệ măng non quê nhà với mong muốn Quan họ được sống mãi theo thời gian.