Nhìn lại chặng đường công nghiệp hóa-hiện đại hóa

Bắc Ninh là tỉnh nằm trong vùng Đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, ở phía đông Thủ đô Hà Nội. Diện tích tự nhiên của tỉnh là 82,2 nghìn ha, dân số 1,03 triệu người (năm 2008) là tỉnh nghèo tài nguyên thiên nhiên.

Khi tái lập tỉnh (năm 1997) nền kinh tế lạc hậu, tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức thấp, cơ sở vật chất và cơ sở hạ tầng kinh tế-xã hội thấp kém, 86% dân số là lao động nông nghiệp…

Tỉnh uỷ UBND tỉnh đã xác định: Thực hiện chuyển dich vu seo cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá-hiện đại hoá (CNH-HĐH) khai thác tối ưu các điều kiện tự nhiên và kinh tế-xã hội, phấn đấu đưa Bắc Ninh cơ bản trở thành tỉnh công nghiệp vào năm 2015. Nhiệm vụ trước hết là hình thành và phát triển các khu công nghiệp (KCN), cụm công nghiệp. Kết quả những nỗ lực không ngừng của các cấp lãnh đạo và nhân dân Bắc Ninh từ năm 1997 đến năm 2000 là bộ mặt kinh tế-xã hội tỉnh thay đổi đáng kể: khu công nghiệp Tiên Sơn hình thành và đi vào hoạt động sản xuất hiệu quả-đây là KCN lớn đầu tiên của tỉnh và mang tính chất quốc gia. Tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt mức khá, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, tỉ trọng công nghiệp tăng, chiếm 35,7% cơ cấu GDP, tỉ trọng nông nghiệp giảm còn 38,2%; dòng vốn đầu tư tập trung vào KCN nhiều hơn đặc biệt là đầu tư nước ngoài, từng bước hình thành các trung tâm công nghiệp tỉnh đã góp phần thực hiện CNH-HĐH.

Sau Đại hội Đảng Bộ tỉnh lần thứ XVI, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH-HĐH tiếp tục được đẩy mạnh. Hai nhiệm vụ kinh tế quan trọng được xác định giai đoạn 2001-2005 là tiếp tục phát triển các KCN, cụm công nghiệp, làng nghề và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn. Hai nhiệm vụ này như một điều tất yếu trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế vì mục tiêu chung là hướng tới sự phát triển bền vững. Đến năm 2005, cơ cấu kinh tế chuyển dịch nhanh theo hướng tích cực: Tỷ trọng công nghiệp tăng từ 35,7% năm 2000 lên 47,1% dịch vụ tăng 26,1% năm 2000 lên 27,2%, nông nghiệp giảm từ 38,2% xuống còn 25,7%. Thành phần kinh tế nhà nước chiếm tỉ trọng nhỏ 18,8% nhưng giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân và tiếp tục thực hiện cổ phần hoá, đầu tư mở rộng quy mô và chiều sâu; thành phần kinh tế ngoài nhà nước và làng nghề phát triển chiếm tỉ trọng lớn 75,4%; thành phần vốn đầu tư nước ngoài sản xuất kinh doanh có hiệu quả chiếm tỉ trọng 5,8% nhưng đi đầu trong chuyển giao công nghệ và kinh nghiệm quản lí.

Trên địa bàn tỉnh đã có thêm nhiều KCN (7 KCN tập trung) trong đó đáng chú ý là KCN Quế Võ, 23 cụm công nghiệp và các làng nghề được khôi phục, phát triển mạnh mẽ. Tốc độ tăng GDP cao 14%, trong đó nông nghiệp tăng 5%, công nghiệp tăng 20,3%, dịch vụ tăng 15,4%, gấp 1,8 lần so với mức trung bình cả nước, đứng thứ 2 trong vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc. Giá trị xuất khẩu hàng hoá đạt 95,7% triệu USD, thị trường xuất-nhập luôn mở rộng vươn tới cả những thị trường khó tính như Châu Âu. Có 19 dự án đầu tư nước ngoài với số vốn 124,4 triệu USD tập trung vào KCN. Sự chuyển dịch này làm cho cơ sở hạ tầng kinh tế-xã hội được tăng cường, hệ thống đô thị mở rộng, thu nhập bình quân đầu người tăng lên đáng kể.

Giai đoạn 2006-2010, đẩy mạnh CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn được đặt lên nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, bên cạnh đó thực hiện nhiệm vụ đẩy nhanh công nghiệp hoá đô thị theo hướng hiện đại và tăng cường đầu tư phát triển các ngành dịch vụ, tạo bước chuyển biến vượt bậc trong hoạt động du lịch, xuất khẩu. Đến năm 2008, cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch nhanh công nghiệp tăng lên tới 56,3% cơ cấu GDP toàn tỉnh, nông nghiệp giảm còn 15,3%, dịch vụ tăng 28,6%, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao hơn khoảng 15,6% trong đó công nghiệp tăng 20,2%, dịch vụ 21,0%, nông nghiệp-1,7%. Tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 16,2% đứng thứ 3 trong vùng Đồng bằng sông Hồng. Thu hút tới 172 dự án đầu tư nước ngoài với tổng số vốn đăng kí 2.298,2 triệu USD, chủ yếu tập trung vào KCN. Tổng kim ngạch xuất-nhập khẩu tăng nhanh đạt 583,3 triệu USD.

Thành phần kinh tế chuyển biến tích cực hơn: thành phần kinh tế nhà nước tăng tỉ trọng 22%, thành phần ngoài nhà nước và làng nghề giảm còn 64%, thành phần vốn đầu tư nước ngoài tăng nhanh khoảng 14%. Ngoài các KCN tập trung, trên địa bàn tỉnh còn có 54 KCN vừa và nhỏ, cụm công nghiệp làng nghề, đa nghề. Cơ cấu kinh tế vùng địa phương thay đổi, cực phát triển công nghiệp được mở rộng địa bàn: T.P Bắc Ninh, Từ Sơn, Quế Võ, Tiên Du, Yên Phong.

Chuyển dịch cơ cấu theo hướng CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn đã bước đầu phát huy được tiềm năng về đất đai và lao động nông thôn, nâng cao hiệu quả, đổi mới quan hệ sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn. Giá trị sản xuất chăn nuôi tăng nhanh khoảng 41,9% (năm 2005 chiếm khoảng 37,7%). Những vùng trũng của các huyện Gia Bình, Lương Tài, Yên Phong, Quế Võ tiếp tục chuyển sang nuôi trồng thuỷ sản mang lại hiệu quả kinh tế cao. Trong trồng trọt đẩy nhanh chuyển dịch theo hướng nâng cao hiệu quả và thu nhập trên một đơn vị diện tích. Đã phát triển vùng sản xuất hàng hoá với quy mô vừa, có sức cạnh tranh. Mở rộng mô hình VAC và VC. Nông nghiệp đã gần gũi hơn với công nghiệp chế biến và thị trường. Các cụm công nghiệp làng nghề, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ nông thôn được chú trọng đầu tư, hoạt động hiệu quả. Tỉ lệ đói nghèo giảm nhanh từ 15,2% năm 2005 còn 7,8% năm 2008.

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH-HĐH đã thúc đẩy sự phát triển mạng lưới đô thị, làm cho quá trình đô thị hoá của tỉnh diễn ra nhanh hơn: thị xã Bắc Ninh trở thành đô thị loại III, Từ Sơn trở thành đô thị loại IV và còn nhiều các thị trấn, thị tứ khác được hình thành gần các KCN, dọc đường quốc lộ.

Nguyễn Thị Huyền Trang