Những gương mặt, những trang đời ngành giáo dục

Buổi gặp mặt diễn ra rất xúc động bởi trong số 92 nhà giáo Bắc Ninh từng được Chủ tịch nước phong tặng (3 NGND, 89 NGƯT) thì 12 người đã về miền mây trắng; số còn lại là 80 nhà giáo bằng đúng con số 80 năm nền giáo dục cách mạng Việt Nam (1945-2025); trong số 80 NGND, NGƯT chỉ còn 3 người đương công tác, trong đó 1 NGƯT cũng sắp được Nhà nước cho nghỉ chế độ…
Buổi gặp mặt xúc động bởi nhiều nhà giáo đã ở tuổi U90, mắt mờ chân chậm, đi lại khó khăn phải có người dìu nhưng vẫn gắng dự để được sống lại một thời sôi nổi bên các đồng nghiệp luôn hết lòng hết sức vì nghiệp trồng người. Hơn ai hết, các nhà giáo cao tuổi đều hiểu rằng, nếu còn những cuộc hội ngộ lần sau, hẳn số lượng tham gia sẽ hao hụt do quy luật của tuổi tác.
Ở tuổi 85, NGND, Anh hùng Lao động Nguyễn Đức Thìn vẫn tinh anh lạ thường, với chiếc máy ảnh vừa quay vừa chụp và hối hả bắt tay các đồng nghiệp đang nhìn ông với vẻ ngưỡng mộ về một huyền thoại sống đang có mặt tại đây. Nói đến thầy Thìn, đồng nghiệp nhớ ngay đến người khởi xướng phong trào “nghìn việc tốt”, tháng 3-1963. Từ đất thiêng Tam Sơn, hạt giống “nghìn việc tốt” mà thầy Thìn gieo trồng và nuôi dưỡng ngày càng dày hoa trái, lan rộng từ địa đầu Tổ quốc đến đất mũi Cà Mau và lan sang nhiều quốc gia trên thế giới. Năm 1978, khi sự nghiệp trồng người đang phơi phới thì thầy Thìn mắc bệnh phong, phải vào trại phong Quỳnh Lập (Nghệ An) chữa trị. Thời ấy bệnh phong được xem là nan y, còn gọi là bệnh hủi, bị người đời kỳ thị và xa lánh. Một sớm ngắm bình minh trên biển, thầy đau lòng biết rằng có hơn 150 em nhỏ ở đây thất học. Từ khổ đau và hạnh phúc, thầy Thìn đã đứng lên vận động, thuyết phục bà con mở trường học để con em làng phong không bị đói cái chữ. Vậy là ngôi trường mang tên Lê Văn Tám ra đời năm 1981, giáo viên chính là những thầy cô đang điều trị tại bệnh viện phong Quỳnh Lập. Đây là một kỳ tích, trên vùng cát trắng bỏng rát đau thương, xương rồng vẫn xanh tốt nở hoa… Danh hiệu Anh hùng Lao động mà Chủ tịch nước phong tặng thầy Thìn xuất phát như vậy đó.

Đang mặn chuyện với NGƯT Nguyễn Như Minh, nguyên trưởng phòng Quản lý chất lượng (Sở GD-ĐT) thì thấy một bàn tay vỗ nhẹ vào vai, tôi vội quay lại và nhận ngay ra NGƯT Trần Văn Cư, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Tiên Du số 1. Nhớ thầy Cư sinh năm 1947, nghỉ hưu năm 2007 sau 20 năm làm hiệu trưởng. Tôi nhớ không lầm thì những năm xa ấy, Bắc Ninh có 3 trường THPT nổi tiếng với 3 thầy hiệu trưởng đồng niên, cũng rất nổi tiếng cùng được phong NGƯT và khá hợp tính nhau, đó là NGƯT Trần Văn Cư, hiệu trưởng trường Tiên Du số 1; NGƯT Mẫn Đức Kiểm, hiệu trưởng trường Yên Phong số 1; NGƯT Trần Đăng Phát, hiệu trưởng  trường Thuận Thành số 1.
Tôi nhớ cả 3 ngôi trường tiêu biểu ấy từng nhiều năm lọt tốp 100, 200 trường THPT có điểm thi đại học cao nhất toàn quốc với nhiều thủ khoa 30/30 điểm… Thầy Cư còn khá nhanh nhẹn, chịu khó thể dục và vẫn sử dụng thành thạo mạng xã hội Facebook, Zalo như thú vui tuổi già; thầy Trần Đăng Phát ngồi cạnh tôi thì vẫn phong độ như ông bạn già Trần Văn Cư nhưng đồng nghiệp của các thầy là NGƯT Mẫn Đức Kiểm thì về miền mây trắng cũng đã lâu. Trong tôi lại dậy lên niềm kính trọng khi thấy 2 cụ vẫn mặn chuyện thời quá khứ.
Lắng nghe danh sách các nhà giáo lên nhận hoa và quà tri ân, tôi gặp lại NGƯT Vương Toản. Đầu những năm 2000, trường THCS Song Hồ (Thuận Thành) nơi thầy Toản làm hiệu trưởng, nhờ phương pháp giáo dục độc đáo giàu tính nhân văn đã truyền cảm hứng, lan tỏa tinh thần dạy tốt, học tốt đến nhiều thế hệ giáo viên nhà trường, trở thành điểm sáng tiêu biểu nhất khối THCS tỉnh Bắc Ninh. Công đầu thuộc về thầy Vương Toản, người luôn hết lòng và nặng lòng với sự nghiệp giáo dục ngay cả thời điểm ông bị một số người hiềm khích gây thù chuốc oán bằng những lá đơn vu khống… Tháng 5-2005, trường THCS Song Hồ vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.

Nhà giáo Phùng Đức Chung, Chủ tịch Hội Cựu giáo chức tỉnh tri ân các NGƯT (NGƯT Nguyễn Huy Sừ thứ 2 từ trái sang).

Ngước lên sân khấu, tôi nhận ngay ra NGƯT Nguyễn Huy Sừ, nguyên Trưởng phòng Giáo dục huyện Gia Lương rồi Lương Tài. Mừng vì mấy năm không gặp, nom ông vẫn khá nhanh nhẹn dù đã ở tuổi ngoài tám mươi. Nhắc đến NGƯT Nguyễn Huy Sừ, những người quan tâm đến sự nghiệp trồng người Bắc Ninh đều ngả mũ thán phục bởi từ năm 2000, thời điểm làm Trưởng phòng Giáo dục huyện Lương Tài, ông đã góp công lớn để huyện thuần nông mới tái lập (năm 1999) còn vô vàn khó khăn ấy, đã trở thành điểm sáng toàn quốc về phong trào giáo dục toàn diện, huyện về đích sớm nhất cả nước với 100% trường tiểu học (thời điểm đó) được Bộ GD-ĐT công nhận đạt chuẩn quốc gia…
Buổi gặp mặt, tri ân các NGND, NGƯT, những gương mặt, những trang đời góp phần làm rạng rỡ hơn truyền thống hiếu học và khoa bảng của vùng đất học Bắc Ninh diễn ra rất xúc động, tất nhiên, thời gian cùng tuổi tác khiến một số NGƯT dù rất muốn nhưng không thể tham dự như phần giới thiệu của nhà giáo Phùng Đức Chung, Chủ tịch Hội Cựu giáo chức tỉnh.
Không thể điểm hết đóng góp của các NGND, NGƯT trong buổi gặp mặt, như NGƯT Vũ Huy Từ, nguyên Trưởng phòng Giáo dục Tiểu học (Sở GD-ĐT) có công lao lan tỏa phong trào vở sạch, chữ đẹp từ Bắc Ninh ra toàn quốc; NGƯT Nguyễn Hữu Cao (Lương Tài) với sáng kiến kinh nghiệm “dạy chữ viết, rèn nết người” được báo cáo điển hình tại Đại hội Thi đua toàn quốc năm 2000; NGƯT Phùng Thị Thu trong giai đoạn khó khăn nhất (1980-1995) vẫn xây dựng trường mầm non Đại Lai (Gia Bình) thành điểm sáng tiêu biểu toàn Hà Bắc… Tuy nhiên, điều không thể phủ nhận là kết quả giáo dục toàn diện của Bắc Ninh những năm gần đây chính là sự kế thừa, phát triển trên nền tảng vững chắc mà đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên đi trước nói chung đã xây dựng, trong đó có công lao to lớn của các NGND, NGƯT…
Kỷ nguyên mới sắp mở ra với quê hương đất nước. Tin tưởng trong chặng đường mới, sự nghiệp trồng người tiếp tục được phát huy mạnh mẽ trên nền tảng một vùng đất học nổi danh Bắc Ninh - Kinh Bắc. Các NGND, NGƯT tuy nhiều người tuổi cao sức yếu nhưng hy vọng vẫn đóng góp trí tuệ để sự nghiệp GD-ĐT tỉnh Bắc Ninh mới tiếp tục thăng hoa, tỏa sáng, hòa cùng nhịp phát triển của quê hương đất nước trên đường đổi mới với khát vọng nhanh hơn, cao hơn và xa hơn…