Phù Lưu để nhớ, để thương

Đình khu phố Phù Lưu.

Theo các bậc cao niên, Phù Lưu nằm trên thế đất quý có hình con quy - một trong tứ linh, thế dáng này đặc biệt nổi bật trong mùa mưa, khi xung quanh các làng ngập úng, Phù Lưu như nổi trên lưng rùa. Trên mảnh đất này sinh ra nhiều người con tài giỏi thành danh qua các thời kì được trân trọng, ghi chép, đóng góp vào sử sách của đất nước như: Hoàng Văn Hòe-nhà thơ, chí sĩ ở cuối thế kỷ 19, nhà báo Phạm Văn Hảo-người chiến sĩ cách mạng kiên cường của Đảng; nhà văn Kim Lân, nhạc sĩ Hồ Bắc, dịch giả Hoàng Thúy Toàn…
Về Phù Lưu hôm nay, lướt qua những ngôi nhà với kiểu dáng hiện đại, dấu tích của một làng cổ vẫn còn qua lớp đá xanh lát dọc đường làng hàng trăm năm tuổi vẫn vững vàng qua thời gian, là không gian văn hóa cộng đồng trong kiến trúc những ngôi nhà thờ họ và khán thờ tổ của đội tuồng Phù Lưu. Nơi đây từng được xác nhận là cái nôi của tuồng Bắc với nhiều nghệ sĩ thành danh như cụ trùm Thiệp, ông Sáu đen… đã trở thành thầy dạy của nhiều đội tuồng cổ khắp vùng. Đến nay, gánh tuồng tuy không còn hoạt động sôi nổi nhưng đến ngày 12-8 âm lịch hàng năm (ngày giỗ tổ tuồng), những thế hệ kế cận vẫn tổ chức cúng giỗ tổ tuồng với những nghi thức truyền thống, nối dài kho tàng diễn xướng dân gian quý báu của dân tộc. Hiện nay trên đất Phù Lưu có tới hơn 20 CLB văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, trong đó đội hát Quan họ đã trở thành hạt nhân của sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Về Phù Lưu hôm nay du khách còn được đắm mình trong hơi thở ấm áp của nền văn hóa Nga qua những trang sách văn học do dịch giả Hoàng Thúy Toàn đã toàn tâm dâng tặng cả phòng triển lãm Văn học Nga cho quê hương.
Đằng sau những ngôi nhà kiến trúc mới, đội tuồng, đội Quan họ và sinh hoạt tao nhã của Phù Lưu vẫn có không gian để trường tồn, khẳng định sức sống mạnh mẽ của một làng có bề dày văn hóa. Để ngày nay, các mẹ, các chị hàng ngày tất tả, ngược xuôi lo buôn bán, vào ngày hội làng vẫn khoác lên mình áo mớ ba, mớ bảy xúng xính cất câu Quan họ chào khách, mời bạn ghé thăm quê, mọi lo lắng lùi xa nhường chỗ cho tình người thăng hoa. Hội chùa Phù Lưu ngày mồng 9 tháng Giêng và hội làng ngày mồng 8 tháng 3 âm lịch, tổ khánh tiết ở khu phố lại tích cực lo việc tâm linh của cộng đồng, phát huy những giá trị truyền thống quý báu của dân tộc. Đặc biệt, nơi đây còn gìn giữ được tục kết chạ với làng Trùng Quán, xã Yên Thường và thôn Trung, xã Dương Hà, huyện Gia Lâm (Hà Nội) qua hàng trăm năm. Vào ngày hội làng, Phù Lưu mời bạn kết chạ sang dự và luôn trân trọng quý nhau như anh, em ruột thịt.

Con đường đá xanh ở Phù Lưu vẫn được lưu giữ, trân trọng.

Ông Nguyễn Trọng Vũ, Trưởng khu phố Phù Lưu cho biết: Khu phố Phù Lưu có gần 1.300 hộ dân sinh sống với hơn 4.000 người, nhiều năm liền là khu phố văn hóa, năm 2023, số gia đình đạt gia đình văn hóa là hơn 97%, tỷ lệ hỏa táng, điện táng đạt 100%. Là khu phố có đông dân cư nhất của phường Đông Ngàn nhưng với truyền thống văn hóa lâu đời, người dân luôn thực hiện tốt chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước, tình hình an ninh trật tự được bảo đảm, người dân trong khu luôn có tình cảm gắn bó bền chặt.
Những người con xa quê ở Phù Lưu cùng những người ở lại nối kết nhau qua việc xóm, việc làng, qua những nghĩa cử cao đẹp đóng góp vào việc tôn tạo, gìn giữ những chứng tích của Phù Lưu trong đời sống cộng đồng. Phù Lưu có 9 di tích lịch sử văn hóa, trong đó 3 di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia gồm đình, đền, chùa và 6 di tích cấp tỉnh: Văn chỉ hương Hiền Từ; nhà thờ các dòng họ: Hoàng, Chu Tam, Lê Trần, Lê Thế Tướng, Nguyễn Công. Cũng như nhiều làng xã khác của quê hương Bắc Ninh-Kinh Bắc, ở Phù Lưu, đình và đền thờ đức Thánh Tam Giang. Đình Phù Lưu hiện còn lưu giữ một bản thần tích và 9 đạo sắc do triều đình phong kiến phong tặng. Đây là một trong những ngôi đình lớn và cổ kính tiêu biểu nhất trên đất Từ Sơn ngày nay.
Đi trên đất Phù Lưu hôm nay, không khí đoàn kết, xây dựng tỏa ra từ nhiều góc phố, nếp sinh hoạt mang tính đoàn thể. Các hoạt động đoàn thể như chi đoàn, hội phụ nữ, thanh niên đều được phát huy để giữ nét đẹp văn hóa của Phù Lưu trong dòng chảy của nhịp sống đô thị hóa. Phù Lưu có tới hơn 60 tổ, đội, CLB, trong đó 30 tổ liên gia hoạt động hiệu quả, là cánh tay nối dài đưa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đến với người dân. Nhiều lãnh đạo được dân bầu, dân cử biết vận dụng những lợi thế để xây dựng, kiến tạo, khơi thông dòng chảy, sức sống Phù Lưu qua việc duy trì và tiếp nối những thế mạnh có từ quá khứ. Nối tiếp truyền thống của một làng sớm có người giác ngộ cách mạng, nhiều năm liền chi bộ khu phố Phù Lưu đạt trong sạch vững mạnh với số đảng viên đông đảo.
Ông Chu Minh Đức, Bí thư Chi bộ khu phố Phù Lưu tự hào: Tinh thần tương thân, tương ái được thể hiện trong việc đoàn kết, chung tay lo cho thế hệ tương lai của Phù Lưu. Trong những ngày hội làng, khao thọ, các bậc cao niên thường trích một phần tiền của đóng góp quỹ khuyến học của làng. Cái tình, cái nghĩa và sự chăm lo đó đã nối dài truyền thống đào tạo những Tiến sĩ, Cử nhân thành danh trên nhiều lĩnh vực. Chi bộ có 146 đảng viên, năm 2023 đạt hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được khen thưởng.
Về Phù Lưu như trở về nơi sản sinh những truyền thống thuần hậu trong quần thể văn hóa Kinh Bắc, dẫu có biến đổi thiên thời, song nơi đây luôn là một Phù Lưu cổ kính để ai lên quán dốc, chợ Giầu sẽ nhớ mãi một làng quê văn hóa.