Nỗ lực xây dựng môi trường không khói thuốc

Sau hơn 10 năm triển khai Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL), với những nỗ lực của các cấp, ngành, địa phương, tỉnh Bắc Ninh đạt nhiều kết quả tích cực trong xây dựng môi trường không khói thuốc.

Ngành Y tế - cơ quan chuyên môn, đầu mối Chương trình PCTHTL là đơn vị tiên phong triển khai nhiều hoạt động thay đổi nhận thức, hành vi trong cộng đồng. Tại các cơ sở y tế, tuyên truyền về PCTHTL lồng ghép các buổi họp giao ban và các buổi họp hội đồng người bệnh nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của cán bộ, viên chức và người lao động, người bệnh và người nhà người bệnh. Nội dung tập trung tuyên truyền, vận động cán bộ, viên chức và người lao động, người bệnh và người nhà người bệnh thực hiện không hút thuốc lá trong khuôn viên bệnh viện, các đơn vị y tế.

Đền Đô được lựa chọn xây dựng điểm di tích không khói thuốc.

Các ngành, địa phương quán triệt công chức, viên chức, người lao động quy định không hút thuốc lá tại nơi làm việc, triển khai hoạt động PCTHTL trong các buổi giao ban, sinh hoạt của cơ quan, đơn vị, tổ chức đoàn thể, thông qua các buổi họp công đoàn, sinh hoạt chi đoàn và trên hệ thống phần mềm quản lý văn bản và điều hành. Quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc được các cơ quan, ban, ngành, từ tỉnh tới cơ sở đưa vào quy chế nội bộ của đơn vị, gắn tiêu chí xây dựng môi trường làm việc không khói thuốc với xét công nhận cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp văn hóa.
Về trực quan, đã treo biển Cấm hút thuốc lá tại hành lang, phòng làm việc, phòng họp, hội trường và các địa điểm có quy định cấm hút thuốc tại nơi làm việc, cơ sở y tế, trường học... Sáng kiến tăng cường truyền thông, nâng cao hiệu quả thực thi Luật PCTHTL có thể kể đến như: Hội thi Nông dân với công tác PCTHTL, tổ chức các sự kiện Thể thao không khói thuốc, sự kiện Du lịch Đền Đô không khói thuốc; sản xuất và công diễn tiểu phẩm Quan họ về phòng, chống tác hại của thuốc lá…
Sự chuyển biến rõ nét trong xây dựng môi trường không khói thuốc cũng được ghi nhận tại trường học, trên các phương tiện giao thông công cộng. Ở các cơ sở giáo dục, trường học, song song việc thực hiện tốt công tác phổ biến các văn bản pháp quy của nhà nước, kế hoạch triển khai thực hiện chương trình PCTHTL… 100% cơ sở giáo dục, đào tạo triển khai kế hoạch “Xây dựng môi trường trường học không khói thuốc” và thực hiện lồng ghép chương trình giáo dục PCTHTL, thuốc lào, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha... thông qua các hoạt động ngoại khoá, sinh hoạt dưới Cờ và các hoạt động giáo dục khác của các nhà trường.
Ngoài triển khai các mô hình: Cơ sở y tế không khói thuốc, Hội Nông dân không khói thuốc, năm 2021 được sự hỗ trợ của Tổ chức Healthbridge tại Việt Nam, tỉnh Bắc Ninh triển khai “Điểm di tích Đền Đô không khói thuốc” tại phường Đình Bảng, thành phố Từ Sơn. Tại đây, hàng loạt pano, biển báo, nội quy truyền thông về tác hại của thuốc lá được lắp đặt ngay từ cổng vào, trên hàng cây dọc trục đường chính vào Đền... Hệ thống loa truyền thanh cũng thường xuyên phát thông báo nội quy không hút thuốc lá, tuyên truyền Luật PCTHTL, các quy định xử phạt vi phạm về hút thuốc lá… Vào những ngày cuối tuần hay dịp lễ quan trọng, lượng khách đến Đền Đô đông hơn, thời lượng truyền thanh về tác hại của thuốc lá cũng được tăng cường.
Theo ông Ông Bùi Thế Thực, Trưởng khoa Truyền thông - Giáo dục sức khỏe, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, cán bộ đầu mối Chương trình PCTHTL tỉnh Bắc Ninh cho biết, hiện nay mô hình không khói thuốc tiếp tục được duy trì tại Đền Đô, cơ quan đầu mối đang nghiên cứu thêm các địa điểm khác, nếu đủ điều kiện sẽ nhân rộng. “Tập huấn, truyền thông trực tiếp, cấp phát sản phẩm truyền thông trực quan như: Biển cấm hút thuốc, pano, sản xuất tiểu phẩm, đào tạo giảng viên cho hệ thống các cơ sở giáo dục về PCTHTL... đã cho thấy hiệu quả và sẽ tiếp tục được triển khai”.
Mặc dù đạt được những hiệu quả tích cực, huy động sự vào cuộc từ các cấp, ngành, chính quyền địa phương trong chỉ đạo, triển khai thực hiện Luật PCTHTL, Bắc Ninh vẫn gặp nhiều khó khăn, thách thức trong hoạt động thực tiễn. Trong đó, phải kể đến sự xuất hiện nhiều các sản phẩm thuốc lá mới, thuốc lá điện tử, shisha…  thu hút lượng lớn giới trẻ sử dụng, đặc biệt gia tăng tỉ lệ giới nữ sử dụng thuốc lá mới. Trong khi đó, lực lượng lao động dồi dào cùng với mật độ dân số đông là một thách thức trong vấn đề tiếp cận để truyền thông, vận động thay đổi thói quen, hành vi.
Xây dựng môi trường không khói thuốc đòi hỏi sự quyết tâm, quyết liệt và kiên trì, trong đó vai trò của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đóng vai trò quyết định. Bên cạnh việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền những việc làm hay, việc làm tốt, nhân rộng mô xây dựng môi  trường không khói thuốc, cần tăng cường thanh tra, kiểm tra việc thực hiện Luật
PCTHTL. Hoạt động kinh doanh, buôn bán thuốc lá đặc biệt là các loại thuốc lá điện tử cần được kiểm soát chặt chẽ, hạn chế những hệ luỵ nguy hiểm do thuốc lá thế hệ mới gây ra.