Thời sôi nổi của HTX Măng non Phú Mẫn qua hồi ức một cựu chủ nhiệm

Cách đây tròn 40 năm, Bác Hồ viết thư khen các cháu thiếu nhi Hợp tác xã (HTX) Măng non Phú Mẫn, xã Hàm Sơn, huyện Yên Phong. Theo hồi ký của đồng chí Vũ Kỳ thì suốt 24 năm làm Chủ tịch nước, năm nào Bác cũng gửi thư cho thiếu niên, nhi đồng nhưng điều đặc biệt là thư khen thiếu nhi HTX Măng non Phú Mẫn được viết đúng ngày sinh nhật Bác 19-5, cũng là bức thư cuối cùng Bác gửi cho thiếu nhi Việt Nam. Nhằm khắc hoạ phần nào thời sôi nổi của HTX Măng non Phú Mẫn, chúng tôi đã tìm gặp một trong những nhân chứng tiêu biểu được chọn đón thư khen của Bác vào ngày 1-6-1969. Ông là Đặng Đình Tình, cựu Chủ nhiệm HTX Măng non Phú Mẫn giai đoạn 1970-1971, cựu Trưởng Ban quân báo Tỉnh đội Hà Bắc, hiện là trưởng thôn Phú Mẫn, thị trấn Chờ (Yên Phong).

Ông Tình nhớ lại, phát huy nguyên lý giáo dục học đi đôi với hành từ cuối những năm 1960, các trường ngoài dạy và học phải phục vụ nhiệm vụ chính trị địa phương, thiếu nhi Phú Mẫn, đồng thời là các xã viên HTX Măng non Phú Mẫn luôn tiên phong sôi nổi trong nhiều phong trào. Đơn cử trong học tập các bạn đều chăm chỉ trên lớp, về nhà mỗi đội viên lại tự tạo cho mình góc học tập kín đáo ít ồn ào, có chỗ để sách vở, đồ dùng học tập, trên tường treo một chiếc khăn quàng đỏ. Mỗi tối khi ăm cơm xong, chẳng ai bảo ai, các bạn đều ý thức ngồi vào bàn học. Chất lượng giáo dục của Phú Mẫn vì thế luôn là điểm sáng tiêu biểu của xã Hàm Sơn và huyện Yên Phong lúc bấy giờ. Để khích lệ phong trào này, lãnh đạo xã Hàm Sơn khi đó còn cho HTX Măng non Phú Mẫn 2 sào ruộng để cấy lúa, gắn biển hiệu “Ruộng lúa kỹ thuật – HTX Măng non Phú Mẫn” nhằm mục đích tạo nguồn kinh phí cho hoạt động HTX thêm hiệu quả.

Quyền Chủ tịch nước Nguyễn Hữu Thọ và Bí thư Tỉnh uỷ Vũ Thơ với thiếu nhi Măng non Phú Mẫn năm 1982

Trong các hoạt động chính trị địa phương, các đội viên có 2 nhiệm vụ chính là chăm sóc trâu bò béo khoẻ và vệ sinh sạch làng tốt ruộng. Về chăm sóc trâu bò béo khoẻ, toàn HTX Phú Mẫn có 105 con trâu, bò giao cho 105 xã viên coi sóc. Ở nông thôn thời đó, con trâu là đầu cơ nghiệp, là nền tảng phát triển kinh tế nông nghiệp vì vậy các gia đình và xã viên luôn quan tâm chăn thả, chăm sóc chu đáo cho trâu bò HTX để có sức kéo tốt. Đặc biệt rút kinh nghiệm tình trạng trâu bò ốm yếu, chết hàng loạt như ở một số địa phương lân cận, Ban quản trị HTX chủ động phân công các uỷ viên và cán bộ chia thành từng khu, ví như khu ngõ Đông, ngõ Giữa, ngõ Ngoài… phối hợp với các phân đội trưởng kiểm tra thường xuyên, định kỳ, đột xuất cả ngày lẫn đêm. Mùa đông thì xem trâu có đủ ấm không, mùa hè lại xem trâu có đủ mát không, xem trâu ăn có đủ no không… để có hướng khắc phục kịp thời. Khẩu hiệu chung của xã viên HTX cho các gia đình khi đó là “Trâu chưa sạch, chưa no quyết chưa cho về chuồng”, “Rơm trâu chưa đủ, chủ ngủ chưa yên”… Đến 30 hằng tháng, các xã viên lại tổ chức một buổi tập trung toàn bộ số trâu về sân kho HTX để bình bầu, phân loại, triển khai kế hoạch nuôi dưỡng, đồng thời báo cáo lãnh đạo địa phương về các hoạt động của xã viên HTX. Theo đánh giá của lãnh đạo xã thì từ khi có HTX thiếu nhi Măng non Phú Mẫn thì trâu bò của HTX Phú Mẫn không những không bị chết đói, chết rét mà ngày càng béo khoẻ, sinh sôi… Về phong trào sạch làng tốt ruộng, đây là việc làm thường xuyên, liên tục mang tính tự giác cao. Cứ 16h30 thứ sáu hàng tuần, các phân đội trưởng phối hợp xã viên người mang xẻng, người cầm cuốc, chổi, xách xô ra khu vực xóm mình hăng hái quét dọn, khơi thông cống rãnh dòng chảy đường làng ngõ xóm vì thế luôn xanh - sạch - đẹp.

Về phong trào thể dục thể thao rèn luyện sức khoẻ, thẩm mỹ, được sự giúp đỡ của Trường Đại học Thể dục Thể thao ở Từ Sơn, phong trào này của  HTX Măng non Phú Mẫn lại phát triển rộng khắp, điển hình như: Xếp hoa, múa vòng, múa gậy, võ cổ truyền, bơi lội… 15 bạn thiếu nhi là 15 hạt nhân đại diện các xóm trong thôn, đều đặn mỗi quý một lần, ban ngày các đội viên tổ chức hội thao giữa các xóm với nhau, tối lại văn hoá văn nghệ nội dung ca ngợi Đảng cộng sản, tình yêu quê hương đất nước… Bằng sự nhiệt tình, năng động không so đo toan tính thiệt hơn, các đội viên còn tự bảo nhau quyên góp được một số lượng lớn sách báo, cùng chính quyền địa phương góp sức, góp công làm thư viện (tất nhiên chỉ là căn nhà gianh vách đất) để mỗi tối thứ 7 các đội viên đến sinh hoạt, đọc sách báo tham khảo học tập, tạo thành một không gian văn hoá ấm cúng mà nhiều nơi đã tích cực cử người đến học tập kinh nghiệm làm theo. Sát cánh, đồng hành với phong trào có nhiều cá nhân điển hình nhưng người tạo dấu ấn sâu đậm nhất phải kể đến thầy giáo Đỗ Văn Liễn, Hiệu trưởng Trường cấp II Hàm Sơn khi đó, người khởi nguồn ý tưởng thành lập HTX Măng non Phú Mẫn vang bóng một thời. Cứ thế suốt một thời gian dài, rất nhiều cơ quan báo chí trung ương và địa phương tìm về Phú Mẫn viết bài biểu dương cách làm hay mới của HTX Măng non, đề tài thu hút sự quan tâm của đông đảo các tầng lớp nhân dân lúc bấy giờ… Những việc làm thiết thực, hữu ích của thiếu nhi Măng non Phú Mẫn đã được toàn xã hội ghi nhận, thể hiện rõ nhất qua bức thư khen của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính mến trong ngày sinh nhật của Người. Là đội viên tiêu biểu được chọn đón thư Bác, ông Đặng Đình Tình nhớ như in không khí trang trọng của buổi lễ, ấy là ngày Quốc tế thiếu nhi 1-6-1969 tại sân Trường cấp III Yên Phong với sự tham dự của 700 thiếu nhi tiêu biểu toàn Hà Bắc và nhiều bác lãnh đạo cao cấp từ trung ương xuống tới địa phương. Dự lễ kỷ niệm các bạn diện những bộ váy áo mới nhất, được chở đến bằng ô tô, được ăn phở và khi về được thưởng mỗi người hai gói kẹo… Thời ấy, chỉ vậy thôi đã vinh dự lắm lắm và là kỷ niệm chẳng thể quên với bất cứ ai có mặt trong buổi lễ trang trọng và tràn đầy xúc động ấy.

Trường Mầm non thôn Phú Mẫn, nơi trước đây là nhà thư viên của HTX Măng non thôn Phú Mẫn

Bốn mươi năm đã qua đi kể từ ngày Bác gửi thư khen thiếu nhi Măng non Phú Mẫn, ghi sâu lời Bác lớp thiếu nhi xưa đã trưởng thành, nhiều người trong số họ đã khẳng định vị trí nhất định trong xã hội. Lớp thiếu nhi hôm nay, tuy không còn hoạt động trong các HTX nhưng tinh thần tiên phong trong các phong trào của tuổi trẻ vẫn luôn hoà chung nhịp đập trong tim các em. Với suy nghĩ chăm ngoan, học giỏi là yêu Bác, yêu tổ quốc, yêu đồng bào, là vâng lời thầy cô, cha mẹ, phong trào giáo dục, khuyến học của Phú Mẫn nhiều năm qua vẫn luôn là điểm sáng toàn diện vượt qua phạm vi của thị trấn Chờ và huyện Yên Phong, được nhiều địa phương trong và ngoài tỉnh ngợi ca không ngớt, ví đó như một “làng Đại học vùng quê Kinh Bắc”. Theo trưởng thôn, cựu Chủ nhiệm HTX Đặng Đình Tình, ngày Quốc tế thiếu nhi 1-6 tới, Phú Mẫn sẽ trọng thể tổ chức kỷ niệm 40 năm đón nhận thư khen của Bác, cũng là 40 năm nhân dân Phú Mẫn thực hiện di chúc của Người. Đến ngày lễ kỷ niệm thiêng liêng đó, các đội viên, xã viên HTX Măng non Phú Mẫn năm xưa sẽ được gặp gỡ đồng môn, sống lại một thời tuổi trẻ sôi nổi đáng tự hào của mình. Còn với lớp thiếu nhi Phú Mẫn hôm nay, đây thực sự là dịp tốt giáo dục truyền thống cho các em sống, học tập, lao động theo những tấm gương sáng chói của cha anh để sớm trở thành những công dân hữu ích cho gia đình và toàn xã hội.

Thanh Tú