Nô nức hội làng

Hết ngày 4 Tết, khắp các làng xã ở Thuận Thành đã tưng bừng không khí đón lễ hội. Vùng Dâu-Luy Lâu là nơi hội đình, đền, chùa, miếu được tổ chức nhiều và đậm đặc nhất.

Mở đầu là Hội khao quân ngày 5 tháng Giêng của Hai Bà Trưng diễn ra ở Văn Quan (xã Trí Quả). Trước đây, hội này kéo dài 10 ngày, thanh niên từ 45 tuổi trở lên sẽ được làm cỗ, trình trầu “Làng em vào đám đẫy trà/Vừa vào cho đến giã ra mười ngày”. Ngày 12 tháng Ba là ngày giỗ của ả Tắc và ả Dị, dân làng Văn Quan lại tiếp tục mở hội. Nhưng từ khi thực hiện nếp sống mới, chính quyền và nhân dân địa phương đã tổ chức gọn lại trong một lễ hội khao quân gồm 3 ngày (từ mồng 4 đến mồng 6 Tết). Liên tiếp sau đó là hội đình và nghè ở các làng Đại Tự, Lũng Khê, Thanh Tương, Thanh Hoài, Khương Tự thuộc xã Thanh Khương; hội Rước Nước ở làng á Lữ (Đại Đồng Thành) rồi ngày vào đám, thờ cúng, tế lễ Thành Hoàng ở khắp các làng, xã: Mão Điền, Song Liễu, Xuân Lâm, Đông Côi… kéo dài đến tận tháng Ba, tháng Tư. Vì ngày Tết dân tộc, ở đâu cũng có nên những gia đình có nhiều bạn bè, khách phương xa thường nhân dịp ngày hội làng mời về để gặp gỡ, chung vui, có những gia đình ăn hội còn to hơn ăn Tết. Mỗi lễ hội đều có phần tế lễ, rước sách các vị Thành Hoàng làng mà theo tâm thức dân gian đó là những vị thần có công coi sóc, che chở cho cộng đồng làng xã của địa phương. Theo các tài liệu, gia phả và tín ngưỡng của nhân dân thì đó là những người đã có công khai phá, lập ấp, đánh đuổi quân giặc, hoặc là ông (bà) tổ có công truyền dạy nghề cho bà con trong làng. Một nét đẹp chung không thể thiếu ở tất cả các lễ hội làng hay ngày vào đám là: tất cả con gái trong làng đã đi lấy chồng thiên hạ phải về làm lễ Thành Hoàng. Nếu vừa cưới trong năm thì con rể cũng phải về ra mắt, trình làng. Với những người lấy chồng quá xa hoặc bận công việc không thể về được phải nhờ ông bà, bố mẹ, anh chị em đặt lễ giúp. Việc làm đó vừa thể hiện sự hiếu thảo của người con gái và sự tôn trọng quê vợ của chàng rể hiền vừa để gắn bó tình cảm giữa bà con trong làng xóm. Sau phần lễ là phần hội, người dân trong thôn xóm tổ chức các trò chơi và hội thi dân gian như thi nấu cơm, thi múa gậy, thi kéo co… Đến nay, ở hầu hết hội làng, những nghi thức thuộc phần lễ vẫn được duy trì nhưng phần hội thì bị mai một đi nhiều. Tuy mỗi lễ hội mang những nét đẹp tiêu biểu riêng biệt và nhỏ lẻ của từng làng xã nhưng nó đã kết tinh thành một bức tranh văn hoá, tín ngưỡng sinh động, đa màu sắc về cuộc sống của con người nơi đây. Cũng như mọi năm, sau Tết Nguyên Đán, nhân dân Thuận Thành năm nay lại nô nức bước vào mùa lễ hội, đón xuân.