Nối những Mạch Nguồn

Mới lạ, đặc sắc và đậm nét văn nghệ dân gian là cảm nhận chung của nhiều người theo dõi Liên hoan Đàn và hát dân ca lần thứ Nhất được tổ chức tại Trung tâm Văn hoá - Thông tin tỉnh cuối tháng 6 vừa qua. Giữa những ngày hè trời nắng như đổ lửa rồi lại mưa như trút nước đó dường như là một bản nhạc đa âm sắc vang lên khi trầm, khi bổng, đưa khán giả trở về với không gian nông thôn Việt Nam - nơi sản sinh và nuôi dưỡng nhiều thể loại dân ca mê đắm lòng người.

Không khó để nhận ra sự đam mê và nhiệt huyết ở những diễn viên, nhạc công tham gia Liên hoan Đàn và hát dân ca lần này. Tuy là lần đầu tiên được tổ chức, song với sự thành công lớn hơn mong đợi của cả Ban tổ chức lẫn người tham dự, đây thực sự là ngày hội giao lưu đầy ý nghĩa giữa dân ca các miền, khơi gợi tiềm năng văn hoá văn nghệ và khẳng định sức sống mãnh liệt ấy bắt nguồn từ lao động, sản xuất. Mỗi chương trình, tiết mục tham dự đều thể hiện rõ sự đầu tư kỹ lưỡng của các cá nhân, đơn vị, người xem đều cảm nhận rằng, dường như không chỉ là sự đua tài với mong muốn đem về đội nhà thật nhiều giải thưởng mà ở đó còn có minh chứng cho sự ăn sâu bám rễ để nền văn nghệ dân gian đậm đà bản sắc dân tộc trường tồn và ngày thêm phát triển. Đọng lại sau Liên hoan là giữa gần 200 diễn viên, nhạc công không chuyên với 50 tiết mục, khán giả vẫn không quên hình ảnh một cô bé Thanh Tân mới 14 tuổi nhưng nặng lòng với nghệ thuật Ca trù hay cụ ông 88 tuổi Nguyễn Thanh Trì vẫn khoẻ khoắn, mê say với kèn - một loại nhạc cụ rất kén người nghe, hai nghệ nhân Nguyễn Thị Cúc – Nguyễn Thị Chiện nặng lòng với Quan họ cổ không nhạc đệm… Và còn nhiều nữa những làn điệu Quan họ, hát Văn, Chèo, dân ca Nam Bộ, dân ca Hà Nam, Xẩm, Trống quân… trình diễn tại Liên hoan tạo được ấn tượng tốt đẹp. Ca ngợi Đảng quang vinh, Bác Hồ vĩ đại, quê hương đất nước trên đường đổi mới, tình yêu lao động… đã trở thành nội dung xuyên suốt, đặc sắc ở chỗ được chuyển tải qua những làn điệu truyền thống mà vẫn rất hiện đại. Tuy nhiên, bởi được tổ chức với đặc trưng là đàn và hát nên chất lượng nghệ thuật của các tác phẩm, tiết mục tham dự được đánh giá ưu thế so với yêu cầu về nội dung. Chính bởi vậy, ngoài năng khiếu, lòng say mê thì sức sáng tạo của mỗi diễn viên trên sân khấu là điểm nhấn quan trọng tạo dấu ấn của họ nơi công chúng.

Vừa hoàn thành tiết mục độc tấu kèn Bản Kéo Thái Bình, cụ Nguyễn Thanh Trì trở lại khán đài với tư cách một khán giả yêu thích vốn văn nghệ dân gian phấn khởi sau tràng pháo tay giòn giã “Tôi muốn mang đến Liên hoan tiết mục độc đáo và chứng tỏ rằng yêu thích văn nghệ làm cho người già thêm sống khoẻ”. Điều đó cũng lý giải vì sao một cụ già ở vào tuổi xưa nay hiếm, đã từng đi nhiều nước XHCN (trước đây) lại hân hoan đến thế tại Liên hoan văn nghệ có sự tham gia của đủ các lứa tuổi. Đây thực sự là một bất ngờ lớn đối với khán giả, Ban giám khảo và chính Ban tổ chức. Bà Nguyễn Thị Mậu, quê Thái Bình lên thăm con gái gần 1 tháng nay đến với Liên hoan đã bày tỏ cảm nghĩ “Nghe và xem những làn điệu Chèo, tôi như được về quê, còn ở các thể loại dân ca khác, tôi lại được biết thêm một chút. Tôi thấy thích nhất các tiết mục hoà tấu bởi đòi hỏi sự phối hợp ăn ý giữa nhiều loại nhạc cụ”. Huyện Yên Phong với hoà tấu Nhã nhạc cung đình Huế đã mang đến Liên hoan sắc thái lạ, giới thiệu tới công chúng loại hình diễn xướng đặc sắc đậm nét cổ xưa. Vẫn dựa trên những làn điệu dân ca truyền thống: hát Văn, Chèo, Quan họ, song điểm nổi trội của huyện Lương Tài so với các đơn vị khác là hầu hết tiết mục tham dự được đặt lời mới ghi nhớ công ơn của Bác Hồ, tự hào về vùng đất trũng một thời nghèo khó nay vươn mình trỗi dậy, hiện hữu bằng cuộc sống ấm no hạnh phúc. Là vùng đất còn lưu giữ được nhiều loại hình văn nghệ độc đáo: Trống quân, Ca trù… Thuận Thành đã tô đậm thêm giá trị đặc sắc của vốn quý được nuôi dưỡng, trân trọng tự bao đời nay… Đối với những người làm công tác quản lý văn hoá, điều đáng quý nhất là sau Liên hoan này, nhiều tài năng được phát hiện từ phong trào của các làng, các CLB. Diễn viên “nhí” 14 tuổi Thanh Tân của huyện Thuận Thành chững chạc trên sân khấu với “Hồng hồng, Tuyết tuyết” hẳn khiến không ít người ngỡ ngàng và lạc quan bởi với Ca trù – một thể loại được coi là “cổ” và không có sự cải biên như một số loại hình khác vẫn còn những tấm lòng mê say, hứa hẹn sự tiếp nối của lớp trẻ nhằm gìn giữ, bảo tồn vốn quý của quê hương.

Liên hoan đã khép lại với dư âm và phản hồi tốt đẹp, những người yêu dân ca càng thêm tin tưởng vào sự phồn vinh ở cả diện rộng lẫn bề sâu của dòng nhạc truyền thống rất Việt Nam này.

Bài, ảnh: Thuỳ Vy.