Thành phố Bắc Ninh, từ cội nguồn đến đô thị thông minh

Ngày 25 tháng 12 năm 2017, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã ký Quyết định số 2088/QĐ-TTg, công nhận thành phố Bắc Ninh là đô thị loại I, trực thuộc tỉnh Bắc Ninh. Đây là sự ghi nhận của Nhà nước về quá trình phát triển và là dấu mốc quan trọng trong tiến trình xây dựng thành phố là đô thị thông minh.

Sức mạnh từ nguồn cội

Thị xã Bắc Ninh từ xa xưa (nay là thành phố Bắc Ninh) vốn là nơi cư dân quần tụ hai bên đường huyết mạch Hà Nội-Lạng Sơn, từ ngã tư Cổng ô đến phòng tuyến sông Cầu, nơi đây gần một nghìn năm trước, dân tộc ta đã lập nên chiến công hiển hách, đè bẹp ý chí xâm lược của quan, quân nhà Tống, khẳng định chủ quyền “Nam quốc sơn hà Nam đế cư”! Truyền thống yêu nước nồng nàn của miền quê trầm tích nhiều tầng văn hóa đã hun đúc ý chí quật cường của người dân Kinh Bắc trong các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm cũng như trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đồng hành cùng dòng chảy lịch sử Bắc Ninh-Kinh Bắc, thị xã Bắc Ninh luôn có vị thế là đô thị tỉnh lỵ. Từ thời Lê trở về trước, trấn lỵ của Kinh Bắc đóng ở Đáp Cầu. Năm 1804 Gia Long chuyển trấn lỵ về địa điểm tiếp giáp của 3 xã Đỗ Xá (thuộc huyện Võ Giàng), Khúc Toại (thuộc huyện Yên Phong), Hòa Đình (thuộc huyện Tiên Du), địa điểm này được đặt làm tỉnh lỵ đến năm 1963. Đầu thời Lê (1428-1788), 8 xã Đỗ Xá, Niềm Xá, Y Na, Yên Mẫn, Đại Vũ (Đại Tráng), Thanh Sơn, Thị Cầu, Đáp Cầu thuộc tổng Đỗ Xá, huyện Võ Giàng (sau này đều thuộc thị xã Bắc Ninh), lỵ sở đóng tại xã Đỗ Xá (1). Thời Pháp thuộc, thị xã Bắc Ninh được tổ chức thành một cứ điểm trọng yếu về quân sự và là một trung tâm chính trị, kinh tế vùng. Năm 1938, thị xã Bắc Ninh được xếp là thành phố thứ 5 của xứ Bắc Kỳ. (Sau các thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, và thị xã Hải Dương).

Tại Nghị định số 730-PCH ngày 28 tháng 5 năm 1946 và Nghị định sửa đổi ngày 26 tháng 7 năm 1946 của Chủ tịch Ủy ban Hành chính Bắc Bộ, chính thức thành lập thị xã Bắc Ninh. Ba  mươi tư năm hợp nhất tỉnh Bắc Ninh với tỉnh Bắc Giang, thị xã Bắc Ninh không là tỉnh lỵ nhưng vẫn là đô thị, trung tâm kinh tế-văn hóa của vùng bắc phần Bắc Ninh. Ngày 25 tháng 1 năm 2006, Chính phủ ban hành Nghị định về việc thành lập thành phố Bắc Ninh, tám năm sau công nhận là đô thị loại II. Ngày 25 tháng 12 năm 2017, được công nhận là đô thị loại I, trực thuộc tỉnh Bắc Ninh.

Sau nhiều lần điều chỉnh địa giới hành chính, cương vực địa lý của Thành phố được mở rộng, dân số tăng lên nhanh chóng. Với 16 phường và 3 xã, diện tích tự nhiên 82,6 km2, dân số 50,2 vạn người (tính đến tháng 5-2017), là đơn vị hành chính có số dân đông nhất so với các huyện, thị xã trong tỉnh, đã tạo ra thế và lực mới cả về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Thành phố Bắc Ninh được Thủ tướng Chính phủ công nhận là đô thị loại I có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao vị thế, thúc đẩy sự phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế cũng như việc đầu tư xây dựng phát triển hạ tầng đô thị văn minh, hiện đại và phát triển bền vững; đồng thời tạo động lực thúc đẩy phát triển ngành kinh tế công nghiệp và dịch vụ.

Từ một đô thị nhỏ nhoi, không có một ngôi nhà cao quá ba tầng, đường xá gồ ghề, lầy lội, có thời không điện, không nước máy, hai tiêu chí tối thiểu của một đô thị… Sau khi trở lại vị thế thị xã tỉnh lỵ, rồi được công nhận là thành phố, nay được Thủ tướng Chính phủ công nhận là đô thị loại I, một thành phố trẻ lớn lên nhanh chóng cả về cương vực địa lý và dân số. Thành phố đổi thay từng ngày, nếu đi xa vài năm, thậm chí vài ba tháng, trở lại đã khó nhận ra những phố sá cũ, những lối đi cũ.

Đổi thay căn bản nhất là từ một đô thị chủ yếu làm nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và buôn bán nhỏ, kinh tế tự cung tự cấp đã chuyển sang là một thành phố công nghiệp. Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) giai đoạn 1997-2016 tăng bình quân 15,25%/năm. Thu nhập bình quân đầu người đạt 5.600 USD (127 triệu đồng). Năm 2017 tỷ trọng kinh tế khu vực công nghiệp, xây dựng và dịch vụ chiếm 98,7%, nông, lâm nghiệp và thủy sản còn 1,3%. Cùng với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động đã chuyển nhanh từ lao động nông nghiệp sang sản xuất công nghiệp, xây dựng dịch vụ. Thu ngân sách thành phố năm 2017 đạt 2.086 tỷ đồng, tăng 23% so với năm trước, chiếm gần 10% tổng thu ngân sách toàn tỉnh.

Thành phố thông minh vì cuộc sống bình yên, hạnh phúc

Hơn 20 năm trở lại vị thế đô thị tỉnh lỵ, thành phố Bắc Ninh đã có bước tiến dài. Trong xu thế của cuộc cách mạng 4.0, thành phố Bắc Ninh đứng trước thời cơ và vận hội mới, hướng tới xây dựng thành phố thông minh vì lợi ích và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Xây dựng Thành phố thông minh là việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình hiện đại hóa và hình thành các yếu tố hướng đến nền kinh tế trí thức. Công nghệ thông tin trở thành động lực để thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.

Trong cuộc trả lời báo chí gần đây, đồng chí Vương Quốc Tuấn, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy Bắc Ninh cho biết: “Bắc Ninh đang hướng đến mục tiêu xây dựng thành phố thông minh, đó là một đô thị hiện đại với đầy đủ các tính năng và tiện nghi phục vụ cho nhu cầu lao động, sản xuất và sinh hoạt của người dân. Do đó, việc phát triển công nghệ thông tin phải đi trước, tạo nền móng vững vàng để đáp ứng yêu cầu phát triển về kinh tế-xã hội. Mục tiêu trọng tâm là xây dựng “Chính quyền điện tử” hiệu quả trong quản lý, điều hành; phát triển giáo dục thông minh, y tế thông minh, môi trường thông minh… góp phần xây dựng tỉnh Bắc Ninh thành nơi đáng sống với nền kinh tế tri thức phát triển bền vững và trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trong tương lai không xa”.

Thực hiện Nghị quyết của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về “xây dựng đô thị Bắc Ninh trở thành thành phố văn minh, hiện đại, văn hiến, giàu bản sắc văn hóa, hướng tới kinh tế tri thức và đô thị thông minh…” (3) Thành phố đã triển khai xây dựng và đưa vào sử dụng Trung tâm Hành chính công, nội dung cốt lõi của xây dựng chính quyền điện tử. Với trang thiết bị hiện đại, dựa trên nền tảng công nghệ thông tin, phần mềm dịch vụ công cấp độ 3, 4; màn hình cảm ứng tra cứu thủ tục hành chính; hệ thống lấy số chờ phục vụ, wifi… đáp ứng phục vụ được khoảng 100 lượt người trong cùng một thời điểm. Trung tâm Hành chính công đã góp phần tăng tính công khai minh bạch, giảm phiền hà cho người dân và doanh nghiệp, mang lại nhiều lợi ích cho tổ chức, cá nhân đến làm việc tại đây.

Thành phố đã và đang triển khai các dự án sử dụng công nghệ thông tin như: lắp đặt 54 điểm phát sóng wifi (trong đó có 20 điểm miễn phí) cung cấp các tiện ích dịch vụ trong các lĩch vực giao thông, y tế, giáo dục, an ninh trật tự, điều hành hệ thống phun nước, chiếu sáng công cộng; triển khai lắp đặt camera tại các nút giao thông, kết nối với các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của thành phố và các cơ quan có liên quan như Công an, Đội quản lý trật tự đô thị. Thí điểm lắp đặt camera an ninh tại những khu vực trọng điểm thuộc phường Tiền An. Trang bị màn hình 65 in tại trụ sở UBND phường, xã tạo sự liên thông hội nghị trực tuyến giữa tỉnh và thành phố và đến cơ sở.

Hiện nay trên địa bàn Thành phố có gần 40% hộ gia đình có máy tính, gần 30% hộ gia đình có kết nối Internet, 93,9% các doanh nghiệp kết nối và sử dụng Internet với mục đích chủ yếu là tìm kiếm và trao đổi thông tin, xây dựng website giới thiệu doanh nghiệp, quảng bá sản phẩm. Tỷ lệ người dân và doanh nghiệp có máy tính và kết nối Internet sẽ tạo ra môi trường thuận lợi để người dân tiếp cận các dịch vụ công trực tuyến trên mạng do tỉnh và thành phố cung cấp. Đồng thời tác động tích cực đến việc phát triển công dân điện tử.

Chuẩn bị hành trang cho tiến trình xây dựng đô thị thông minh, thành phố luôn quan tâm chăm lo tạo nguồn nhân lực, có kiến thức về công nghệ thông tin; đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý theo hướng trẻ hóa và nâng cao chất lượng. Đảng bộ thành phố Bắc Ninh có trên 9.400 đảng viên, chiếm 17% số đảng viên toàn tỉnh là đảng bộ có tỷ lệ đảng viên trên số dân cao nhất trong tỉnh (4), được tôi luyện từ trong khói lửa của các cuộc chiến tranh vệ quốc và trong xây dựng, phát triển, nhiều đảng viên đã từng kinh qua công tác lãnh đạo, quản lý cấp tỉnh và thành phố, cán bộ chỉ huy trong lực lượng vũ trang. Một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý của thành phố và phường, xã hiện nay trong độ tuổi dưới 40 được đào tạo bài bản, có kiến thức, bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thần trách nhiệm cao, năng nổ, có nhiều khát vọng, hoài bão, đã và đang tạo ra những dấu ấn trên lĩnh vực được phân công, được cán bộ, đảng viên cộng đồng dân cư tin tưởng và kỳ vọng.

Trong năm 2018 thành phố phấn đấu thực hiện 5 quyết tâm chính trị là: 100% phòng học được kiên cố hóa, cải tạo, nâng cấp, xây mới 20 trường hợp; Bộ phận “Tiếp nhận và trả kết quả” của 19 xã, phường đạt tiêu chí Liên thông-Hiện đại-Thân thiện-Hiệu quả; Trồng mới 20.000 cây xanh đô thị; 100% thôn, khu phố (hoặc liên thông, khu phố), được lắp đặt hệ thống thiết bị luyện tập thể dục thể thao ngoài trời; Tiếp tục đầu tư và triển khai các bước nâng cấp 3 xã lên phường.

1- Theo Địa lý hành chính Kinh Bắc của Nguyên Văn Huyên. Hội khoa học lịch sử và Sở Văn hóa Thông tin Bắc Giang xuất bản, 1997.

2- Giá so sánh 1994.

3- Nghị quyết số 11-NQ/TU ngày 10-9-2013 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về phương hướng, nhiệm vụ phát triển thành phố Bắc Ninh đến năm 2020, định hướng đến năm 2030.

4- Đảng bộ Thành phố Bắc Ninh có 9.429 đảng viên trên tổng số đảng viên toàn tỉnh là 55 nghìn đảng viên).