Phòng, chống tình trạng hóc dị vật ở trẻ nhỏ

Hóc, mắc phải dị vật đường thở, dị vật đường tiêu hóa là những tai nạn thường gặp đối với trẻ nhỏ, đặc biệt vào các dịp nghỉ hè khi trẻ không phải đến trường. Nếu không được phát hiện, xử trí sơ - cấp cứu kịp thời, hậu quả để lại sẽ rất nghiêm trọng, thậm chí trẻ có thể bị tử vong. Vì vậy, hiểu bản chất, biết các biện pháp sơ cấp cứu cơ bản là những điều mà phụ huynh nào cũng cần trang bị đầy đủ.

Vừa qua, đơn nguyên nội soi tiêu hóa thuộc khoa Nội tiêu hóa, Thần kinh, các bệnh máu - bệnh viện đa khoa (BVĐK) tỉnh tiếp nhận và điều trị cho một số trường hợp trẻ bị hóc dị vật. Bé Trần Duy Hưng (43 tháng tuổi) ở xã Bồng Lai, huyện Quế Võ, không may nuốt phải cục pin máy tính khi đang chơi tại nhà. Mặc dù bé đã nuốt được dị vật vào bụng, không có biểu hiện mắc nghẹn hay khó chịu; nhưng biết mức độ nguy hiểm khi dị vật mắc trong cơ thể của trẻ nên gia đình ngay lập tức đưa cháu đến BVĐK tỉnh cấp cứu. Hay trường hợp bé Trịnh Quang Thái ở xã Phương Liễu, huyện Quế Võ (11 tuổi), trong quá trình chơi với các bạn, không may xô đẩy nhau lúc đang cười đùa nên đồ chơi trên tay bị hất vào miệng và nuốt vào bụng. 2 trường hợp này đều được đưa vào viện cấp cứu và nội soi tiêu hóa để gắp dị vật kịp thời, tránh hậu quả đáng tiếc xảy ra.
Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Anh Tân - Phó Trưởng khoa Nội tiêu hóa - thần kinh - các bệnh máu, BVĐK tỉnh là người trực tiếp thực hiện nội soi gắp dị vật cho các bé trên cho biết: Ở cả 2 trẻ này khi chụp X-quang và nội soi tiêu hóa đều cho thấy hình ảnh có dị vật bằng kim loại, kích thước khoảng 2x2cm. Trong trường hợp trẻ bị hóc dị vật, nội soi tiêu hóa qua đường miệng là phương pháp tốt nhất để chẩn đoán và xử lí. Tuy nhiên, trường hợp trẻ còn quá nhỏ, chưa có sự hợp tác với cán bộ y tế thì quá trình nội soi gặp khá nhiều khó khăn. Bệnh nhân nhỏ tuổi thì thực quản sẽ nhỏ hơn nhiều so với người lớn, trong khi ống soi cũng khá lớn, nếu trẻ không phối hợp thì sẽ rất khó để thực hiện. Có những trường hợp như bé 43 tháng nói trên, bắt buộc phải gây mê mới có thể tiến hành nội soi gắp dị vật cho trẻ.
Cũng theo bác sĩ Tân, nếu dị vật mà trẻ nuốt phải là thức ăn mềm, có thể tiêu hóa được thì khả năng sẽ không ảnh hưởng. Nhưng khi dị vật là xương, hoặc các loại đồ bằng nhựa, kim loại hay thủy tinh, nếu không lấy được dị vật ra thì nguy cơ trẻ sẽ gặp nguy hiểm là rất lớn. Nếu dị vật mắc vào đường hô hấp có thể ngay lập tức gây ngừng thở dẫn đến tử vong; còn nếu dị vật vào đường tiêu hóa, để quá lâu sẽ gây viêm dạ dày, loét dạ dày cấp; hoặc nếu trường hợp dị vật đi qua được dạ dày xuống lỗ hậu môn thì sẽ có thể gây tắc ruột và phải trải qua một cuộc phẫu thuật để lấy dị vật ra ngoài.
Khi trẻ bị hóc dị vật, phụ huynh thường mắc một số sai lầm như cố gắng lấy tay móc miệng để trẻ nôn ra dị vật, hoặc làm dị vật trôi xuống dạ dày bằng việc vuốt lưng hay sử dụng một số mẹo dân gian như cho trẻ nuốt miếng rau, thìa cơm, hoa quả… Những việc làm này có thể vừa không mang lại hiệu quả như mong muốn, vừa khiến tình trạng của trẻ bị trầm trọng hơn. Vì vậy, trong quá trình chăm nuôi trẻ tại nhà, bố mẹ cần quan sát kĩ và tránh những đồ chơi quá nhỏ khiến trẻ có thể nuốt phải, bởi trẻ thường có thói quen lầm tưởng đồ vật là đồ ăn và cho vào miệng; với trẻ lớn hơn thì không nên đùa nghịch, cười đùa quá trong quá trình chơi. Trong trường hợp trẻ bị hóc dị vật, phụ huynh cần bình tĩnh để xác định tình trạng của trẻ. Nếu trẻ có biểu hiện tím tái, khó thở cần được xử lí bằng thủ thuật vỗ lưng ấn ngực nhiều lần cho đến khi trẻ hồng hào trở lại; còn nếu trẻ vẫn chưa ổn, phải sử dụng đến phương pháp thổi ngạt, cấp cứu ngưng thở, ngưng tim cần đưa ngay trẻ đến bệnh viện để được xử lí kịp thời. Tránh những sai lầm có thể khiến tình trạng của trẻ trở nên trầm trọng hơn - Ông Nguyễn Phương Trường - Giáo viên trường Cao đẳng Y tế Bắc Ninh cho biết.