Thần Tài là ai?

Các nhà kinh doanh lớn nhỏ thường có tượng thần tài đặt ở trong nhà. Đó là một vị Bồ tát, người hơi mập, cổ đeo tràng hạt, dáng hồ hởi giơ hai tay lên đầu, nâng một thỏi vàng, như thể mình là người sinh ra của cải!

Theo truyền thuyết Trung Hoa, dân chúng đất Hoa Hạ, thời cổ đại, có một vị thần được nhiều người mến mộ, là Thần Tài. Thần Tài được suy tôn là Tài thần Bồ tát, là người nắm tài lộc trong thiên hạ.

Theo phong tục xưa, mồng 5 Tết là ngày đón Thần tài... nhà nhà, sáng sớm nghe gà gáy, thấy pháo nổ ở xung quanh, cũng đốt pháo, dậy chúc lẫn nhau. Những câu chúc thường là “Chúc phát tài, phát lộc”, “Đại cát, đại lợi”, “Như ý cát tường”. Dân buôn bán thì đêm mồng bốn đã lo lễ rước Thần tài, họ dâng lễ lên Thần tài Bồ tát và làm lễ khấn nguyện Thần phù hộ cho “nhất bản vạn lợi” (gốc một lãi mười), tiền về như nước, lộc nhiều như lá cây!...

Theo thuyết xưa, Thần tài là Triệu Công Minh, cưỡi hổ đen, cầm roi thần, từng luyện đan tu tiên thành chân nhân, được Ngọc Hoàng phong làm Chính nhất Long hổ đan Chân quân... ngoài ra còn có bốn Thần tài khác gọi là ngũ lộ Thần tài thuộc các vùng khác là: Chiêu Bảo Thiên Tôn tên là Tiêu Thăng; là Tào Bảo với chức nạp Chân Thiên Tôn; Diêu Thiều Tư, với chức Chiêu Tài sứ giả, Trần Cửu Công với chức Tư Lợi Tiên quan. Miếu Thần Tài thờ đủ năm vị ở năm miền đất...

Người Đài Loan, buôn bán giỏi, dựng miếu Thần tài gọi là Vũ Miếu vào năm 1980, khá to, chủ thần là Triệu Công Minh và bốn vị ở các phương đông, tây, nam, bắc, nhưng không nêu tên.

Triệu Công Minh là người sợ lạnh, nên còn gọi là Hàn Đan Gia, đêm tiết Thượng nguyên đi tuần du nên dân chúng đốt pháo để thần ấm...

Cũng có những thuyết cho Thần tài là Ngự Khấu đời nhà Nguyên, tương truyền thờ ông thì tiền của từ các phương dồn đến. Chuyện có chép trong “Dân gian chư thần. Có người lại tôn Phạm Lãi làm Thần tài. Phạm Lãi giúp Việt Vương Câu Tiễn đánh thắng Ngô Phù Sai, rồi bỏ đi chơi Ngũ Hồ, nhưng người ta nói ông trở thành thương gia, nhiều mẹo thuật nên rất giầu có. Vì vậy mà được tôn làm Thần tài. Có nơi lại tôn Quan Vân Trường và Triệu Công Minh đứng đầu ngũ bộ Thần tài. Đài Loan và Hồng Kông đều thờ hai vị này ở miếu Thần tài... Có nơi ở Đài Loan thì đứng đầu Thần tài là Quan Vân Trường rồi mới đến Triệu Công Minh... Lại có thuyết Thái Bạch Kim Tinh mới là Thần tài vì tước hiệu của ông có chữ Kim, chính là vàng vậy! Có người cho Thái Thượng Lão Quân là Thần tài vì ông biết luyện đan (thuốc tiên) mà vàng cũng phải luyện mới thành vàng ròng... Lại có nơi cho rằng thờ Ngũ Lộ thần tài từ thời Minh. Chu Nguyên Thương, sau khi đánh bại nhà Nguyên lên ngôi, nằm mơ thấy quân sĩ chết trận đến nói có công lao nhưng vì đông quá không có miếu thờ hương hỏa... Vua cho là nên lấy năm người tức một ngũ, đơn vị nhỏ nhất trong quân mà thờ và sức cho tất cả thiên hạ hãy lập miếu thờ cúng tế bốn mùa. Và nhờ đấy họ cũng được thần phù hộ phát tài phát lộc. Và họ được tôn là Ngũ lộ Thần tài... Thần tài đâu chỉ một vị, nhưng nguyên mẫu hiện nay thường là “Tài Thần Bồ Tát”, vị thần có dáng La hán, dâng thỏi vàng trên đầu.

  Ngô Văn Phú