Nỗ lực giảm số tiền nợ BHXH, BHYT bảo đảm quyền lợi cho người lao động

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh còn nhiều đơn vị, doanh nghiệp nợ tiền đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Việc nợ này ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của người lao động và việc triển khai chính sách BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn vì thế ngành BHXH đang nỗ lực giảm số đơn vị, số tiền nợ.

Người lao động nộp hồ sơ đề nghị hưởng bảo hiểm thất nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ Việc làm tỉnh.

Theo số liệu thống kê của BHXH tỉnh, năm 2022, số tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN toàn tỉnh là 290,6 tỷ đồng, chiếm 2,55% số phải thu và cao hơn 0,32% chỉ tiêu BHXH giao phấn đấu giảm nợ trong năm. Từ đầu năm đến nay, số nợ BHXH, BHYT, BHTN toàn tỉnh là 473,1 tỷ đồng, tăng 7,6 tỷ đồng (tăng 1,64%) so với cùng kỳ năm 2022 và chiếm 3,85% kế hoạch thu, cao hơn 0,32% tỷ lệ giao giảm nợ quý I. Trong đó, nợ BHXH hơn 383,9 tỷ đồng, nợ BHTN là 16 tỷ đồng, nợ bảo hiểm tai nạn lao động-bệnh nghề nghiệp hơn 3,8 tỷ đồng và nợ BHYT hơn 69,3 tỷ đồng. Theo đánh giá, số tiền nợ không tăng cao bất thường nhưng còn phức tạp bởi tình trạng nợ diễn ra ở tất cả các địa phương; nhiều đơn vị, doanh nghiệp nợ với số tiền lớn, trong thời gian dài. Tình trạng này dự báo sẽ còn tiếp diễn trong thời gian tới.
Có nhiều nguyên nhân của tình trạng nợ BHXH, BHYT, BHTN như: Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh dẫn đến không có nguồn nộp BHXH, để nợ kéo dài với số tiền lớn. Bên cạnh những doanh nghiệp thực sự gặp khó khăn, nhiều chủ sử dụng lao động nhận thức chưa đầy đủ về chính sách dẫn đến chậm đóng hoặc nợ đọng. Có doanh nghiệp đóng cửa hoặc chuyển địa điểm nhưng chưa tiến hành các thủ tục liên quan đến BHXH dẫn đến nợ ảo…  Việc nợ tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN gây ra nhiều hệ lụy cho xã hội, ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động và sự phát triển của doanh nghiệp. Đối với doanh nghiệp, khi không tham gia BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động sẽ ảnh hưởng đến uy tín, tình hình sản xuất kinh doanh bởi người lao động luôn có tâm lý hoang mang, dễ dẫn đến bỏ việc. Việc doanh nghiệp để nợ tiền kéo dài làm ảnh hưởng không nhỏ đến quyền lợi hợp pháp của người lao động, như: Khi khám chữa bệnh không được hưởng quyền lợi BHYT tại bệnh viện (do đơn vị nợ tiền đóng vào quỹ BHYT từ 30 ngày trở lên bị khóa mã thẻ BHYT) đơn vị phải hoàn toàn chịu trách nhiệm thanh toán viện phí theo quy định; người lao động không được thanh toán kịp thời chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức phục hồi sức khỏe; không được xác nhận sổ BHXH để thanh toán chế độ BHTN khi nghỉ việc…
Bước vào thực hiện nhiệm vụ năm 2023, BHXH tỉnh đẩy mạnh các giải pháp nhằm hoàn thành tốt các nhiệm vụ, chỉ tiêu trong năm, trong đó có nội dung giảm số nợ BHXH, BHYT, BHTN. Mới đây, BHXH Việt Nam có văn bản chỉ đạo BHXH các tỉnh, thành phố đẩy mạnh các biện pháp giảm nợ. Trên cơ sở chỉ đạo của BHXH Việt Nam, trong thời gian tới, BHXH tỉnh sẽ tập trung thực hiện nghiêm các quy định, quy trình quản lý thu; nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu, phân công rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ kết quả. Hằng tháng, thực hiện việc thông tin, thông báo kết quả đóng BHXH tới đơn vị sử dụng lao động và người lao động để đơn vị biết và đóng đầy đủ, kịp thời. Trường hợp đơn vị chậm đóng từ 1 tháng đến dưới 3 tháng, sẽ gửi thông báo đôn đốc, nếu không đóng tiền sẽ lập biên bản hành vi vi phạm. Đối với đơn vị chậm đóng từ 3 tháng trở lên, tổ chức thanh tra chuyên ngành đột xuất, xử phạt vi phạm hành chính và thực hiện cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính theo thẩm quyền; chuyển hồ sơ, tài liệu đến cơ quan công an xem xét xử lý những đơn vị cố tình vi phạm. BHXH tỉnh cũng sẽ báo cáo Ban Chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT tỉnh về tình trạng chậm đóng BHXH của các đơn vị trên địa bàn; chủ động đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lượng hoạt động của Tổ thu nợ liên ngành và xử lý nghiêm đơn vị vi phạm việc đóng BHXH theo quy định. Lập danh sách đơn vị đã đôn đốc nộp tiền chậm đóng hoặc đã thanh tra đột xuất và vi phạm hành chính nhưng cố tình không đóng BHXH để thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Bên cạnh các giải pháp trên, BHXH tỉnh cũng sẽ tập trung tuyên truyền, đối thoại với đơn vị sử dụng lao động bằng các hình thức linh hoạt, phù hợp để phổ biến các quy định, chính sách mới, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện, đồng thời tập trung hướng dẫn người lao động cài đặt và sử dụng ứng dụng BHXH số - VssID để theo dõi, giám sát quá trình đóng và quyền lợi hưởng chế độ của cá nhân.
Tuy nhiên, để bảo đảm quyền lợi cho người lao động, hướng đến  mục tiêu giảm số tiền chậm đóng, nợ đọng xuống mức thấp nhất thì bên cạnh sự nỗ lực của ngành BHXH cũng cần sự quan tâm, phối hợp của các ngành hữu quan, đặc biệt là việc chấp hành quy định liên quan đến bảo hiểm của mỗi đơn vị, doanh nghiệp và người lao động.