Phát huy vai trò của HTX công nghiệp-TTCN

Thời gian qua, loại hình HTX công nghiệp- tiểu thủ công nghiệp (CN-TTCN) đã phát huy vai trò tích cực trong làng nghề truyền thống, nơi hộ gia đình, cá nhân cần chung sức để có nguồn vốn lớn, có "đầu tàu" đảm nhận việc tìm kiếm khách hàng, thu mua và tiêu thụ sản phẩm. Không chỉ nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm của các làng nghề, việc thành lập HTX CN - TTCN còn có ý nghĩa to lớn trong việc du nhập và nhân rộng ngành nghề mới. Tuy nhiên, do hạn chế về vốn, nhân lực, thị trường… một số HTX hoạt động kém hiệu quả. Để các HTX này phát huy tốt hơn nữa vai trò đối với nền kinh tế cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.

Theo thống kê của Liên minh các HTX tỉnh, từ năm 2008 đến nay, toàn tỉnh thành lập mới 12 HTX CN-TTCN, nâng tổng số HTX loại hình này lên 184, tạo việc làm cho gần 5.000 xã viên, lao động. Các HTX này chủ yếu tập trung ở các làng nghề: Đồng Kỵ, Đa Hội (thị xã Từ Sơn); Phong Khê (thành phố Bắc Ninh); Văn Môn (Yên Phong); Đại Bái (Gia Bình); Quảng Phú (Lương Tài)… Song hầu hết các HTX đều có quy mô nhỏ, chủ yếu giải quyết lao động tại chỗ. Nhờ chính sách khuyến khích, phát triển CN- TTCN, ngành nghề sản xuất, kinh doanh của các HTX đa dạng hơn, địa bàn phân bố rộng hơn.

Theo đánh giá của Liên minh các HTX tỉnh, hiệu quả hoạt động của nhiều HTX chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Nguyên nhân dẫn tới thực trạng này là do các HTX thành lập với số vốn ít, máy móc, thiết bị lạc hậu, cơ sở vật chất phục vụ sản xuất kinh doanh hạn chế. ở một số HTX, cán bộ chủ chốt có chuyên môn nghiệp vụ thấp, chủ yếu hoạt động theo kinh nghiệm thực tế, khó thích nghi với những biến động của thị trường. Bên cạnh đó vẫn còn những đơn vị chỉ thành lập trên cơ sở nguyện vọng của một cá nhân sáng lập, các xã viên khác chỉ ghi tên mà không góp vốn, không chia lợi tức… Cùng với đó là những trở ngại trong việc tiếp cận các nguồn vốn vay, nhất là vốn vay ưu đãi. Ông Nguyễn Văn Hiệp, Phó Chủ nhiệm HTX Cổ phần Như Nguyệt (KCN Võ Cường, thành phố Bắc Ninh) chuyên sản xuất, gia công các sản phẩm cơ khí xây dựng phản ánh: "Hiện nay, HTX hoạt động như một doanh nghiệp, không có nhiều chính sách ưu tiên, nhất là về nguồn vốn vay ưu đãi. Ngân hàng chỉ chấp nhận nếu thế chấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để vay với tư cách cá nhân. Nhưng vay vốn theo tư cách cá nhân để phục vụ sản xuất, kinh doanh của HTX thì cơ quan thuế không có căn cứ tính lãi ngân hàng vào chi phí đầu vào để giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho HTX…". 

Để loại hình HTX CN-TTCN phát huy hiệu quả, giải pháp quan trọng là chính các HTX cần nâng cao tinh thần tự lực, khơi dậy nguồn lực trong xã viên. Trong quá trình hoạt động có báo cáo tài chính cho cơ quan cấp giấy phép đăng ký kinh doanh, bảo đảm chế độ kế toán công khai, minh bạch. Đó là cơ sở để HTX tiếp cận với nguồn vốn vay tín dụng dễ dàng hơn đồng thời được hưởng những chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, công nghệ… Ông Ngô Thế Tâm, Chủ nhiệm Liên minh các HTX tỉnh khuyến cáo: “So với các loại hình HTX khác, các HTX CN- TTCN phụ thuộc nhiều hơn vào trình độ nhân lực, công nghệ, thiết bị và thị trường… Bởi vậy, trước khi thành lập, sáng lập viên cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về những yếu tố này, xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh khả thi. Chỉ thành lập khi có nhu cầu thực sự của các xã viên, không thành lập HTX vì thành tích hoặc trông chờ sự hỗ trợ của Nhà nước…”.

Đồng hành với HTX, các cấp chính quyền, ngành chức năng cần xác định phát triển HTX, nhất là HTX CN-TTCN là nhiệm vụ quan trọng, qua đó tích cực hướng dẫn các HTX sơ kết, tổng kết và định hướng hoạt động. Đại diện nhiều HTX CN-TTCN cũng kiến nghị các ngành liên quan và chính quyền địa phương tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các đơn vị thuê đất xây dựng trụ sở và tạo mặt bằng sản xuất, tiếp cận với quỹ khuyến công và các dự án hỗ trợ về công nghệ, bảo vệ môi trường, đào tạo nghề cho xã viên, kiến thức quản lý cho cán bộ…

Bài, ảnh: Lâm Dương