Nơi khởi nguồn “Tiếng trống khuyến học ban đêm”

Yên Phong, điểm sáng tiêu biểu của tỉnh về phong trào khuyến học, khuyến tài. Điểm sáng ấy cũng luôn được nêu gương trong các hội nghị của T.Ư Hội khuyến học Việt Nam. Trong đó, nét riêng trong công tác khuyến học của Yên Phong, nay đã lan tỏa đến 69/74 thôn, khu phố trên địa bàn huyện, đến nhiều địa phương trong và ngoài tỉnh chính là phong trào “Tiếng trống khuyến học ban đêm”.

Là phong trào rộng lớn, có sức lan tỏa mạnh mẽ, nhưng ít ai biết rằng “Tiếng trống khuyến học ban đêm” được bắt nguồn từ thị trấn Chờ, khởi đầu ở thôn Trác Bút.

Theo nhà giáo, nhà báo Nghiêm Đình Thường, Phó Chủ tịch Hội khuyến học Yên Phong: “Cụ Nguyễn Văn Thúc, người thôn Trác Bút, nguyên Chủ tịch UB hành chính huyện là một trong những người nghĩ ra “Tiếng trống khuyến học ban đêm” (năm 2000). Cụ cũng là người cần mẫn làm cái việc không công này đến tận khi qua đời năm 2004.”

“Tiếng trống khuyến học ban đêm” do cụ Thúc nghĩ ra bắt nguồn từ tiếng kẻng học ban đêm ở Phú Mẫn (thị trấn Chờ). Tiếng kẻng ấy có từ quả bom chết được nhân dân Phú Mẫn thu được trong những năm chống chiến tranh phá hoại miền Bắc của Đế quốc Mỹ. Tiếng kẻng học ban đêm cũng hiệu quả nhưng khó thực hiện ở địa bàn rộng. Từ tiếng kẻng học ban đêm, cụ Thúc cùng những người tâm huyết, trách nhiệm chuyển thành “Tiếng trống khuyến học ban đêm”. Nội dung do cụ Thúc nghĩ ra và ghi âm vào băng casset, rồi phát trên loa truyền thanh thôn vào 19 giờ mùa đông và 19 giờ 30 phút mùa hè, nội dung như sau:

 “Đã đến giờ tự học của các cháu, Hội Khuyến học Trác Bút đề nghị các hộ gia đình vặn nhỏ đài, ti vi đôn đốc con em ngồi vào bàn học tập. Tùng tùng tùng!… Tùng tùng tùng…”.

“Tiếng trống khuyến học ban đêm” nghe lâu thành quen, quen rồi thành nếp, người Trác Bút biết chuyển dần nếp ăn, nếp ở như ăn cơm sớm hơn, bố trí góc học tập yên tĩnh, đủ đèn, đủ quạt, không còn tụ tập mấy ông bà hàng xóm trò chuyện dông dài mà tất cả dành thời gian yên tĩnh cho con em học tập.

Từ Trác Bút, phong trào nhanh chóng lan đến các thôn, khu phố toàn thị trấn rồi tỏa rộng đến các xã trên địa bàn huyện, lên tỉnh và nhiều tỉnh, thành lân cận. TƯ Hội khuyến học Việt Nam, Hội khuyến học nhiều tỉnh, thành phố đã về Yên Phong, đến Trác Bút học tập, nhân rộng mô hình “Tiếng trống khuyến học ban đêm”.

Riêng tại thị trấn Chờ, sở dĩ “Tiếng trống khuyến học ban đêm” lan rộng và nhanh chóng nhận được sự đồng thuận cao trong các tầng lớp nhân dân bởi đây là vùng đất giàu truyền thống hiếu học. Suy nghĩ vươn lên bằng con đường học vấn từ lâu đã ăn sâu vào máu thịt người dân. Toàn thị trấn có 5 thôn (Phú Mẫn, Nghiêm Xá, Trác Bút, Trung Bạn, Ngân Cầu) và 4 khu phố, nơi quần tụ của nhiều người đến từ nhiều miền quê khác nhau. Riêng 5 thôn là những vùng đất cổ, được ví như một bàn tay 5 ngón, có ngón dài ngón ngắn, nhưng điểm giống nhau và tự hào nhất chính là truyền thống hiếu học và khoa bảng.

Là đất học, ở thị trấn Chờ còn có rất nhiều dòng học hiếu học nức tiếng gần xa như họ Nguyễn Hữu, Đặng Đình (Phú Mẫn), Mẫn Bá (Trác Bút), Nguyễn Văn, Nguyễn Khắc (Trung Bạn), Nghiêm Đình (Nghiêm Xá)… Toàn thị trấn có 1,7 vạn dẫn thì có tới gần 6000 nghìn người là hội viên hội khuyến học, chiếm hơn 30% dân số.

Trong số 5 thôn, nổi nhất là Phú Mẫn với hơn 650 người có trình độ Đại học; 211 Thạc sỹ, Tiến sỹ; 1 Giáo sư, 2 Phó Giáo sư… Trong năm học 2016-2017 thôn có 170 học sinh đỗ Đại học đợt I, 32 học sinh đạt giải tỉnh và Quốc gia. Ở Phú Mẫn nói riêng và thị trấn Chờ nói chung, những người có học hàm, học vị cao, những học sinh tiêu biểu đều được tôn vinh xứng đáng, tạo sức lan tỏa trong cộng đồng.

Thị trấn Chờ, trung tâm huyện lỵ Yên Phong đang từng ngày thay da đổi thịt. Nhiều nơi vẫn gọi là thôn nhưng mang dáng dấp đô thị với nhịp sống sôi động. Đời sống các tầng lớp nhân dân ngày càng được nâng cao. Nhưng dù đi đâu, làm công việc gì thì họ vẫn tự hào được sinh ra ở đất Hàm Sơn xưa và nay là thị trấn Chờ đổi mới. Chính niềm tự hào đó mà nhiều người luôn mong muốn được góp sức xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, nhất là trong công tác khuyến học khuyến tài vốn đã trở thành điểm sáng của vùng quê Bắc Ninh - Kinh Bắc.