Nhà ở công nhân các KCN - Vấn đề cần giải quyết

Gần 10 năm xây dựng và phát triển, các KCN đã tuyển và sử dụng hơn 26.000 lao động, trong đó lao động địa phương chiếm 42%. Việc hàng ngàn người lao động tạm trú trên địa bàn dân cư xung quanh KCN trong thời gian dài đã kéo theo nhiều biến đổi về văn hoá-xã hội, làm thay đổi nếp sống của người dân địa phương. Do điều kiện ở, sinh hoạt không bảo đảm nên đã xảy ra không ít va chạm giữa công nhân và dân địa phương, nhiều tệ nạn xã hội cũng đã nảy sinh, gây mất trật tự trong khu vực. Điều này đòi hỏi việc hình thành khu đô thị, nhà ở, dịch vụ… cho người lao động là vấn đề cấp thiết.

Ngay từ khi được cấp phép đầu tư tại KCN Quế Võ, Ban lãnh đạo Công ty Thép Bắc Việt đã xác định chiến lược phát triển của doanh nghiệp phải gắn liền với chính sách con người. Vì vậy, cùng với quá trình lắp đặt nhà xưởng, Thép Bắc Việt cũng đầu tư gần 1 tỷ đồng xây khu nhà ở 3 tầng gồm 15 phòng ưu tiên những công nhân xa nhà có chỗ ở ổn định. Cũng như vậy, tại KCN Tiên Sơn, Công ty phát triển hạ tầng Viglacera đã hoàn thiện xong khu chung cư 5 tầng gồm 40 phòng có thể tạo chỗ ở cho khoảng 300-400 công nhân. Hiện tại, Công ty TNHH Canon đang đầu tư tại KCN Quế Võ và Tiên Sơn cũng đang xúc tiến việc xin cấp mặt bằng để triển khai việc xây nhà ở cho công nhân. Ông Trần Vọng, Trưởng phòng Tổ chức hành chính Công ty Thép Bắc Việt cho rằng việc các công ty đầu tư hạ tầng và các doanh nghiệp chủ động xây dựng nhà ở cho công nhân, quan tâm đời sống người lao động không chỉ giúp họ yên tâm làm việc, gắn bó với công ty mà còn là yếu tố quan trọng thúc đẩy doanh nghiệp phát triển lâu dài, ổn định.

Có thể thấy hiện nay mới chỉ một số ít doanh nghiệp, nhà đầu tư quan tâm đến vấn đề xây dựng nhà ở cho người lao động trong KCN. Mặc dù mỗi KCN khi quy hoạch đều có quỹ đất dành cho khu chung cư, dich vu seo vụ, đô thị nhưng tiến độ đầu tư các hạng mục hạ tầng xã hội còn chậm, nhiều KCN chưa triển khai. Hơn thế công tác giám sát, thúc đẩy thực hiện quy hoạch của các ngành chức năng chưa quyết liệt. Nhiều doanh nghiệp nhận thức cần thiết phải lo nhà ở cho người lao động nhưng do khó khăn về vốn đầu tư, quỹ đất. Phần lớn người lao động phải tự tìm lấy chỗ ở từ các nhà trọ của dân vùng phụ cận. Căn phòng trọ khoảng 12 m2 do dân tự xây dựng, tự quản lý, mỗi phòng từ 3-5 người ở. Nhiều lao động thường xuyên phải thay đổi chỗ ở phù hợp với đồng lương và công việc. Hiện nhà ở kém chất lượng, không bảo đảm điều kiện tối thiểu đang gia tăng rất nhanh nhưng vẫn không đáp ứng được nhu cầu thuê nhà của người lao động. Đặc biệt, trong các KCN có nhiều lao động nữ, vấn đề hôn nhân và gia đình trở nên bức xúc nhưng chưa được các doanh nghiệp quan tâm thỏa đáng.

Vì vậy, cần sớm ban hành thống nhất cơ chế chính sách, hỗ trợ ưu đãi đầu tư đối với việc xây dựng nhà ở cho người lao động làm việc trong các KCN. Quy hoạch KCN phải gắn với quy hoạch khu nhà ở cho công nhân và các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị mới bảo đảm tính đồng bộ về cơ sở hạ tầng xã hội. Cần có quy định điều kiện và ràng buộc trách nhiệm đối với Công ty đầu tư hạ tầng KCN trong việc quy hoạch và triển khai xây dựng hạ tầng KCN, phải bảo đảm tối thiểu 10% chỗ ở cho người lao động trong KCN với giá cả hợp lý. Đồng thời cho phép các doanh nghiệp sản xuất trong KCN được giao đất theo quy hoạch xây dựng nhà ở cho người lao động theo cơ chế hạch toán vào chi phí sản xuất để tự doanh nghiệp có thể bảo đảm 40-50% chỗ ở cho công nhân của mình với quy mô, giá cả hợp lý. Đa dạng hóa các hình thức đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân. Nhà nước có chính sách đặc biệt ưu đãi khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân  như hỗ trợ bồi thường, giải phóng mặt bằng; miễn tiền thuê đất; ưu đãi cao nhất về thuế thu nhập doanh nghiệp nhưng có quy định cụ thể về việc xây dựng nhà ở, quản lý nhân khẩu, an ninh trật tự… nhằm bảo đảm tốt hơn cuộc sống cho người lao động.

Bài, ảnh: Hoàng Mai