Quản lý nhóm trẻ gia đình - Hồi chuông cảnh báo

Nhiều vụ bạo hành, ngược đãi trẻ em ở các cơ sở trông giữ trẻ tư nhân đã được dư luận lên tiếng và chịu sự trừng trị của pháp luật. Thế nhưng vẫn tiềm ẩn những mối lo mất an toàn cho trẻ tại các nhóm trông, giữ trẻ gia đình bởi sự quản lý lỏng lẻo của các cơ quan chức năng, sự thiếu ý thức, trách nhiệm của chính bản thân những “bảo mẫu”… Hiện việc quản lý các nhóm, lớp mầm non tư thục ngày càng bộc lộ nhiều lỗ hổng đang gióng lên hồi chuông cảnh báo.

Nguy cơ mất an toàn cao ở nhóm trông giữ trẻ gia đình

Mặc dù nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân nhưng mầm non lại là bậc học không bắt buộc. Nhu cầu và áp lực xã hội rất lớn khiến các dich vu seo vụ giữ trẻ tư nhân phình ra mà chính quyền các địa phương không kiểm soát được. Cũng không thể phủ nhận sự tiện ích của sự ra đời hình thức này. Do xuất phát từ nhu cầu thực tế, trong điều kiện hiện nay khi các trường mầm non công lập đang rất thiếu lớp, lại không nhận nhóm trẻ từ 4 đến 24 tháng tuổi.

Quy định của Nhà nước về chế độ thai sản chỉ cho phép người mẹ được nghỉ 4 tháng. Sau thời gian đó nếu gia đình nào có người nhà như ông bà thì còn đỡ hầu hết những gia đình không có điều kiện đều tìm cho mình một chỗ gửi con. Có cung ắt có cầu, các cơ sở trông giữ trẻ gia đình ngày một tăng, nhất là ở khu vực thành thị.

Trên thực tế việc thành lập nhóm trẻ gia đình khá dễ dàng. Đa phần các chủ trông giữ là những người về hưu, những gia đình đông người không có việc làm… Chỉ cần một đến hai người tự đứng ra tổ chức lớp. Địa điểm thì chọn ngay nhà mình đang sinh sống để nhận trông giữ. Vì vậy những yêu cầu đòi hỏi về điều kiện chuyên môn hay điều kiện về cơ sở vật chất phải phù hợp với việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ là không đáp ứng được ở những nhóm trẻ này. Ngoài nhóm trẻ, lớp mẫu giáo có đăng ký hoạt động, còn lại đa phần các nhóm trẻ đều hoạt động tự phát không đăng ký, vì vậy tiềm ẩn khá nhiều nguy cơ rủi ro, mất an toàn cho trẻ.

Gần đây nhất (ngày 29-4), trên địa bàn phường Thị Cầu (Thành phố Bắc Ninh) đã xảy ra cái chết của 1 bé 17 tháng tuổi tại một gia đình trông giữ trẻ. Về cơ sở vật chất, phương tiện dạy học, sân chơi, bãi tập… chưa đáp ứng được theo yêu cầu, chưa nói đến vấn đề về nghiệp vụ chuyên môn. Tuy nhiên, với những tiện ích mà các cơ sở này có được như về mặt thời gian, giá cả trông giữ trẻ… cùng với nhận thức hạn chế, suy nghĩ đơn giản của các bậc phụ huynh, nên nhiều cha mẹ đã “tạo điều kiện” cho các nhóm, lớp như thế hình thành, tồn tại, len lỏi khắp các khu dân cư.

Cần sự phối hợp chặt chẽ của các ngành chức năng và địa phương

Hiện nay việc phối hợp giữa các cơ quan chức năng như Sở Giáo dục-Đào tạo, Sở Lao động-Thương binh và Xã hội và chính quyền địa phương trong việc quản lý nhóm trẻ gia đình còn khá lỏng lẻo. Công tác thanh kiểm tra liên ngành còn hạn chế. Việc xử lý các cơ sở vi phạm cũng rất khó khăn do không nắm được số lượng thành lập, cũng như hình thức xử lý chưa nghiêm, trong khi nhu cầu trông giữ trẻ trong xã hội luôn tăng cao, dẫn đến không thể xoá bỏ loại hình này.

Để tăng cường quản lý các cơ sở mầm non ngoài công lập, trong Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Điều lệ trường mầm non ban hành ngày 30-12-2010, Bộ GD-ĐT yêu cầu phòng GD-ĐT chịu trách nhiệm cấp phép hoạt động cho các cơ sở tư thục, nhóm trẻ gia đình. Như vậy, sau khi được chính quyền sở tại cấp phép thành lập, cơ sở giáo dục phải được phòng GD-ĐT thẩm định mới được hoạt động. Đối với bậc học mầm non, theo yêu cầu của Bộ GD-ĐT, chỉ cơ sở đáp ứng được yêu cầu chăm sóc và bảo đảm an toàn cho trẻ mới được cấp phép và hoạt động. Nơi nào chưa đủ điều kiện an toàn, đề nghị không cấp phép hoặc thu hồi giấy phép.

Điều kiện cấp thiết hiện nay là Sở Giáo dục-Đào tạo phải nhanh chóng rà soát, nắm tình hình, nhằm thực hiện việc đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ ở các cơ sở giáo dục mầm non, đặc biệt là các cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập. Ngành chức năng phải phối hợp với chính quyền địa phương, xử lý dứt điểm các cơ sở trông giữ trẻ tư nhân hoạt động không có giấy phép, không bảo đảm an toàn cho trẻ. Bên cạnh đó, cần thanh kiểm tra định kỳ, đột xuất hoạt động của các cơ sở giáo dục mầm non, để nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục, an toàn cho trẻ cả về thể chất và tinh thần. Thường xuyên mở lớp tập huấn chuyên môn nghiệp vụ, giáo dục đạo đức nghề nghiệp, tình thương và trách nhiệm đối với trẻ cho cán bộ quản lý, giáo viên, người chăm sóc trẻ. Đồng thời đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến kiến thức và trách nhiệm chăm sóc, giáo dục trẻ cho các bậc phụ huynh và cộng đồng. Tổ chức các lớp chuyên đề về chăm sóc, giáo dục trẻ, đặc biệt trẻ trong độ tuổi nhà trẻ. Siết chặt sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội… để không còn những sự việc đáng tiếc xảy ra . 

Ý kiến của người trong cuộc

* Bà Nguyễn Thị Hương Trang, Phó Giám đốc Sở Giáo dục- Đào tạo: “Do nhu cầu của xã hội, nhóm trẻ gia đình phát triển mạnh mẽ và khó kiểm soát. Hiện toàn tỉnh có 735 nhóm trông giữ trẻ gia đình, trong đó, hơn 500 nhóm không được cấp phép hoạt động và không bảo đảm các điều kiện cơ sở vật chất cho việc trông, giữ, dạy trẻ. Bên cạnh đó, 769/815 người trông giữ trẻ chưa qua bất kỳ lớp đào tạo hay tập huấn nào về nuôi dạy trẻ, hoàn toàn do tự phát. Tình trạng này cho thấy còn nhiều lỗ hổng trong công tác quản lý nhóm trẻ gia đình. Sở Giáo dục-Đào tạo cũng đã tổ chức kiểm tra thường xuyên, đột xuất nhiều lần, song không thể kiểm soát nổi. Trách nhiệm quản lý chính vẫn thuộc về  chính quyền các địa phương. Vì vậy, để loại hình nhóm trẻ gia đình hoạt động hiệu quả cần nâng cao hơn nữa vai trò của chính quyền các xã, phường trong việc kiểm tra, giám sát cũng như phối kết hợp với ngành chức năng, giải quyết kịp thời những bức xúc xảy ra.

* Ông Đinh Minh Hải, Trưởng phòng Chăm sóc, giáo dục, bảo vệ trẻ em Sở Lao động- Thương binh và Xã hội: “Biết là còn nhiều bất cập trong quản lý nhóm trẻ gia đình, nhưng cũng khó kiểm soát và quản lý được chặt chẽ. Mong rằng, trong thời gian tới, các ban ngành đoàn thể và chính quyền các địa phương phối hợp chặt chẽ trong việc chăm lo và bảo vệ trẻ em. Chúng tôi cũng mong các bậc phụ huynh ý thức nhiều hơn nữa trong việc bảo vệ con em mình”.

* Chị Nguyễn Thị Hoa, phường Kinh Bắc, thành phố Bắc Ninh: “Vợ chồng tôi đều là công chức Nhà nước, không có người trông giữ nên tôi đã phải gửi con từ rất sớm. Nói chung gia đình mà tôi gửi trông cháu khá yên tâm. Hàng tháng tôi trả tiền công gửi là 1,3 triệu đồng. Thức ăn, sữa uống mình gửi riêng. Họ chăm sóc chu đáo, có khi còn trông cả tối rồi tắm rửa, cho ăn uống luôn. Tuy vẫn biết còn nhiều điều kiện chăm sóc chưa thể bằng được ở những nhà trẻ công lập nhưng trong điều kiện hiện nay thì đối với tôi như vậy là tốt lắm rồi”. 

* Bà Nguyễn Thị Lựu (phường Tiền An, thành phố Bắc Ninh): Đã hơn 10 năm tôi làm nghề giữ trẻ gia đình. Nghề này phải có cái tâm thì mới làm được. Dẫu vẫn biết nghề trông trẻ khá vất vả, các cháu hiếu động, khóc, hờn, hay có cháu lại quá biếng ăn khiến nhiều người bị áp lực, nhưng phải thực sự thương yêu các cháu, coi chúng như con như cháu trong nhà mình thì mới dạy dỗ uốn nắn được. Theo tôi không nên hành xử thô bạo với trẻ vì như thế rất phản khoa học, các cháu giống như cái cây non cần phải được uốn nắn từ từ. Tôi vẫn muốn nhấn mạnh lại rằng nghề này phải thực sự có tâm, có đạo đức”.

Hải Yến - Hoài Lan