NSNA Trần Phan - Người lan tỏa vẻ đẹp sen nhị sắc Gia Bình

Tháng Sáu về, khi nhánh bằng lăng tím dần nhạt màu, là lúc hoa sen khoe sắc tỏa hương, tôi về miền quê thanh bình, yên ả thôn Cầu Đào, xã Nhân Thắng (Gia Bình) gặp nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA) Trần Phan, người đam mê chụp ảnh hoa sen và được giới nghệ sĩ yêu sen gọi với cái tên trìu mến “Phan sen”. Ông cũng là người đầu tiên phát hiện vẻ đẹp của sen nhị sắc Gia Bình và lan tỏa đến nhiều vùng miền.

Mùa sen đến, nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Phan lại đắm chìm với từng khoảnh khắc đẹp của sen “Nhị sắc”.

Đầu giờ sáng mùa hạ, ánh nắng đã chói chang, nghệ sĩ Trần Phan đang cần mẫn dưới hồ sen tại xã Nhân Thắng để nhân cấy giống sen nhị sắc. Ông cho biết: Đối với hồ mà nền đất sét thì việc nhân giống rất vất vả, bởi việc lấy mầm sen rất khó khăn do độ dính của đất, người làm phải khéo léo và tốn nhiều sức để mầm sen còn nguyên rễ, sau đó đem cấy xuống bùn.
Cách đây hơn 10 năm, trong một dịp cùng các nghệ sĩ đi thực tế tại xã Quỳnh Phú (Gia Bình), NSNA Trần Phan phát hiện ra một bông sen đặc biệt có màu trắng chủ đạo pha màu hồng sẫm ở rất nhiều cánh sen trắng tại một mương dẫn nước thủy nông. Thấy bông sen lạ, độc đáo và đẹp mê hồn, nghệ sĩ Trần Phan chụp ngay khoảnh khắc đó và nảy sinh ý tưởng cần phải bảo tồn giống sen quý hiếm này. Ban đầu sen chưa có tên nên được giới nghệ sĩ nhiếp ảnh đam mê chụp sen gọi là sen 2 màu. Cách đây khoảng 5 năm, ông Nguyễn Kim Hệ, công tác tại đại sứ quán Cộng hòa Séc, người làng Ngụ, xã Nhân Thắng (Gia Bình) quan tâm tới trang Sen Gia Bình trên facebook của nghệ sĩ Trần Phan đề nghị gọi là sen “nhị sắc” để tương thích với một bông sen quý khác có tên “Tịnh đế” (sen tiến vua). Từ đó những bông sen hai màu độc đáo được giới nghệ sĩ và người yêu sen đều gọi là sen nhị sắc.
NSNA Trần Phan cho biết: Sen nhị sắc vô cùng đẹp, khó mà diễn tả hết được, trên cùng một bông hoa có một nửa trắng muốt, một nửa màu hồng; có bông trắng, cánh viền hồng; có bông thì 1/2, 1/3 là cánh hồng; có bông bên trong phía gần nhụy có màu xanh ngọc, cánh viền hồng… Dưới cái nắng oi nồng của mùa hạ, ngắm sen nhị sắc và thưởng thức mùi hương thơm dịu nhẹ, chắc hẳn những ai đi ngang qua hồ sen cũng phải ngỡ ngàng, ngẩn ngơ, say đắm.
Mỗi mùa sen đến, những bông sen nhị sắc được NSNA Trần Phan chụp và đưa lên trang facebook cá nhân được giới nghệ sĩ yêu sen quan tâm. Để lan tỏa vẻ đẹp của sen ông mời các anh, em đam mê nhiếp ảnh, đặc biệt là thích chụp ảnh hoa sen về Gia Bình thưởng thức. Rất nhiều NSNA ở khắp các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Thái Nguyên rồi cả thành phố Hồ Chí Minh cũng bay ra chụp ảnh và ngắm sen nhị sắc. Ban đầu, giống sen này chỉ có ở Quỳnh Phú (Gia Bình). Để bảo tồn và nhân rộng, NSNA Trần Phan đã vận động những nghệ sĩ nhiếp ảnh yêu hoa sen đóng góp kinh phí, thuê người nhân giống sen ở các ao, hồ tập thể, của nhà chùa, tư nhân có nhu cầu. Ông đã đích thân mang giống sen đặc biệt này nhân cấy tại một số ao, hồ ở Gia Bình, Thuận Thành, Lương Tài. NSNA Nguyễn Hà Phú (Hà Nội) cũng tìm về Gia Bình và mang giống sen nhị sắc đến một số tỉnh Hà Giang, Thanh Hóa, Trung tâm thực nghiệm phát triển nguồn gen (Học viện Nông Nghiệp Hà Nội)…
Sen nhị sắc Gia Bình đã được nhân giống ở nhiều tỉnh, thành phố khoảng 7 năm nay nhưng có lẽ không ở đâu đẹp bằng sen nhị sắc Gia Bình. Mỗi mùa sen đến, giới nhiếp ảnh lại nô nức tìm về nơi đây để thỏa sức đắm chìm với từng khoảnh khắc của sen, trong buổi ban mai từ khi sen chúm chím đến khi bung nở tỏa hương rồi khi sen khép hờ cánh. Ở Gia Bình, ngoài Quỳnh Phú, hiện nay, sen nhị sắc có ở một số địa điểm: Đền Lệ Chi Viên (xã Đại Lai), chùa thôn Hương Triện (xã Nhân Thắng); chùa xóm Dộc, thôn Bảo Ngọc (xã Thái Bảo), hồ sen thị trấn Gia Bình…
NSNA Trần Phan cho biết thêm: Nhân cấy giống sen cũng cần phải có kinh nghiệm. Nếu dùng hạt, khi hạt chín đem về phơi già vừa phải sau đó cắt một chút vỏ phần trên và gieo vào chậu nước, khi mầm sen lên thì tiếp tục cho nước lên dần theo mầm. Nhân giống sen bằng mầm sen, vào khoảng tháng 2 các mầm sen lên có lá mặt gương (lá vẫn nằm trên mặt nước) thì đào tận củ của mầm sau đó đem vùi xuống bùn, khi cấy phải để lá trên mặt nước, sen đã lên thì nước ngập đến đâu lá sen sẽ tự vươn lên đến đó.
Thả hồn cùng với NSNA Trần Phan trong một buổi sáng ngày hạ bên hồ sen, tôi mới hiểu phần nào một người yêu nghệ thuật, yêu các loài hoa như ông lại đắm say với vẻ đẹp của sen đến vậy. Dưới cái nắng mùa hạ, từng búp sen bung nở, tô thêm phần rực rỡ cho một miền quê. Sen nơi đây có vẻ đẹp rất riêng không nơi nào có được. Đó là hình ảnh từng bông sen nhị sắc độc đáo vươn mình đón những giọt sương long lanh khi ánh mặt trời tỏa xuống, có những bông còn e ấp nụ xanh, có đóa chúm chím như nụ cười thiếu nữ và cũng rất nhiều bông đã bung nở, cùng với hương thơm tươi mát, dịu dàng đến say đắm lòng người khiến tâm hồn thư thái đến lạ.
Giống sen quý nhị sắc độc đáo, đốn tim bao người yêu và mê sen. Đã có nhiều họa sĩ vẽ tranh sen nhị sắc được công chúng yêu thích đón nhận như họa sĩ: Trần Thị Thanh Thủy, Phạm Thơm… Sen nhị sắc Gia Bình không chỉ tạo nên vẻ đẹp riêng khi mùa hạ tới mà còn là sân chơi hấp dẫn các văn nghệ sĩ, những người yêu sen, yêu cái đẹp được giao lưu, học hỏi.