Nông dân hội nhập

Ông Trần Văn Hiền tận tình truyền nghề cho thợ trẻ.

Kỳ I:  LÃO NÔNG SÁNG CHẾ

Là người chế tạo ra hàng loạt máy móc phục vụ sản xuất nông nghiệp như máy bơm nước, hút bùn, làm đất, máy cấy, gặt đập liên hợp, ông Trần Văn Hiền ở thôn Nhân Hữu, xã Nhân Thắng (Gia Bình) được ví như lão nông đi đầu cơ giới của vùng đất Bắc Ninh-Kinh Bắc. Những máy móc do ông sáng chế đã góp phần không nhỏ cho việc hỗ trợ đắc lực và tạo ra sự chuyển biến tích cực trong quá trình sản xuất nông nghiệp của bà con nông dân.

Bỏ phố về quê…

Dòng sông Ngụ mấy năm về trước chỉ như “ao tù” nước đọng, bèo tây bám chặt đôi bờ. Bây giờ khúc sông xưa đã thay màu áo mới, mây trời in bóng nước xanh trong. Bèo tây đã được dọn dẹp, bùn lầy cũng đang được hút dọn khơi thông. Ðứng bên bờ sông, anh Ðào Sỹ Tuyên, Trưởng xóm 4, thôn Cầu Ðào, xã Nhân Thắng (Gia Bình) chỉ tay về phía xa và bảo: “Máy hút bùn kia cũng do một người dân địa phương sáng chế ra”. Qua lời giới thiệu của anh, chúng tôi tìm về thôn Nhân Hữu (Nhân Thắng) trong cái lạnh se sắt của một ngày mùa đông để “tận mục sở thị” người được mệnh danh là “nhà sáng chế” của nông dân. Ấn tượng đầu tiên đập vào mắt chúng tôi về ông Trần Văn Hiền là vóc dáng chắc nịch, mái tóc điểm bạc và cả phong thái nhanh nhẹn của người đàn ông năm nay đã 60 tuổi. Vừa nhâm nhi ly trà, ông Hiền vừa kể về cuộc đời và cái duyên khi bước chân vào nghề chế tạo máy của mình.

Sinh ra từ vùng quê thuần nông, tuổi thơ của ông là những tháng ngày cơ cực trên đồng ruộng. Thấu hiểu nỗi vất vả của người nông dân, ông luôn trăn trở phải làm thế nào để chế tạo ra những máy móc, thiết bị thay thế sức lao động của con người, giúp nông dân giảm bớt nhọc nhằn. Với ý chí quyết tâm và niềm đam mê kỹ thuật, năm 1974, ông Hiền thi đỗ vào Trường Công nhân Kỹ thuật I (tiền thân của Trường Ðại học Công nghiệp Hà Nội ngày nay). Năm 1977, sau khi tốt nghiệp với thành tích xuất sắc, ông được nhà trường giữ lại làm giảng viên, phụ trách mảng cơ điện. Năm 1988, với những đóng góp trong việc nghiên cứu cải tiến chiếc máy bơm tay kiểu truyền thống, ông được Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước cấp Bằng Lao động sáng tạo, sau đó chuyển về công tác tại Công ty xây lắp Thủy lợi Hà Bắc. Tới năm 1992, ông quyết định “rẽ ngang”, trở về quê hương để hiện thực hóa ước mơ, hoài bão của mình.

“Nhà sáng chế” của nông dân

Lúc đầu quyết định bỏ phố về quê, người dân ai cũng bảo ông Hiền “ngược” đời. Bây giờ nhìn cơ ngơi của ông thì mọi người mới tỏ: Có chí thì nên và cái lý làm giầu trên mảnh đất quê hương của ông là bền vững nhất. Xã Nhân Thắng quê ông vốn là vùng đất trũng của huyện Gia Bình, quanh năm chỉ cấy được một vụ lúa nhưng năng suất bấp bênh, hay bị ngập úng dẫn đến người nông dân thường bỏ ruộng. Thế nhưng, nhờ quá trình chuyển dich vu seo cơ cấu kinh tế nông nghiệp, những diện tích khó canh tác này lại trở thành lợi thế trong nuôi trồng thuỷ sản. Nghề nuôi trồng thủy sản ngày càng phát triển kéo theo việc cải tạo ao hồ tiêu tốn rất nhiều thời gian, nhân lực, mà cách làm thủ công lại cho hiệu quả không cao, dễ gây dịch cho vật nuôi. Thấy vậy, ông Hiền tiến hành thu gom các loại máy móc cũ, hư hỏng của người dân và dành thời gian, tâm huyết để nghiên cứu, chế tạo ra máy hút bùn cải tạo ao hồ.

Theo ông Hiền, việc nghiên cứu sản phẩm này hết sức khó khăn vì phải chế tạo ra các thiết bị máy móc phù hợp với môi trường luôn chịu ảnh hưởng của thời tiết nắng mưa, sình lầy. Trong khi đó, tiềm lực kinh tế còn hạn chế… Vượt qua những khó khăn đó, ông đã chế tạo ra chiếc máy hút bùn có nhiều điểm ưu việt, được đánh giá cao trong công tác xử lý môi trường với gần 20 ứng dụng khác như hút bùn, than, quặng, dọn bể, cải tạo lòng hồ, sông, suối… với công suất từ 10m3 đến 1000m3/giờ hỗn hợp bùn đậm đặc từ 10 đến 30% , hút sâu dưới mặt nước từ 1 đến 20m, đẩy cao từ 1 đến 10m, đẩy xa từ 100m đến 10.000m có tiếp sức... Sản phẩm của ông được đông đảo người dân trong và ngoài tỉnh đón nhận. Năm 1994, ông đã cung cấp hơn 100 chiếc máy hút bùn cho Dự án cải tạo sông Tô Lịch (Hà Nội).

Máy hút bùn khơi thông sông Ngụ.

Với những thành công bước đầu, năm 1996, xưởng cơ khí nhỏ mang tên Trần Hiền chính thức được thành lập, đáp ứng nhu cầu sửa chữa, thay thế phụ tùng và mua sắm máy móc của người dân địa phương. Ông cũng nghiên cứu, phát triển thành công các dòng sản phẩm máy bơm con cóc công suất từ 2 HP-24 HP; máy làm đất đa chức năng, có thể lên luống, xới cỏ, cắt lúa, dỡ khoai; máy cấy mạ khay; máy gặt đập liên hợp hoạt động được trên các địa hình phức tạp, đồng ruộng sình lầy mà vẫn đáp ứng được các khâu cắt gặt, đập tuốt, sàng sẩy lấy hạt… phục vụ đầy đủ các nhu cầu của người dân, từ khâu thủy lợi, làm đất, gieo hạt đến thu hoạch.

Ông Trần Như Lâm, ở thôn Bùng, xã Bình Dương (Gia Bình), một khách hàng thường xuyên của ông Hiền cho biết: “Từ nhiều năm nay, tôi đã đặt mua các loại máy do ông Hiền sáng chế như máy hút bùn, máy làm đất, máy nâng hàng... Những sản phẩm này có điểm chung là gọn nhẹ, vận chuyển dễ dàng, giá cả hợp lý, mang lại hiệu quả cao cho người sử dụng”.

Gần 40 năm gắn bó nghề cơ khí, với những kiến thức và kinh nghiệm thực tế tích lũy được, các sản phẩm của ông ngày càng hoàn thiện và tạo được uy tín trên thị trường. Ðến năm 2011, ông mở rộng quy mô sản xuất, thành lập Công ty Cổ phần Cơ nhiệt Thủy lợi Nông nghiệp Ðoàn - Trần. Với diện tích nhà xưởng gần 1.000 m², doanh nghiệp của ông tạo việc làm thường xuyên cho 20 lao động địa phương với mức lương bình quân 6 triệu đồng/người/tháng; mỗi năm cung cấp hàng vạn sản phẩm máy móc khắp nơi từ Bắc vào Nam. Thành công trên mảnh đất quê hương, điều khiến chúng tôi ấn tượng trước ông Hiền còn ở chỗ ông đã tận tình truyền nghề cho hàng trăm người nông dân ở khắp nơi: Gia Bình, Lương Tài (Bắc Ninh), Hải Dương, Hưng Yên, Lào Cai, Yên Bái… tìm về tu nghiệp.

Ông Hiền chia sẻ: “Làm khoa học không có chỗ đứng của dập khuôn, phải thường xuyên tìm tòi, khám phá, đổi mới phương pháp, cải tiến công nghệ để thích ứng với môi trường và khí hậu. Gần ruộng đồng, gần bà con cho mình hiểu thêm được nhiều thứ, giúp mình có nhiều sáng chế thiết thực. Tôi còn đang ấp ủ rất nhiều ý tưởng phục vụ những mục đích lớn hơn, như cải tiến máy hút bùn, hút cát để có thể sử dụng tại các trạm thủy điện; chế tạo lò đốt rác thải có khả năng phát điện; đưa cơ giới hóa đồng bộ vào sản xuất nông nghiệp…”. Ðó cũng chính là cách ông tri ân với ruộng đồng, với nông dân và thỏa niềm đam mê sáng chế đã ăn sâu vào máu thịt.

Bà Trần Thị Hoa, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Gia Bình đánh giá: “Ông Trần Văn Hiền là một hội viên tiêu biểu, có nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật giúp nông dân giải phóng sức lao động. Hiện nay, HND huyện đang tích cực phối hợp với ông Hiền trong việc cải tiến thiết bị, đưa cơ giới hóa vào xây dựng những cánh đồng mẫu lớn, những vùng chuyên canh, qua đó giảm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế, phát triển tam nông trong thời kỳ mới”.