Nhà viết kịch Thượng Luyến và những tác phẩm mang hơi thở cuộc sống

Thượng Luyến là nghệ danh, tên đầy đủ của ông là Nguyễn Đình Luyến quê ở thôn Hương Vinh (thị trấn Gia Bình, huyện Gia Bình). Ở tuổi 77, ông vẫn luôn trăn trở với những vấn đề của xã hội để ngày đêm bên trang viết cho ra những kịch bản mang hơi thở cuộc sống. Mỗi kịch bản của ông được dàn dựng, biểu diễn trên sân khấu đều đánh thức cảm xúc của người xem, để công chúng được khóc-cười, vui-buồn theo từng lời thoại, từng lớp diễn…

Nhắc đến nhà viết kịch Thượng Luyến, có lẽ không thể không kể sâu về kịch bản “Chuyên án Z52” vừa được Nhà hát Công an Nhân dân dàn dựng biểu diễn tại liên hoan nghệ thuật sân khấu toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ CAND” lần thứ IV năm 2020. Trong số hàng chục vở diễn ở các thể loại từ kịch nói đến chèo, cải lương, dân ca kịch... tham dự liên hoan, khán giả khá ấn tượng với “Chuyên án Z52” bởi kết cấu của vở kịch, khi nói trúng, nói thẳng vào vấn đề thời sự hiện nay là tham nhũng. Thành công ở kịch bản không chỉ mang về 5 Huy chương Vàng, 1 Huy chương Bạc ở các vai diễn mà còn là tiếng chuông cảnh tỉnh cho những cá nhân lợi dụng chức vụ tham nhũng, lợi ích nhóm, đồng thời củng cố niềm tin của dân với Đảng và Nhà nước.
Chia sẻ về kịch bản “Chuyên án Z52”, ông bộc bạch: “Âu cũng là cái duyên. Tôi viết kịch bản “Chuyên án Z5” ở Trại sáng tác kịch bản sân khấu về “Hình tượng người chiến sĩ CAND và bình yên cuộc sống”, năm 2019 do Bộ Công an tổ chức. Đúng ra là tôi viết “Chuyên án Z5” từ quý IV-2018 và cơ duyên tham dự trại sáng tác là thời điểm để tôi hoàn thiện kịch bản này. Tổng kết trại viết sáng tác kịch bản sân khấu của Bộ Công an, “Chuyên án Z52” đoạt giải Khuyến khích. Ngay sau buổi tổng kết trại sáng tác, tôi được đồng chí Đại tá, NSND Nguyễn Công Bảy, Phó Cục trưởng Cục Công tác Đảng và Công tác chính trị (Bộ Công an) và đồng chí Trung tá, NSND Nguyễn Thị Thúy Hiền, Giám đốc Nhà hát CAND đề nghị gửi ngay kịch bản để Nhà hát xem xét dàn dựng. Có thể nói đây là một trong số ít kịch bản tôi cảm thấy hài lòng nhất”.

Ở tuổi 77, nhà viết kịch Thượng Luyến vẫn cần mẫn sáng tác kịch bản.

Căn phòng vỏn vẹn 10 m² của ông được bài trí ngăn nắp, vừa khéo một chiếc bàn làm việc nhỏ với một chiếc máy tính xách tay, để mỗi ngày ông được đắm mình trong những con chữ, những nội dung, những lời thoại của mỗi vở kịch mới. Không gian còn lại để ông lưu giữ những Bằng khen, Giấy khen, những bức ảnh kỷ niệm gắn với các tác phẩm, những chuyến đi tìm chất liệu cho các tác phẩm kịch bản của mình. Trải qua nhiều công việc khác nhau nhưng đến với kịch bản sân khấu như duyên-nợ với Thượng Luyến. Viết kịch từ những năm 1969 khi ông làm chuyên trách văn thể công đoàn tại cảng Đáp Cầu (Hà Bắc cũ) thuộc Sở Giao thông Vận tải. Kịch bản đầu tay ông viết là tác phẩm “Bến nước sông Cầu” tham dự liên hoan ngành Giao thông Vận tải đạt giải C. Năm 1972, ông được điều về công tác tại Đài Truyền thanh thị xã Bắc Ninh làm biên tập, phát thanh. Từ đam mê viết kịch, năm 1975 ông tham gia thi và đỗ khoa đạo diễn, Trường Nghệ thuật Sân khấu Việt Nam nay là Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội. Kết thúc 3 năm học về công tác ông được phân công quản lý hoạt động nghệ thuật của thị xã Bắc Ninh rồi trải qua nhiều cương vị như Trưởng khoa Sân khấu, Trường Trung cấp Văn hoá nghệ thuật Hà Bắc, Trưởng phòng Đào tạo Trường Trung cấp Văn hoá nghệ thuật Bắc Ninh.
Kịch bản “Chuyên án Z52” là một trong số gần 100 kịch bản ngắn, dài của Thượng Luyến kể từ tác phẩm đầu tay. Có thể kể đến một số kịch bản từng đạt Huy chương Vàng, Bạc tại các hội diễn, liên hoan toàn quốc như: “Sống lại” Huy chương Vàng tại hội diễn sân khấu toàn quốc năm 1978; “Luồng gió xoáy” Huy chương Vàng năm 1981 tại hội diễn sâu khấu toàn quốc do đoàn kịch Hà Bắc dàn dựng; “Hồi sinh” Huy chương Vàng tại hội diễn nghệ thuật quần chúng Hà Bắc năm 1983; “Thái sư Lê Văn Thịnh” đạt Huy chương Bạc (không có Huy chương Vàng) năm 2005 tại liên hoan truyền hình toàn quốc… Với từng ấy tác phẩm, số Giấy khen, Huy chương Vàng, Bạc tại các cuộc thi của ông không hề ít như: Giải A vở “Sao sáng đêm đông”, giải thưởng Văn học Nghệ thuật Bắc Ninh giai đoạn 2012-2017; giải Ba vở kịch “Trưởng thôn” cuộc thi viết về nông thôn mới do Cục Văn hóa cơ sở (Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch) tổ chức…
Khi được hỏi đâu là cảm hứng và chất liệu trong mỗi tác phẩm của mình, nhà viết kịch Thượng Luyến tâm sự: “Đời sống xã hội quanh ta, những gì ta bắt gặp, nhìn thấy, nghe thấy và trải qua chính là thứ chất liệu thực tế, sinh động và chân thật nhất. Những hiện tượng bức xúc trong đời sống xã hội thôi thúc tôi cầm bút sáng tạo, góp phần gạn đục khơi trong, những mong cuộc sống bình yên.  Với tôi, kịch chính là nơi nói lên suy nghĩ trước thời cuộc, vừa bằng cái nhìn khách quan và chủ quan”.
Ở tuổi thất thập cổ lai hy, sức khỏe cũng thay đổi theo thời tiết, nhưng mỗi lần được viết kịch, sáng tạo, nhà viết kịch Thượng Luyến lại thấy mình sống vui, sống có ý nghĩa hơn. Ông đã chọn cho mình con đường sáng tạo nghệ thuật để nói ra những gì trái tim yêu và trí óc tin. Với niềm đam mê viết kịch ông lặng lẽ gom nhặt mọi dư vị, cảm nhận diễn biến của nhân tình thế thái để chắt chiu qua từng lời thoại. Mỗi tác phẩm của ông mang hơi thở cuộc sống, kéo gần khoảng cách giữa kịch với đời để khán giả suy ngẫm, sống đẹp hơn mỗi ngày.