Phát triển đô thị ở Bắc Ninh chặng đường 20 năm và tầm nhìn thời đại

Mùa xuân này, không khí trên miền quê Quan họ rạo rực chào đón sự kiện kỷ niệm 20 năm tái lập tỉnh. Cảm xúc dâng trào trong mỗi người, đó là những suy nghĩ, cảm nhận về quá khứ, hiện tại và tương lai. Người dân đô thị nhìn lại chặng đường 20 năm, tuy đã hàng ngày chứng kiến từng bước đi lên, mà cảm xúc vẫn ngỡ ngàng, ngỡ ngàng để rồi lại hối hả bước tiếp những chặng đường mới.

Cách đây 20 năm, ai cũng biết hệ thống đô thị của tỉnh hết sức nhỏ bé và lạc hậu. Thị xã Bắc Ninh được người ta ví von là “đô thị ngủ”. Ngủ vì từ lâu nó nằm yên không có sự mở mang, xây dựng và còn vì cách đó mấy năm, các xã ngoại vi vẫn còn dùng đèn dầu, nước giếng. Thị xã chạy dài theo tuyến đường 1 cũ (nay là tỉnh lộ 295B), gần như chỉ là một con phố dài, còn thị trấn các huyện là những con phố ngắn, ít nhộn nhịp hơn.

Tháng 1-1997 sự kiện tái lập tỉnh đã thực sự đưa đến cho Bắc Ninh một vận hội to lớn, vận hội phát triển toàn diện theo hướng công nghiệp-đô thị. Cả tỉnh nhanh chóng bước vào công cuộc xây dựng hạ tầng đô thị, công sở và nhà ở của nhân dân. Liền theo đó, nắm bắt định hướng phát triển đất nước theo hướng công nghiệp, phát huy lợi thế địa kinh tế, từ chủ trương đến sự hình thành các KCN diễn ra rất nhanh chóng, khởi đầu là KCN Tiên Sơn, Quế Võ với qui mô hơn 300 ha cho mỗi khu. Công nghiệp và đô thị trở nên hai chương trình lớn song hành, chẳng mấy chốc khiến cả tỉnh như một “Đại công trường”, công trình nối tiếp công trình, bộ mặt đô thị thay đổi từng ngày với những con đường, tuyến phố, khu đô thị,… Thời gian như chạy nhanh hơn theo công cuộc xây dựng.

Đến bây giờ, khi tổng kết chặng đường 20 năm, người trong cuộc cũng còn thấy kinh ngạc với những thành quả do chính mình tạo ra. Với quan điểm qui hoạch đi trước một bước, qui hoạch đô thị sớm được lập và trong mấy năm vừa qua đã cơ bản hoàn thành “bộ khung lớn” cho toàn tỉnh về định hướng  phát triển đô thị cho giai đoạn mới với qui hoạch Vùng tỉnh, qui hoạch Chung các đô thị và Chương trình phát triển đô thị toàn tỉnh. Đến nay, Hệ thống đô thị đã được mở rộng với diện tích khoảng 205km2 (tăng gần 10 lần). Trên địa bàn toàn tỉnh, phát triển 64 khu đô thị mới, hơn 200 khu nhà ở, khu dân cư-dịch vụ được qui hoạch với tổng diện tích khoảng 6.700 ha, trong đó nhiều khu đã và đang được xây dựng, đưa vào sử dụng. Tỷ lệ đô thị, đô thị hóa tăng từ 9% đến hơn 30%, hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị được xây dựng theo hướng hiện đại với hàng trăm km đường đô thị; 100% các đô thị được cấp nước sạch, đến nay 69/126 xã. phường được cấp nước sạch từ 39 nhà máy với tổng công suất 136.200m3/ngày đêm, dự kiến trong năm 2017, nước máy sạch sẽ được đưa đến 100% các xã, phường trong toàn tỉnh. Công trình thoát nước và xử lý nước thải, xử lý rác thải được đầu tư xây dựng khá mạnh mẽ. Hệ thống hạ tầng xã hội với bệnh viện, trường học, trung tâm văn hóa-thể thao các cấp, các đô thị được xây dựng khang trang, phần lớn đạt tiêu chuẩn quốc gia. Các trung tâm thương mại, khách sạn, tòa nhà hỗn hợp cao tầng từng ngày được mọc lên. Nhà ở nhân dân đạt 27,5m2/người (cao hơn 20% bình quân cả nước); nhiều dự án nhà ở xã hội hoàn thành đáp ứng một phần nhu cầu nhà ở cho người nghèo, đồng thời hình thành bước đầu nếp sống chung cư cho một bộ phận dân cư đô thị. Trong đó, những công trình tiêu biểu là điểm nhấn về qui mô và kiến trúc tại thành phố Bắc Ninh phải kể đến như: Trung tâm văn hóa Kinh Bắc; Thư viện; Bảo tàng, Nhà thi đấu đa năng tỉnh; các tượng đài, đài tưởng niệm; Trường Chuyên Bắc Ninh; Bệnh viện đa khoa 1000 giường, Bệnh viện Sản Nhi. Hai công trình trọng điểm là: Cung Qui hoạch Kiến trúc, Nhà hát dân ca quan họ và các tòa nhà hỗn hợp đã và đang xây dựng tại trung tâm thành phố v.v…

Các khu nhà ở mới,  trung tâm thương mại được phát triển dọc theo trục đường Lý Thái Tổ và Lê Thái Tổ (thành phố Bắc Ninh). Ảnh: Đức anh

Có thể nói, 20 năm qua bộ mặt đô thị tỉnh Bắc Ninh thay đổi toàn diện với từng đô thị, từng khu đô thị, từng khu phố với không gian, kiến trúc, cảnh quan rộng mở, đa dạng theo hướng xanh và hiện đại, không chỉ là niềm tự hào cho người dân Bắc Ninh mà còn thu hút sự hiếu kỳ, mến mộ của bạn bè gần xa và du khách trong và ngoài nước.

Phấn khởi, tự hào với tất cả những thành tựu đã đạt được, Đảng, chính quyền và nhân dân Bắc Ninh bước vào giai đoạn mới với tâm thế và tầm nhìn mới. Tiếp tục phát huy những lợi thế sẵn có, Bắc Ninh có thế và lực mới của một tỉnh ở tốp đầu cả nước về phát triển kinh tế. Quy hoạch vùng Thủ đô được điều chỉnh và phê duyệt tháng 5-2016 xác định Bắc Ninh ở trong tam giác tăng trưởng Vùng Thủ đô. Tầm nhìn mới của tỉnh về phát triển đô thị là phát triển bền vững, theo mô hình của các đô thị tiên tiến trên thế giới. Giai đoạn từ nay đến năm 2020, tỉnh cần tập trung cao cho việc hoàn thiện hệ thống hạ tầng khung đô thị. Giai đoạn 5 năm tiếp theo, cần có sự đột phá về nâng cấp hệ thống đô thị với giao thông kết nối vùng Thủ đô theo mô hình TOD đã được xây dựng trong Đồ án Qui hoạch chung Đô thị lõi, trong đó trọng tâm là xây dựng tuyến đường sắt đô thị Bắc Ninh-Hà Nội; xây dựng các đô thị mới theo tiêu chí Đô thị sinh thái, thông minh. Giai đoạn về đích để trở thành thành phố trực thuộc trung ương, ngoài công nghiệp, sẽ tạo ra giá trị mới của những ngành kinh tế chủ đạo như tài chính, thương mại, du lịch, đào tạo, logictic, bước đầu có hàm lượng của kinh tế trí thức. Tầm nhìn đến năm 2050 như quy hoạch Vùng tỉnh, quy hoạch chung đô thị lõi và quy hoạch Vùng Thủ đô đã vạch ra, tỉnh Bắc Ninh sẽ trở thành một đô thị “Văn hóa, sinh thái, tri thức”, cùng với Hà Nội, Vĩnh Phúc làm nên Vùng đô thị lớn văn minh, hiện đại, ngang tầm với Vùng Thủ đô của một số nước tiên tiến.

Hướng đến tương lai rộng mở ở phía trước, suy ngẫm về tất cả những nỗ lực vượt qua bao khó khăn suốt 20 năm qua để có được những thành tựu to lớn, biết được hiện tại đang ở đâu trong tiến trình phát triển, hôm nay, chúng ta có tầm nhìn xa hơn, tầm nhìn của thời đại hội nhập, thời đại của văn minh đô thị, chắc chắn công cuộc phát triển đô thị của Bắc Ninh sẽ thành công. Những mùa xuân hạnh phúc sẽ ngày càng vui hơn, không chỉ có những lời ca Quan họ đằm thắm mà còn hòa quyện những thanh âm của thời đại mới.