Ngôn ngữ của trái tim

Hầu như không nói, chỉ bằng ánh mắt, nét mặt, điệu bộ và đôi tay cử động, những cô giáo ở Trung tâm Nuôi dưỡng người có công và Bảo trợ xã hội (TTNDNCC&BTXH) tỉnh đã từng bước giúp hàng trăm học sinh khiếm thính biết làm toán, tập đọc và còn hướng dẫn các em hát… Tưởng là chuyện lạ bởi với những người không nghe, không nói, không hiểu thì làm sao có thể hát được? Thế nhưng các em đã hát và hát rất hay bằng ngôn ngữ của riêng mình mà âm thanh được phát ra từ ánh mắt, trái tim cùng với đôi tay uyển chuyển, nhịp nhàng theo điệu nhạc…

Tốt nghiệp khoa Tiểu học, trường ĐH SP Thái Nguyên, chị Lê Minh Huệ (phường Tiền An, TP BN) chưa từng nghĩ khi ra trường sẽ đi dạy trẻ em câm điếc. Bởi đơn giản, chị không hiểu gì về họ. Thế nhưng, sau gần 6 năm về làm quen, dạy dỗ và chia sẻ thiệt thòi với các em ở Trung tâm NDNCC&BTXH tỉnh, điều mà chị Huệ chưa từng nghĩ trước kia thì nay lại được chị khẳng định chắc nịch không chút do dự: “Mình không bao giờ có ý định sẽ rời xa nơi này”. Chị Huệ say sưa kể lại quá trình học ngôn ngữ cử chỉ và hoà nhập với các em học sinh ở trung tâm: Lần đầu tiên đến trung tâm, mình gần như lạc lõng giữa một thế giới hoàn toàn khác lạ, các em nói mình không hiểu và ngược lại. Nhiều học sinh nhìn mình với ánh mắt dò xét, thiếu thiện cảm, thậm chí còn phản kháng. Khi ấy, mình vừa buồn vừa nản. Nhưng nhờ các cô chú, anh chị ở trung tâm giúp đỡ, mình được tham gia lớp tập huấn ngôn ngữ cử chỉ điệu bộ. Thêm nữa, sau giờ đứng lớp, mình thường ở lại trường, dành nhiều thời gian để tiếp xúc, trò chuyện với các em. Cứ thế, mình quen dần và cảm thấy rất hạnh phúc khi có thể “nói chuyện bằng tay” một cách thành thạo. Mình dạy các em học chữ còn chính các em lại giúp mình học tốt hơn môn “ngoại ngữ” đặc biệt này.

Đồng cảm sâu sắc với những thiệt thòi của các em nên cán bộ và giáo viên ở trung tâm NDNCC&BTXH tỉnh luôn tìm cách giúp học sinh của mình tiếp cận thật nhiều kiến thức từ trong thực tế cuộc sống. Ngoài việc sử dụng ngôn ngữ cử chỉ điệu bộ kết hợp tranh ảnh, hình hoạ theo phương pháp chung, mỗi thầy cô giáo còn tự  nghiên cứu, tìm tòi, sáng tạo để bài giảng của mình phong phú, sinh động giúp học sinh hiểu nhanh hơn. Đến dự một tiết học của lớp 1A do cô giáo Huệ chủ nhiệm, giúp chúng tôi cảm nhận rõ hơn về lòng kiên trì, sự nhẫn nại cao độ của các thầy cô giáo ở đây. Trên bục giảng, cô giáo hoạt động như một con thoi, không chỉ đọc, viết mà còn liên tục làm động tác bằng tay kết hợp thể hiện cảm xúc trên nét mặt và sử dụng tranh ảnh, hình hoạ để phân tích, giảng giải cho các em hiểu bài. 40 phút của tiết tập đọc trôi đi nhanh chóng chỉ với âm thanh là giọng đọc của cô giáo, thỉnh thoảng xen lẫn những tiếng ú ớ, ậm ừ phát ra khó nhọc từ trong thanh quản của một vài học sinh sôi nổi dưới lớp.

Dạy chữ, dạy nghề cho các em đã khó nhọc, vất vả nhưng năm 2007, biết có thể dạy trẻ câm điếc hát Quốc ca khi đứng chào cờ, trung tâm đã cử giáo viên đi học hỏi kinh nghiệm để về hướng dẫn học sinh. Chị Huệ là một trong hai giáo viên trẻ được trung tâm tín nhiệm giao trọng trách ấy.Theo chị Huệ, cái khó nhất khi dạy các em hát không phải là làm những động tác bằng tay mà là làm sao để các em thể hiện được cảm xúc qua ánh mắt, nét mặt. Muốn thế, phải giải thích từng khái niệm trong bài hát. Ví dụ, thế nào là “đoàn quân”, tại sao là “quân thù”… từ đó giúp các em hiểu và cảm nhận được ý nghĩa ẩn sâu trong mỗi lời ca. Như thế, khi hát các em mới biểu lộ hết những cung bậc cảm xúc, khi thì hào hùng, lúc lại căm giận qua ánh mắt và nét mặt… Đến nay, trong tổng số 125 học sinh ở trung tâm thì đã có hơn 30 em khiếm thính biết hát Quốc ca khi chào cờ. Chỉ cần mở nhạc, cô giáo đứng trên bục vừa múa tay vừa hát, học sinh sẽ nhìn theo cô, mắt ngước về phía cờ và đôi tay nhịp nhàng hát. Để có thể nhìn rõ tâm hồn và khai sáng thế giới đầy bí ẩn của học sinh câm điếc, các giáo viên ở trung tâm còn tranh thủ sự ủng hộ của các nhà hảo tâm, tận dụng thời gian đưa học sinh đi dã ngoại, giúp các em có những cảm nhận trực quan đầy đủ nhất.

Hình ảnh về một cô giáo bước lên bục giảng, im lặng dùng đôi tay, ánh mắt, nét mặt, điệu bộ để thuyết minh lại cho học sinh câm, điếc hiểu nội dung của những gì đang diễn ra bằng âm thanh của cuộc sống in sâu trong trí nhớ của tôi thôi thúc tôi có lẽ nên hành động nhiều hơn là dùng lời lẽ...

Thuận Cẩm