Như cánh chim không mỏi

Những năm qua, cùng với việc hoàn thành xuất sắc công tác tuyên truyền các nhiệm vụ chính trị của địa phương và cả nước theo tình hình thời sự, Trung tâm Văn hoá tỉnh đã phát huy tốt vai trò định hướng hoạt động văn hoá, văn nghệ đối với cơ sở, trong đó nổi bật nhất là góp phần không nhỏ gìn giữ và phát huy vốn văn hoá Quan họ - Di sản đặc sắc của Bắc Ninh.

Nếu ai đó mới chỉ biết đến Trung tâm Văn hoá với những hoạt động ca - múa - nhạc và sân khấu qua các liên hoan, hội diễn thì chưa đủ. Bên cạnh việc tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ văn hoá văn nghệ, biên tập và dàn dựng chương trình nghệ thuật, mở trại sáng tác kịch bản sân khấu, ca kịch dân tộc, định hướng hoạt động văn hoá văn nghệ ở cơ sở... phục vụ nhiệm vụ chính trị thì giữ gìn và phát huy vốn văn hoá Quan họ được Trung tâm đặc biệt quan tâm. Điều đó dễ hiểu vì sao nhiều người dân vẫn quen gọi nơi đây bằng cái tên trìu mến: Trung tâm Văn hoá Quan họ.

Hội thi hát Quan họ đầu xuân là hoạt động thường niên thu hút sự quan tâm của người dân và các liền anh, liền chị trong nghề chơi Quan họ và đã trở thành truyền thống tốt đẹp. Đến với Hội thi hát Quan họ đầu xuân, người chơi được giao lưu rộng rãi với các liền anh, liền chị đến từ các làng Quan họ trong tỉnh còn với khách thập phương đây là điều kiện để tìm hiểu rõ và kỹ hơn về sinh hoạt văn hoá Quan họ mà đặc trưng nhất là hát đối đáp Quan họ. Theo thống kê, hiện có 17/44 làng Quan họ gốc trong tỉnh thường xuyên tham gia Hội thi Hát Quan họ đầu xuân. Cùng với đó, Trung tâm đã khơi dậy được phong trào ca hát Quan họ ở hầu khắp các huyện bờ Nam sông Đuống (vốn là địa bàn không có các làng Quan họ gốc). Ông Hoàng Đắc Thập, Giám đốc Trung tâm Văn hoá tỉnh cho biết: “Nhằm bảo tồn và phát huy phong trào sinh hoạt ca hát Quan họ bền vững trong cộng đồng, Trung tâm thường xuyên cử cán bộ xuống cơ sở chỉ đạo hoạt động của các CLB Quan họ và các làng Quan họ cũng như tổ chức hội nghị “Trao đổi giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động ca hát Quan họ truyền thống”. Không dám tham vọng gì nhiều, chỉ mong rằng những việc chúng tôi làm sẽ góp phần để văn hoá Quan họ gắn bó bền chặt với nhân dân một cách tự nhiên như trở về với cái nôi, cội nguồn đã sinh ra nó”.

Từ năm 2002 đến nay, Trung tâm Văn hoá tỉnh duy trì tốt việc mở lớp tập huấn hát Quan họ tại các địa phương. Từ đầu năm đến nay, Trung tâm phối hợp với huyện Yên Phong tổ chức lớp dạy hát đối đáp Quan họ 50 bài tại xã Đông Phong, thu hút được 62 học viên là các hạt nhân hát đối ở các thôn, làng tham dự. Việc mở rộng phong trào ca hát Quan họ đến các làng xã vùng sâu, xa cũng được Trung tâm quan tâm. Vừa qua đã có 65 học viên lớp tập huấn hát Quan họ tại Quế Tân (Quế Võ) được cấp Giấy chứng nhận. Cùng với 10 bài Quan họ phổ thông nhất, những người yêu mến làn điệu mượt mà, đặc trưng của vùng Kinh Bắc cũng được trang bị một số kiến thức chung nhất về văn hoá Quan họ. Hiện tại, Trung tâm trực tiếp quản lý 29 CLB Quan họ (trong đó 28 CLB Quan họ các làng). Cuộc thi Sáng tác đặt lời mới cho dân ca Quan họ năm 2006 sau 5 tháng phát động đã nhận được 139 tác phẩm của 33 tác giả từ nhiều miền quê trong cả nước tham gia. Như một sân chơi “để duyên Quan họ bốn phương tụ về”, cuộc thi đã góp phần bảo tồn và phát triển vốn văn hoá truyền thống của quê hương Bắc Ninh. Cuộc thi kết thúc, những bài ca có chất lượng tốt được tuyển chọn để xuất bản trong ấn phẩm có tên gọi “Đến với Quan họ lời mới”. Cuốn sách cung cấp tới người yêu thích dân ca Quan họ những bài ca hay, có nội dung tốt, được sáng tạo trong thời đại mới, ca ngợi cuộc sống con người mới trên con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá quê hương, đất nước.

Song song với những hoạt động bề nổi, công tác nghiên cứu, sưu tầm văn hoá Quan họ được coi là trọng tâm nhằm lưu giữ vốn tri thức về loại hình sinh hoạt đặc sắc này. Ngoài những đầu sách: “Không gian văn hoá Quan họ”, “Dân ca Quan họ, Lời ca và bình giải”, “Truyện cổ ca dao tục ngữ các làng Quan họ”... phải kể đến các chuyên đề nghiên cứu mang tính chuyên sâu như: “Bảo tồn ca Quan họ dưới thuyền”, “Các đặc điểm tự nhiên, lịch sử, kinh tế, văn hoá vùng Quan họ”, “Tìm hiểu tính bác học trong sinh hoạt ca hát Quan họ”, “Vai trò của nghệ nhân trong việc bảo tồn sinh hoạt văn hoá Quan họ”... ấn phẩm “200 bài Quan họ hát đối” đang trong quá trình biên soạn, dự kiến xuất bản tháng 8 năm nay sẽ là một tài liệu quý đối với những ai say mê Quan họ cổ.

Như cánh chim không mỏi, đội ngũ cán bộ và nhân viên, diễn viên Trung tâm Văn hoá tỉnh ngày ngày cần mẫn đưa văn hoá Quan họ đến gần người dân, để họ hiểu, thấm, yêu quý và gắn bó với vốn di sản đặc sắc của quê hương.

Bài, ảnh: Việt Hoa