Nông dân hội nhập

Kỳ II: NHÀ NÔNG LIÊN KẾT

Mô hình nhà nông liên kết, mà cơ bản là sự liên kết giữa nông dân với nông dân, giữa doanh nghiệp và hợp tác xã (HTX) ở Bắc Ninh đã hình thành nên chuỗi sản xuất cho ngành nông nghiệp. Bước đi phía trước dẫu còn nhiều khó khăn, nhưng với sự nỗ lực bắt tay của các bên tham gia cho thấy con đường hiện đại hóa nền nông nghiệp đang tạo ra sự chuyển biến tích cực, không ngừng nâng cao giá trị sản xuất, cải thiện chất lượng đời sống người nông dân.

Xây dựng chuỗi sản xuất

Là một tỉnh có tốc độ phát triển công nghiệp hoá-đô thị hoá nhanh đứng trong tốp đầu của cả nước, thế nhưng Bắc Ninh vẫn đặc biệt coi trọng sản xuất nông nghiệp. Ðiều đó được thể hiện sinh động trên những cánh đồng lớn, những khu trang trại tập trung liên kết, tạo ra sản phẩm hàng hoá chất lượng, đáp ứng nhu cầu của thị trường, hướng tới xuất khẩu. Theo ông Trần Ðăng Sâm, Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Bắc Ninh thì hành trang để nông dân bước vào thời kỳ hội nhập chính là liên kết, sản xuất theo chuỗi giá trị nông sản thông qua hợp đồng kinh tế. Sản xuất theo tín hiệu thị trường, đáp ứng yêu cầu của người tiêu thụ về lượng và chất, đem lại lợi nhuận cho nông dân, người chế biến và doanh nghiệp cao hơn sản xuất nhỏ lẻ, quy trình lỏng lẻo...

Cơ giới hóa nông nghiệp, trở thành động lực thúc đẩy phát triển những cánh đồng liên kết.

Xuất phát từ nhu cầu thực tế, từ năm 2012, Hội Nông dân tỉnh đã chỉ đạo Trung tâm Hỗ trợ nông dân phối hợp với Sàn kết nối cung cầu Bắc Ninh thí điểm ký kết hợp đồng sản xuất chuỗi lúa nếp Phu Thê và chuỗi lúa tẻ Ngọc Nguyệt trên diện tích gần 30 ha ở 3 sàn cơ sở tại các xã Nghĩa Ðạo (Thuận Thành), Nhân Thắng (Gia Bình) và Hiên Vân (Tiên Du). Các điểm sàn này được CP Kết nối cung cầu nông nghiệp thực phẩm (AFDEX) hỗ trợ kinh phí cho các hoạt động đào tạo, tập huấn, từng bước tạo điều kiện cho người nông dân tiếp cận với phương pháp canh tác mới, mang lại hiệu quả và năng suất cao hơn. Ði trên những cánh đồng lúa thơm nồng, các xã viên của HTX Ngô Cương (Nhân Thắng) chộn rộn niềm vui vì lúa nếp của mô hình này cho năng suất cao, đạt 230 - 250 kg/sào cho thu nhập khoảng 2 triệu đồng/sào, cao hơn các giống lúa thường từ 400- 500 ngàn đồng/sào. Thành công đó, mở ra nhiều triển vọng cho những cánh đồng, trang trại liên kết như khoai tây, măng tây xanh tại Gia Bình; vịt trời, gà Hồ, lợn siêu nạc tại Thuận Thành; gà sạch tại Yên Phong; khoai tây, cà rốt tại Quế Võ; cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGAP tại Tiên Du…

Phát huy vai trò kinh tế tập thể

Trong bối cảnh hội nhập, khu vực kinh tế tập thể mà nòng cốt là các HTX đóng vai trò quan trọng trong việc tập hợp nông dân, làm cầu nối để liên doanh, liên kết. Ngoài ra, các HTX còn đại diện cho các hộ nông dân, ký kết hợp đồng với doanh nghiệp và tổ chức sản xuất, cuối vụ đứng ra thu gom sản phẩm. Toàn tỉnh hiện có hơn 700 HTX hoạt động ở nhiều lĩnh vực, trong đó phần lớn là các HTX dich vu seo vụ nông nghiệp. Ðối với các HTX chuyên ngành nông nghiệp, đã có 70/77 HTX hoàn thành việc chuyển đổi, tổ chức lại sản xuất, chiếm gần 91%. Các HTX đã từng bước đổi mới phương thức hoạt động, quản lý, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động. Tiêu biểu là các HTX Dịch vụ nông nghiệp Tấn Phát (Yên Phong), Mộ Ðạo (Quế Võ), Nghĩa Ðạo (Thuận Thành); HTX VAC Xuân Hòa (Quế Võ); HTX Măng tây xanh Thái Bảo, HTX Dịch vụ tổng hợp Xuân Tùng (Gia Bình)…

Thu hoạch cá lồng ở HTX Dịch vụ tổng hợp Xuân Tùng (Song Giang-Gia Bình)

Một ngày áp Tết, như đã hẹn, bà Trần Thị Hoa, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Gia Bình dẫn chúng tôi về thăm mô hình sản xuất của HTX Dịch vụ  tổng hợp Xuân Tùng, ở thôn Chi Nhị, xã Song Giang (Gia Bình). Chỉ tay về mặt nước mênh mông, bà Hoa hồ hởi: “Sông Ðuống sóng cuộn là thế, nhưng đỏ nặng phù du, là môi trường thuận lợi cho phát triển nuôi thả cá lồng. Thành lập từ năm 2014, lúc đầu HTX chỉ có 5 thành viên với 10 lồng cá. Năm đầu tiên, mô hình nuôi thả cá lăng, rô phi đơn tính… đã mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, mỗi lồng trừ chi phí thu lãi từ 80-100 triệu đồng. Thấy hiệu quả kinh tế rõ rệt, một số người dân đã xin ra nhập. Ðến nay, HTX đã thu hút 15 thành viên tham gia đầu tư hơn 20 tỷ đồng sản xuất trồng trọt và chăn nuôi trên diện tích 15 ha (trong đó có 7 ha đỗ tương được cấp chứng nhận VietGAP) cùng hơn 60 lồng nuôi cá trên sông”. Ði trên chiếc cầu bồng bềnh nối ra khu nuôi thả cá lồng trên sông Ðuống, ông Ðào Xuân Chuẩn, Giám đốc HTX Dịch vụ tổng hợp Xuân Tùng chia sẻ: “Tham gia HTX giúp chúng tôi nâng cao tính tương trợ, giảm bớt những nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh như tự hạ giá, phá giá lẫn nhau. Ðồng thời tiếp cận thêm được nhiều thông tin hữu ích trong sản xuất, tích cực ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và tăng thu nhập”.

Rời HTX Dịch vụ tổng hợp Xuân Tùng, chúng tôi lại hành trình đến với những bờ bãi ven sông Ðuống. Suốt chặng đường đi, chúng tôi chỉ thấy nữ Chủ tịch Hội Nông dân Trần Thị Hoa nặng lòng và trăn trở: “Gia Bình là mảnh đất thuần nông, người nông dân vẫn quen với làm ăn cá thể. Vì thế khi hợp đồng với doanh nghiệp, chúng tôi phải xuyên nắm bắt, phối hợp với chính quyền địa phương giám sát, đồng thời đảm bảo hài hòa quyền lợi giữa doanh nghiệp và người nông dân”. Từ phương châm´gần nông dân, hỗ trợ nông dân kịp thời, nhiều cánh đồng liên kết ven sông Ðuống đã và đang ánh lên mầu xanh cây trái, mầu xanh khát vọng về sự đổi thay trong tư duy sản xuất về những cánh đồng hàng hoá, chất lượng cao. Các cấp Hội Nông dân huyện Gia Bình đã tích cực triển khai nhiều mô hình liên kết bước đầu cho hiệu quả như: Phối hợp với Công ty CP Dược Bắc Ninh xây dựng mô hình trồng và bao tiêu sản phẩm nghệ trên diện tích 5 ha tại các xã Lãng Ngâm, Giang Sơn, Vạn Ninh để chiết xuất cureumin. Ðến nay dự án này được tỉnh phê duyệt mở rộng diện tích lên 50 ha trong những năm tiếp theo; phối hợp với Công ty TNHH Tonkin trồng 40ha khoai tây vụ đông mỗi năm tại Ðông Cứu, Ðại Lai; phối hợp công ty TNHH Hải Minh xây dựng mô hình trồng 100 ha đỗ tương tại Giang Sơn, Ðại Lai; triển khai mô hình trồng 10 ha hành tại Cao Ðức, Lãng Ngâm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu sang Nhật… Các mô hình trên đều được doanh nghiệp và nông dân ký kết hợp đồng từ đầu năm, đầu vụ với mức giá thu mua sản phẩm hợp lý, qua đó giúp nông dân tránh được tình cảnh được mùa, rớt giá.

Câu chuyện liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cho thấy, con đường hiện đại hóa nền nông nghiệp đang tạo ra sự chuyển biến tích cực: Nâng cao giá trị sản xuất, cải thiện chất lượng đời sống cho người dân nông thôn. Tuy nhiên, giúp nông dân không phải kiểu “mạnh ai nấy làm”, mà cần giúp họ có kiến thức, kỹ năng hợp tác, tiếp cận thị trường và quan trọng nhất là hỗ trợ nguồn vốn đầu tư. Ông Nguyễn Anh Phương, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh nhận định: “Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, nhất là khi Việt Nam tham gia ký kết Hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) đang đặt ra yêu cầu phải tái cấu trúc nền nông nghiệp, bởi chắc chắn các hộ nông dân đơn lẻ sẽ không thể cạnh tranh và đương đầu với các trang trại phát triển trên thế giới. Vì lẽ đó, doanh nghiệp và nông dân cần liên kết với nhau để trở thành một tổ chức vững mạnh. Trong đó, doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm, tựa như một “đầu tàu” kéo các “toa” - nông hộ cùng tiến ra thị trường lớn vì hội nhập luôn đi đôi cùng cơ hội và thách thức...”.

                        (còn nữa)