Nhiều khó khăn trong kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh

Mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS) đang trở thành một trong những vấn đề “nóng” đối với công tác DS-KHHGĐ. Tại Bắc Ninh nói chung và huyện Gia Bình nói riêng, kiểm soát tình trạng MCBGTKS vẫn đang gặp nhiều khó khăn.

Mất cân bằng giới tính khi sinh thể hiện ở tỷ lệ các bé trai/bé gái tại các trường học.

  Huyện Gia Bình có tổng dân số hơn 107 nghìn người, phân bố ở 14 đơn vị hành chính xã, thị trấn. Những năm qua, được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Huyện ủy, UBND huyện, công tác DS-KHHGĐ của huyện Gia Bình đạt được những kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên gần đây, tình trạng sinh và sinh con thứ 3 trở lên có xu hướng tăng, đồng thời tỷ số giới tính khi sinh (TS GTKS) còn cao cảnh báo khó khăn trong công tác Dân số - KHHGĐ ở Gia Bình. Theo số liệu thống kê năm 2017, trong tổng số 1.660 ca sinh có tới 391 trường hợp phụ nữ sinh con lần 3, tăng 4,9% so với năm 2016 (năm 2017 là 23,6%, năm 2016 là 18,7%), thực tế vẫn còn có cán bộ, đảng viên sinh con thứ 3. Đặc biệt Gia Bình là huyện có TSGTKS cao so với mặt bằng chung của tỉnh.

Tại Gia Bình, Đề án Can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh được triển khai và thực hiện tích cực tại 14 xã, thị trấn. Trong năm 2017, Trung tâm Dân số huyện Gia Bình tổ chức 4 lớp tập huấn kiến thức về giới và giới tính khi sinh, 14 hội nghị chuyên đề cấp xã nhằm cung cấp thông tin về giới tính khi sinh cho đối tượng là cộng tác viên dân số, cán bộ, viên chức Trung tâm y tế, Trạm y tế các xã, thị trấn; lãnh đạo Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể cấp xã, thôn… nắm được những kiến thức cơ bản về giới, tình trạng MCBGTKS. Huyện Gia Bình cũng chỉ đạo các xã, thị trấn, cán bộ chuyên trách Dân số - KHHGĐ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, trực tiếp tư vấn cho nam nữ thanh niên đến đăng ký kết hôn tại UBND xã về thực trạng và hậu quả của việc MCBGTKS cũng như các văn bản quy định nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi. 

Giống như nhiều địa phương khác, có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng sinh con thứ 3 trở lên ngày càng phổ biến và gây MCBGTKS cao tại Gia Bình. Trong đó phần lớn vẫn là do tư tưởng “trọng nam khinh nữ”, quan niệm phải có con trai nối dõi tông đường còn nặng nề ở một số gia đình, trong đó có cả cán bộ, đảng viên. Thực tế, vẫn còn khá nhiều phụ nữ phải chịu sức ép từ phía gia đình chồng trong việc sinh con. Mặt khác, do đời sống của người dân được nâng cao, kinh tế phát triển, nhiều gia đình dù “có nếp, có tẻ” nhưng vẫn muốn sinh thêm con cho “vui nhà, vui cửa” và đề phòng “tai nạn”, “rủi ro” mà lý do này giờ đây trở thành phổ biến và được gọi là “sinh dự phòng”.

Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến thực trạng MCBGTKS được biết đến chủ yếu do việc lựa chọn giới tính thai nhi. Mặc dù Nhà nước đã có quy định cấm công bố giới tính thai nhi và lựa chọn giới tính thai nhi song trên thực tế việc thông báo giới tính thai nhi vẫn ngầm diễn ra tại các phòng khám ngoài công lập bằng nhiều cách nói khác nhau. Hầu hết phụ nữ mang thai đều biết em bé là trai hay gái ở tuần tuổi khá sớm. Trong khi đó, để hỗ trợ cho việc sinh con theo ý muốn, các phương tiện khoa học kỹ thuật hiện đại vẫn đang tiếp tục là lựa chọn số 1 của các cặp vợ chồng. Qua điều tra, có đến hơn 90% thai phụ biết giới tính thai nhi trước khi sinh. Thậm chí có đến gần 80% các thai phụ mang thai ở tháng thứ 5  biết được giới tính thai nhi của mình.

Một nguyên nhân nữa dẫn đến tình trạng MCBGTKS là do các hình thức xử lý vi phạm còn nhẹ, thiếu sự thống nhất đã phần nào làm cho nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên về chính sách DS-KHHGĐ chưa đầy đủ. Những hình thức kỷ luật mà những người vi phạm chính sách DS-KHHGĐ phải chịu là: Cảnh cáo, khiển trách, kéo dài thời gian nâng lương hay chuyển đơn vị công tác... tuy nhiên vẫn chưa đủ sức răn đe. Công tác tuyên truyền, vận động chưa phong phú, chưa có sự tham gia của cả hệ thống chính trị vào cuộc, nhiều địa phương còn phó mặc cho đội ngũ cộng tác viên dân số trong khi đó, chế độ đãi ngộ cho các cộng tác viên dân số còn thấp, chưa bảo đảm điều kiện để họ cống hiến, làm việc hết mình…

Tỉ lệ sinh con thứ 3 tăng là một trong những nguyên nhân dẫn tới sự gia tăng dân số, mất cân bằng giới tính, làm giảm chất lượng cuộc sống của người dân đồng thời tạo áp lực lớn đối với công tác an sinh xã hội. Bởi vậy, không chỉ riêng Gia Bình, công tác DS - KHHGĐ cần phải được xem là một phần quan trọng trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở các cấp, là một nội dung trọng tâm trong chương trình hoạt động của chính quyền và các ngành, đoàn thể.