Thi THPT Quốc gia 2017: Buồn, vui cùng môn Lịch sử

Trong kỳ thi THPT Quốc gia (từ năm 2014 về trước là kỳ thi tốt nghiệp THPT), có lẽ Lịch sử là môn thi được bàn nhiều nhất, cũng là môn đan xen nhiều nhất niềm vui lẫn nỗi buồn?

Vì nhiều lẽ, trước mỗi kỳ thi, “chân dung” môn Lịch sử lại được cày xới, khai thác tối đa, rồi bị “phán” nhiều nhất. Đáng nói là không ít vị chưa nghiên cứu kỹ quy chế kỳ thi (hàng năm đều có thay đổi) đã vội “phán” và “phán” rất nhảm nhí, không thuyết phục, thiếu tính xây dựng. Khen thì một tấc lên giời; chê thì như hắt nước đổ đi… Buồn vì thực tế này đang diễn ra trên nhiều mặt báo, khi Bộ GD-ĐT vừa kết thúc thời gian đăng ký dự thi THPT Quốc gia 2017 (từ 1-4 đến 20-4).

Để làm rõ vấn đề này, phải nhìn lại lịch sử, tên gọi và mục đích của kỳ thi. Từ năm 2014 về trước gọi là kỳ thi tốt nghiệp THPT (hay kỳ thi tú tài), diễn ra vào đầu tháng 6 hàng năm. Mục đích kỳ thi là công nhận việc hoàn tất chương trình giáo dục phổ thông của học sinh lớp 12, điều kiện cần để tham dự tiếp kỳ tuyển sinh Đại học.

Tham gia kỳ thi tốt nghiệp THPT, học sinh phải thi 6 môn, trong đó 3 môn cố định là: Toán, Văn, Ngoại ngữ; 3 môn thay đổi theo từng năm (chọn ra từ các môn: Lý, Hóa, Sinh, Địa, Lịch sử).

Từ năm 2015, kỳ thi tốt nghiệp THPT được nhập với kỳ thi tuyển sinh Đại học thành kỳ thi THPT Quốc gia. Tham dự kỳ thi này, thí sinh phải thi ít nhất 4 môn (đủ điều kiện xét tốt nghiệp THPT), trong đó 3 môn bắt buộc là Toán, Văn, Ngoại ngữ và ít nhất 1 môn tự chọn trong số các môn: Lý, Hóa, Sinh, Địa, Lịch sử.

Chính quy định mới này đã tác động trực tiếp đến môn Lịch sử và người dạy Lịch sử trong đó buồn nhiều hơn vui. Bằng chứng, tại kỳ thi THPT Quốc gia 2015, số thí sinh đăng ký thi Lịch sử thấp nhất các môn, chiếm khoảng 15%, trong đó nhiều trường không có học sinh chọn thi môn Lịch sử, có hội đồng thi chỉ duy nhất 1 học sinh thi Lịch sử. Vì vậy, buổi thi môn Lịch sử, cả hội đồng chỉ phục vụ… 1 thí sinh. Người ta bắt đầu đi tìm nguyên nhân. Nào là giáo viên dạy chưa hay, chưa hấp dẫn; giáo trình học Lịch sử khô khan, không đổi mới, thiếu trực quan sinh động… Nhiều tranh luận thiếu thiện chí nhanh chóng kết tội việc học sinh quay lưng với môn Lịch sử là do chính… người dạy.

Kỳ thi THPT Quốc gia 2017 được diễn ra từ 21 đến 24-6.

Thực ra, việc học sinh không chọn thi Lịch sử còn xuất phát từ chính quy định được chọn môn thi của Bộ. Chẳng hạn, một thí sinh chỉ lấy kết quả thi THPT Quốc gia để xét tốt nghiệp THPT, nếu kém các môn tự nhiên thì các em sẽ chọn 1 môn xã hội. Trong các môn xã hội thì rõ ràng Địa lý dễ học hơn, học ngắn hơn và thi dễ đạt điểm cao hơn Lịch sử vì được mang cả tài liệu Atlat vào phòng thi tham khảo.

Còn về tổng thể nếu chọn Lịch sử để vừa xét tốt nghiệp THPT và tuyển sinh Đại học thì số thí sinh chọn thi Lịch sử vẫn thấp hơn, lý do có rất ít trường Đại học tuyển sinh khối C (Văn, Sử, Địa), so với các khối A (Toán, Lý, Hóa), B (Toán, Hóa, Sinh) và D (Toán, Văn, Ngoại ngữ).

Nhưng với cách thi mới của năm nay, số phận môn Lịch sử lại có những thay đổi. Cụ thể tại kỳ thi THPT Quốc gia 2017, các thí sinh sẽ phải thi bắt buộc 3 bài thi độc lập là Toán, Văn, Ngoại ngữ và chọn 1 trong 2 tổ hợp bài thi khoa học tự nhiên hoặc khoa học xã hội. Tổ hợp bài thi khoa học tự nhiên gồm 3 môn Lý, Hóa, Sinh; tổ hợp xã hội gồm 3 môn Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân.

Ngày 20-4 vừa qua, Bộ GD-ĐT đã thống kê cả nước có trên 800 nghìn thí sinh thi THPT Quốc gia năm 2017. Trong đó tỷ lệ thí sinh chọn tổ hợp khoa học tự nhiên 37,4%; chọn tổ hợp xã hội 48,5%; chọn cả 2 tổ hợp 8,2% ( thí sinh tự do có thể không phải thi các bài tổ hợp).

Từ số liệu đăng ký các bài thi tổ hợp, nhiều nhà báo thậm chí nhiều báo đăng cả chuyên trang để ca ngợi Bộ GD-ĐT đã đổi mới kịp thời phương pháp giảng dạy để học sinh không quay lưng với môn Lịch sử. Nhiều tít báo thoáng nhìn đã thấy ngượng kiểu như: “Hiện tượng môn Lịch sử trong mùa thi 2017”, “Tín hiệu vui từ số liệu thí sinh dự thi môn Lịch sử”, “Không còn những trường trắng học sinh đăng ký thi Lịch sử”… Có thể nói, trước đây việc học sinh không đăng ký thi Lịch sử đã khiến giáo viên rầu lòng thì bây giờ khi được khen họ lại càng rầu lòng hơn, vì người khen không đúng, xuất phát từ sự thiếu hiểu biết.

 Với quy chế thi như năm nay, thí sinh có thể chọn 1 trong 2 (có thể chọn cả 2) tổ hợp bài thi khoa học tự nhiên hoặc khoa học xã hội. Thi theo hình thức trắc nghiệm khách quan. Với hình thức thi như vậy, số thí sinh đăng ký thi tổ hợp khoa học xã hội đông hơn là điều dễ hiểu, vì trắc nghiệm các môn xã hội giống như các game show trên truyền hình, dễ phán đoán hơn, khó bị điểm liệt như các môn khoa học tự nhiên, chứ không phải thí sinh đăng ký thi tổ hợp khoa học xã hội đông là vì yêu mến môn Lịch sử. Hơn nữa năm nay Lịch sử không phải là môn thi độc lập, không phải là môn tự chọn mà là bắt buộc phải thi nếu chọn bài thi tổ hợp khoa học xã hội.

Kỳ thi THPT Quốc gia 2017 đang đến gần, công việc ôn thi đang vào chặng nước rút. Thay vì cứ phán đoán, nhận định nhảm nhí thiếu tính xây dựng, các cơ quan truyền thông hãy cùng ngành GD tuyên truyền giúp thí sinh và phụ huynh nắm chắc quy chế thi, tạo điều kiện và cơ hội cho tất cả các em được bình đẳng trước một kỳ thi quan trong mang tính bước ngoặt trước ngưỡng cửa cuộc đời mỗi thí sinh.